Fréttablaðið - 06.03.2014, Blaðsíða 22

6. mars 2014 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 22
Ég er framhaldsskóla-
kennari. Ég hef lokið
háskólanámi frá þrem-
ur mismunandi skólum í
jafn mörgum löndum. Nú
þegar allt bendir til þess
að ég sé á leiðinni í verk-
fall í fyrsta skipti, er ansi
líklegt að það verði líka í
síðasta skipti. Ég fór nefni-
lega í greiðslumat.
„Ég lofa, Agnes, þetta verður
auðveldara á næstu önn“
Ég veit ekki hversu oft ég heyrði
þessi orð fyrstu vikurnar í
kennslu. Ég vann myrkranna á
milli: allar helgar var ég mætt í
vinnuna til þess að búa til verk-
efni, lesa bækur og gera mitt
besta í að gera kennsluna sem
fjölbreyttasta svo að nemendur –
sem sýndu mismikinn áhuga á því
að vera í skóla yfirhöfuð – myndu
ekki „krepera“ í tímum hjá mér.
Ég vann það lengi frameftir einn
daginn að ég setti öryggiskerfið í
skólanum í gang. Og þannig lærði
ég að kerfið fer í gang á miðnætti
því á þeim tímapunkti ætti enginn
að vera ennþá í vinnunni. Ég er
sammála öryggiskerfinu en vinn-
an sem fylgir nýliða í kennslu er
ekki öryggiskerfum samkvæm.
Á mínum vinnustað er fólk á
öllum aldri sem hefur unnið við
kennslu í mislangan tíma (þó má
taka fram að meðalaldur fram-
haldsskólakennara er 55 ár) og
eiga allir starfsmenn þessa skóla
það sameiginlegt að vera glaðlynd-
ir og hafa gert líf mitt sem kennari
mun auðveldara. Og það er kannski
ástæðan fyrir að þetta fólk endist
í kennarastarfinu: vinnustaðurinn.
Því ég get staðfest það að það eru
ekki launin sem fólk er að
sækjast í.
Þegar þessi grein er
skrifuð bendir allt til þess
að framhaldsskólakennar-
ar séu á leiðinni í verkfall.
Ég geri mér fulla grein
fyrir því að kennarar eru
ekki eina láglaunastéttin
á Íslandi. Systir mín sagði
við mig um daginn að það
væri fáránlegt að kennar-
ar væru að biðja um hærri
laun þegar það væru ekki
til peningur í landinu.
Systir mín er líka manneskj-
an sem segir mér að ég verði að
finna mér nýtt starf því kennara-
starfið borgi mér ekki nóg fyrir
alla þá vinnu sem hún hefur séð
mig leggja í það (og við búum ekki
saman svo þið getið rétt ímyndað
ykkur hvað sambýlismaður minn
finnur fyrir þessu).
Að vera kennari getur verið ótrú-
lega gefandi þegar þú sérð árangur
– þegar þú tekur eftir því að áhugi
nemenda á námsefninu hefur auk-
ist og að þeir vilji standa sig vel.
Það eru þessi örsmáu augnablik
sem halda kennurum gangandi.
Með framtíðarplön í huga fór ég
í bankann í síðustu viku til þess að
athuga hver greiðslugeta mín væri
ef ég myndi ákveða að kaupa mér
80 m íbúð. Mánaðargreiðslur af
LÍN-lánum er um 23 þúsund krón-
ur á mánuði. Afborganir af bílaláni
sem ég er með er um 25 þúsund á
mánuði. Á framhaldsskólakenn-
aralaunum er greiðslumatið mitt
0–20 þúsund krónur á mánuði. Ég
hló. Ég veit ég er á lágum laun-
um, en aldrei datt mér í hug að ég
gæti í besta falli keypt gluggalaust
geymsluhúsnæði.
Þegar ég fór
í greiðslumat
Um árabil hefur því verið haldið fram að
verðtrygging lánsfjár væri helsta vanda-
mál skuldsettra heimila þar sem sjálfvirk-
ar verðbætur gerðu það að verkum að lánin
hækkuðu sífellt. Krafan hefur verið sú að
banna verðtrygginguna og breyta lánun-
um í óverðtryggð lán. Yrði það gert myndu
vextir lækka og greiðslubyrðin léttast og
skuldin greiðast niður. Þessi málflutning-
ur fékk mikinn stuðning í síðustu alþingis-
kosningum og nú stendur til að banna verð-
trygginguna.
Sérstök nefnd ríkisstjórnarinnar hefur
nú skilað áliti og tillögum. Niðurstaðan er á annan
veg en til stóð, staða skuldara mun versna við
breytinguna í stað þess að batna. Óverðtryggðu
vextirnir verða hærri en þeir verðtryggðu og
lánstíminn mun styttast. Greiðslubyrðin mun
stórlega þyngjast. Af þessu leiðir að færri heimili
munu ráða við íbúðakaup og þurfa því að búa við
háa húsaleigu á almennum markaði eða treysta á
úrræði sveitarfélaganna. Nefndarmönnum hrýs
eðlilega hugur við afleiðingunum af afnámi verð-
tryggingarinnar og þeir leggja flestir til að setja
málið í bið um óákveðinn tíma.
Um það er einhugur í nefndinni að vextir munu
hækka. Upplýst er að síðustu 20 ár hafa vext-
ir óverðtryggðra lán verið að jafnaði um 1,5%
hærri en verðtryggðir vextir. Það er í samræmi
við niður stöður ýmissa aðila undanfarin ár. Þar
með er fallin um sjálft sig meginfullyrðingin um
hækkunar spíralinn sem sagður er leiða af verð-
tryggingunni. Við blasir að væru allar skuld-
ir heimilanna færðar yfir í óverðtryggða vexti
myndi vaxtafjárhæðin af skuldunum verða enn
hærri en áður.
Umræðan á villigötum
Greiðslubyrðin af vöxtunum einum yrði slík að
tugþúsundir heimila myndu ekki ráða við hana
og augljóst er að úrræði bankanna yrði að bæta
stórum hluta af vöxtunum við höfuðstól láns-
ins, rétt eins og gert er í verðtryggingunni. Allir
nefndarmenn viðurkenna þessa staðreynd og telja
að ríkið þurfi að grípa inn í með fjárframlögum
til þess að vinna á móti vandanum sem afnám
verðtryggingarinnar skapar.
Þá telja nefndarmenn að lánstíminn muni stytt-
ast umtalsvert ef bönnuð yrði greiðsludreifing
á verðbótunum sem tíðkast í verðtryggingunni.
Sú breyting mun líka hækka greiðslubyrðina af
skuldunum verulega. Á móti því kæmi hraðari
eignamyndun. Samanlagt getur greiðslubyrðin
hækkað í rúman áratug um allt að 70% vegna
vaxtahækkunarinnar og styttri lánstíma. Fjöl-
margir kjósendur fá með áliti nefndarinnar fram-
an í sig sem kalda vatnsgusu þá staðreynd, sem
raunar lá fyrir, að afnám verðtryggingarinnar er
ekkert töfraráð, heldur þvert á móti til þess fallið
að auka á vandræði skuldugra heimila. Versta
útreið fær tillaga formanns Framsóknarflokks-
ins, sem lagði til fyrir tæpu ári að skipt yrði út
verðtryggðum skuldabréfum fyrir óverðtryggð.
Seðlabankinn og Analytica telja að þá myndi
greiðslubyrðin hækka mest og fasteignaverð gæti
lækkað frá 14%–23% og með rýrnandi eignar-
hluta fjölskyldnanna í fasteigninni.
Það sem eftir stendur er að umræðan hefur
verið á villigötum og kjósendur hafa verið
blekktir. Verðtryggingin er ekki vandamálið og
afnám hennar því ekki lausnin. Háir raunvextir
hérlendis eiga sér flóknar orsakir og vanhæfir
stjórnmálamenn eru sjálfstætt og umtalsvert
efnahagsvandamál.
Í heimi án verðtryggingar og án möguleika
á því að jafna greiðslubyrðina yfir lánstímann
verður vandinn áfram við lýði og skuldarar verða
síst betur staddir. Það er kjarni málsins og hann
hefur nú verið afhjúpaður.
Blekkingin um verðtrygging-
una afhjúpuð
➜ Í heimi án verðtryggingar
og án möguleika á því að jafna
greiðslubyrðina yfi r lánstímann
verður vandinn áfram við lýði og
skuldarar verða síst betur staddir.
Það er kjarni málsins og hann
hefur nú verið afhjúpaður.
KJARAMÁL
Agnes Ósk
Valdimarsdóttir
framhaldsskóla-
kennari
FJÁRMÁL
Kristinn H.
Gunnarsson
fv. alþingismaður
VERÐ FRÁ EINUNGIS 2.190.000 KR. - GERÐU VERÐSAMANBURÐ
.
Mazda2 er sparneytinn, ótrúlega lipur og hagkvæmur í rekstri. Hann er búinn öflugri 1,3 lítra bensínvél sem þó eyðir
einungis frá 4,3 l/100 km og fær frítt í stæði. Mazda2 er áreiðanlegur, öruggur, vel búinn og frábær í endursölu.
Taktu snúning á Mazda2, gerðu góð kaup og lækkaðu rekstrarkostnaðinn.
MAZDA. DEFY CONVENTION.
Nýir og notaðir bílar: Söludeildir eru opnar alla virka daga frá kl. 9-17 og laugardaga frá kl. 12-16.
Brimborg Reykjavík: Bíldshöfða 8, sími 515 7040 I Brimborg Akureyri: Tryggvabraut 5, sími 515 7050 I mazda.is
Brimborg og Mazda áskilja sér rétt til að breyta verði og búnaði án fyrirvara. Útbúnaður getur verið frábrugðinn mynd í auglýsingu.
*
Mazda2 eyðir 4,3 l/100 km í langkeyrslu og fær frítt í stæði í miðborg Reykjavíkur í 90 mínútur í senn.
5 stjörnu öryggi!