Fréttablaðið - 01.03.2013, Qupperneq 12

1. mars 2013 FÖSTUDAGUR| FRÉTTIR | 12
ROSA PARKS OG BARACK
OBAMA Tugir ættingja
hennar voru viðstaddir
þegar styttan var afhjúpuð.
Stytta af Parks á
Bandaríkjaþingi
Rosa Parks varð fræg fyrir að neita að standa upp fyrir hvítum
manni í strætisvagni. Í gær sagðist Barack Obama eiga það ekki síst
baráttu hennar að þakka að hafa getað orðið forseti Bandaríkjanna.
BANDARÍKIN „Óhlýðni Rosu Parks hratt
af stað hreyfingu,“ sagði Barack Obama
Bandaríkjaforseti þegar hann afhjúp-
aði styttu af henni í þinghúsi Bandaríkj-
anna í Washington. Viðstaddir voru aðrir
helstu leiðtogar þingsins.
Eftir að hún neitaði að standa upp fyrir
hvítum manni í borginni Montgomery, og
var handtekin fyrir vikið og sektuð, þá
hættu þúsundir þeldökkra íbúa borgar-
innar að nota strætisvagna.
„Það er þessu fólki að þakka að ég
stend hér í dag,“ sagði Obama og bætti
því við að Bandaríkin væru fyrir vikið
orðin bæði frjálsara og sanngjarnara
samfélag en áður.
Í þinghúsinu á Capitol-hæð er stór
salur með styttum af einstaklingum sem
skipt hafa máli í sögu Bandaríkjanna.
Tvær styttur eru frá hverju hinna fimm-
tíu ríkja Bandaríkjanna, alls hundrað
styttur. Fyrir nokkrum árum samþykktu
bandarískir þingmenn sérstaklega að
styttu af Rosu Parks yrði einnig komið
fyrir í salnum.
Parks lést árið 2005, þá orðin 92 ára
gömul. Tugir ættingja hennar voru við-
staddir athöfnina í gær.
Uppreisn Rosu Parks varð upphafið
að vitundarvakningu í Bandaríkjunum
og öflugri baráttu fyrir réttindum þel-
dökkra, sem smám saman tók að skila
árangri.
„Það er gott að við skulum setja styttu
af henni hérna,“ sagði Obama. „En við
gætum ekki heiðrað minningu hennar
betur en með því að halda á lífi þeim
mætti sem býr í lífsreglu hennar, og því
hugrekki sem sprottið er af sannfær-
ingu.“ - gb
Þann 1. desember árið 1955 sat Rosa Parks í
strætisvagni í borginni Montgomery í Alabama.
Hún var dökk á hörund, en vagninn var
tvískiptur. Í fremri hlutanum voru sæti ætluðu
hvítu fólki, en aftar sæti ætluð svörtu fólki.
Þegar Parks neitaði að standa upp fyrir
hvítum manni kallaði vagnstjórinn á lög-
regluna. Parks var handtekin og síðar sektuð.
Þetta varð upphafið að fjöldamótmælum
þeldökkra í borginni. Þeir hættu að nota
strætisvagna með þeim afleiðingum að fjár-
hagur borgarinnar versnaði mjög.
Máli hennar var áfrýjað og stuttu síðar var
annað mál höfðað út af aðskilnaðarstefnu í
strætisvögnum. Það mál fór fyrir hæstarétt
Bandaríkjanna, sem kvað upp þann úrskurð í
desember árið 1956 að aðskilnaðurinn stæðist
ekki stjórnarskrá Bandaríkjanna.
➜ Tímamótaviðburður í Bandaríkjunum
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Óttar Snædal
borgar félaga sínum fyrir kaffi