Frúin - 01.10.1963, Side 19

og Jesúm Krist, hefur einnig verið
leiðarljós Kristínar gegnum langa og
oft erfiða ævi. Hún er þakklát við
guð og menn og þráir það eitt að gera
öðrum gott. Við skulum nú ræða lít-
ilsháttar við Kristínu, en hún lætur
lítið yfir sér og segist ekkert hafa að
segja. Við vitum, að aldrei þessu vant
segir Kristín ósatt.
Kristín veit, að það er verið að
biðja hana um efni í blaðið, og hún
segir:
— Já, ég kannast við mánaðar-
blaðið „Frúna“ og álít það bara á-
gætt heimilisrit, vegna þess hvað
það grípur inn á margháttuð mál-
efni til fróðleiks og hagsbóta, þess
vegna þætti mér gott að geta hitt
á eitthvað til jafns við annað efni
þar.
— Hér býrð þú, Kristín, og heim-
ilið þitt er skemmtilegt.
— Já, hér hef ég góða íbúð og öll
nauðsynleg heimilistæki, en þýðing-
armest þykir mér þó orgelið mitt og
bækurnar.
— Og hvað helzt af bókunum?
— Það er nú svo, að mér hefur
aldrei veitt af að lesa fræðibækur
og eiga þær til ígripa.
— Nú, ég hélt að þú myndir um-
fram allt lesa skáldrit.
— Nei, ekki endilega, ég vil hvorki
mæla né meta annarra afrek þar.
Enda segja margir að sú list sé að
verða afskræmi eitt í samanburði
við gömlu snilldina. Þeir stóru and-
ar eru flestir farnir héðan, en hug-
sjónaspeki þeirra lifir vegna þess,
að hún var ekki af þessum heimi.
— Hvað segir þú um ungu skáld-
in, heldur þú að verk þeirra lifi með
þjóðinni um ókomin ár?
— Ég veit ekki — hef ekki kynnt
mér verk þessara höfunda, svo að
ég sé fær um að leggja dóm á þau.
— Hvaða skáld hefur þér yfirleitt
fallið bezt?
— Auðvitað Davíð Stefánsson,
skáldið, sem allir vilja eiga og þakka
í þjóðanna nafni. (Hafið þið tekið
eftir því hvað öll lög við Ijóð Davíðs
eru falleg?) Veit ég þó, að guð. hefur
víðar gefið sitt „gull og myrkur“ til
mannheima, og þökk sé honum fyrir
öll lífs og liðin skáld!
— Kristín, hvað viltu segja okkur
um þinn eigin skáldskap?
— Ekki annað en það, að mér
finnst ofur auðvelt að skrifa um það,
sem ég sé og skynja. Þess vegna held
ég því fram, að það myndu allir geta
betur en ég, ef þeir bara byrjuðu á
að skrifa.
— Þarna getum við nú ekki verið
sammála, Kristín, en hvenær byrj-
aðir þú að yrkja og hvað kom þér
til þess?
— Ég man það ekki, það er svo langt
síðan. En ég minnist þess er ég átti
heima á Syðri-Völlum að ég sótti oft
ofan í gilið hjá Syðri-Völlum til þess
að vaða í ánni, sem rennur um gilið.
Þar var grösugt og mikið af blómum
og skepnur á beit. Mamma bannaði
mér að fara ofan í gilið, en ég fór
nú samt og það voru margar sögur,
sem ég þurfti að segja henni úr þeim
ferðum.
— Varst þú lengi á Syðri-Völlum,
Kristín?
— Nei, heimili okkar var fátækt
og faðir minn heilsutæpur. Hann dó
þegar ég var átta ára. Þá fór ég til
Stykkishólms og ólst þar að mestu
leyti upp og undi vel við minningarn-
ar frá Syðri-Völlum. Þær töluðu svo
eðlilega í gegn og urðu upphaf minna
hneigða til skáldskapar — svo langt
sem hann nær. Þar urðu þessar vísur
til:
Heima á Syðri-Völlum var ég smá
vissi naumast hvað ég myndi þrá.
Ó, jú, það var æskuvinur minn
yndislegi bæjarlækurinn.
Þangað hljóp ég þegar mamma svaf
þó ég væði oft í bólakaf.
Brekkan hinu megin var svo væn.
Vingjarnlega hlý og fagurgræn.
Þarna sá ég þröst á fögrum meið.
Þögul fann ég vorsins helga eið.
Allir máttu eiga þessa dýrð.
Einnig moldin sagðist vera skýrð.
Síðan hefi ég sögu þessa geymt.
Sannleikanum verður ekki gleymt.
Vegna þess að veröldin er enn
vanmetin og sporuð — eftir menn.
★
Kristín flytur alfarin til Reykja-
víkur um tvítugt og hefur verið
hér síðan. Hún hefur því dvalizt í
Reykjavík næstum meðal mannsald-
ur. Hún segir mér frá bænum fyrir
60 árum, hún hefur séð hann vaxa,
fólkið fæðast og deyja, hún hefur
glaðst með því hryggst með og beð-
ið fyrir því. Hún hefur ávallt verið
sátt við alla, og hér hefur henni lið-
ið vel, segir hún. Hún hefur alltaf
haft mikla tilhneigingu til að skrifa.
Einn af þeim fyrstu, sem hvöttu
Kristínu til að gefa sig að ritstörf-
um, var Þorsteinn heitinn Gíslason
ritstjóri og skáld.
— Hvort lætur þér betur, að yrkja
í bundnu eða óbundnu máli?
— Mér finnst hneigð mín til skáld-
skapar vera í molum, minn skáld-
skapur hefur verið tómstundaiðkun,
og ég hef sjálf ekki tekið hann alvar-
lega. Mér finnst auðveldara að skrifa
í óbundnu máli, en hins vegar er
bundið mál mér stundum ósjálfrátt.
Ef mig rekur í strand við að ljúka
ljóði, bið ég guð og hann hjálpar
mér alltaf.
— Hverjar telur þú vera helztar
orsakir til þess, að konur gefa sig
minna að skáldskap en karlar, þótt
allir viðurkenna hæfileika þeirra og
gáfur.
— Ég veit ekki hverju skal svara,
ef til vill er það meðfædd hlédrægni
og vanmáttarkennd gagnvart karl-
mönnunum, húsmóðurstörfin eru
tímafrek og tómstundir fáar. Karl-
mennirnir eru og hafa verið allsráð-
andi í bókmenntaheiminum. Konan
verður að sækja rétt sinn í hendur
karlmannanna á þessu sviði, eins og
öðrum, og þeir hafa ekki alltaf gefið
hann eftir í fyrsta áhíaupi.
—Hvaða konur hafa að þínu áliti
lagt mest af mörkum til íslenzkra
bókmennta?
— Mér kemur fyrst í hug Torf-
hildur Hólm, þótt margar konur hafi
látið fara frá sér góða hluti. Vonandi
verða konur framtíðarinnar athafna-
samari í listsköpun sinni en við hin-
ar, sem nú erum að hverfa af sjónar-
sviðinu.
— Hvað viltu segja um skálda- og
listamannalaun?
— Lítið, en þó það, að ef þau
mega verða til þess að framleiðsla
þess fólks, sem þau fær, vaxi að gæð-
um en ekki fyrst og fremst magni,
álít ég þau vera til góðs.
— Finnst þér bókmenntasmekkur
þjóðarinnar hafa þroskazt í réttu
hlutfalli við hina svokölluðu menn-
ingu?
— Æ, góði, hættu nú þessum
spurningum, ég vil ekki dæma neitt.
Aukin menntun og þekking ætti
að gera fólki auðveldara að skynja
og meta það, sem vel er gert. En ann-
arlegir straumar berast inn í þjóð-
lífið, hraðinn og spennan gefa fólk-
inu ekki tóm til að hugsa, og ef það
hættir að hugsa er voðinn vís.
★
Ég sé nú að Kristín vill ekki láta
hafa meira eftir sér. Kaffið er kóln-
að í bollunum og hún sækir hita-
FRÚIN
19