Fréttablaðið - 06.03.2014, Blaðsíða 26

6. mars 2014 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 26
Ráð Rótarinnar skrifar
grein í Fréttablaðið 14.
febrúar 2014 sem svar
við grein sem birt var 6.
febrúar 2014 í sama blaði
um nám áfengis- og vímu-
efnaráðgjafa. Mig langar
að benda á grein mína á
saa.is sem birtist í Morg-
unblaðinu 1. febrúar 2014
þar sem er farið ofan í
hvernig náminu er hátt-
að. Þegar ráðgjafarnemar
hafa lokið kynningarviku
og eru ráðnir í starfsnám-
ið þá fá þeir afhent mjög ítarlegt
hefti um hvernig starfsnáminu er
háttað. Strax í byrjun eru mark-
mið um hvað þarf að læra og ná
færni í. Viðkomandi er með leið-
beinenda sem kennir, sýnir og
hjálpar nemanum. Ráðgjafast-
arfið hefur þróast og er ungt fag
innan heilbrigðisstéttarinnar.
Áfengis- og vímuefnaráðgjafar
fengu löggildingu frá landlækni
2006 eftir mikla baráttu. Enn er
fólk að kalla sig áfengis-og fíkni-
ráðgjafa og öðrum eins nöfnum
en hafa ekki löggildingu og starfa
því ekki undir landlækni. Það er
eins og fólk má kalla sig galdra-
lækni en lög um heilbrigðistarfs-
menn ná ekki yfir galdralækna
eins og heimilislækna. Ýkt dæmi.
Í byrjun var þetta áhugasamt
fólk sem flest hafði einhverja
reynslu sjálft af áfengis- og vímu-
efnavanda og vildi hjálpa alkó-
hólistum. SÁÁ eru grasrótarsam-
tök sem voru stofnuð af svoleiðis
fólki. Síðustu 37 árin hefur með-
ferðin þróast, vísindum hefur
fleygt fram. Það sem áður voru
tilgátur er hægt að sjá á mynd
af heilanum. Hugmyndafræði
og meðferðarvinnu hefur fleygt
fram í heiminum og við
gerum meiri kröfur um
þekkingu og menntun
okkar fólks.
Það er ekki rétt að
allir ráðgjafar séu alkó-
hólistar og meðferðin sé
byggð á AA. Við kynnum
og tölum vel um AA-sam-
tökin í meðferðinni þó að
AA séu sjálfshjálparsam-
tök því reynsla og rann-
sóknir hafa sýnt að með
því að fara í fulla meðferð
og svo inn í AA þá næst
betri árangur. Það er ætlast til
þess af SÁÁ að þeir sem vinna hjá
stofnuninni og hafa átt við þenn-
an sjúkdóm að stríða sinni sínum
bata og stundi AA-fundi. Sumir
ráðgjafar eru ekki alkóhólistar.
Þeir þurfa ekki að stunda neina
fundi en það er mikilvægt að þeir
kynni sér þessi sjálfshjálparsam-
tök svo þeir viti eitthvað um þau.
Starfsnámið
Mig langar aðeins að útskýra
hvernig starfsnám virkar til
að útskýra námið okkar. Til
þess að fá löggildingu þarf 300
fræðslutíma, 200 handleiðslu-
tíma, að standast þrjú próf með
einkunnina 7 um meðferðarhug-
myndir, viðtalatækni, afeitrun
og lyfjafræði, og 6.000 klst. inni
á meðferðarstofnum sem sam-
svarar þremur árum. Þó svo að
fræðslutímarnir séu 300 fyrir-
lestrar að lágmarki um fagið þá
er miklu meira á bak við þetta.
Þegar maður lærir annað starfs-
nám eins og til dæmis háriðn þá
er búið að flokka niður í bóklegt í
skóla og verklegt. Í bóklega hlut-
anum sem fer fram inni í skóla
eins og Tækniskólanum þá er
samt sem áður lítill hluti námsins
kenndur upp úr bókum. Nemend-
ur klippa, greiða, setja permanent
og æfa sig undir handleiðslu kenn-
ara. Það er eins með þetta nám.
Við viljum að þetta nám sé á
háskólastigi, við teljum okkur
vera að læra þetta með þann
metnað fyrir augum. Ég tel að
við höfum fengið þjálfun í okkar
starfsnámi í viðtalstækni og
þekkingu um alkóhólisma sem
aðrir heilbrigðisstarfsmenn fá
ekki í háskólum, eftir ákveðnum
viðurkenndum hugmyndum eins
og „motivational interviewing“.
Í raun ætti SÁÁ-skólinn að setja
upp kúrsa sem kenna læknum,
hjúkrunarfræðingum, félagsráð-
gjöfum, sálfræðingum og fleira
háskólamenntuðu fólki þessa
þætti, viðtalstækni og þekkingu
á alkóhólisma. Við viljum fá við-
urkenningu á starfi okkar, þekk-
ingu og færni á þann máta. Ég
skil ekki hvatann til að gera lítið
úr öllu sem við höfum náð í gegn
og erum að gera.
Meira um nám áfengis-
og vímuefnaráðgjafa
„Skyr selur sig ekki sjálft
þó gott sé,“ segir Þórólfur
Matthíasson hagfræðipró-
fessor í enn einni greininni
í Fréttablaðinu 28. febrúar.
Á sama degi eru skínandi
hraustir og brosandi Finn-
ar í Morgunblaðinu, þeir
Miikka, Sami og Mika, að
segja okkur að skyrið selji
sig sjálft í Finnlandi því það
„sé ein besta mjólkurvara í
heimi“.
Söluaukningin hjá þeim
þremenningum var 220% í janú-
ar. Þeir seldu þá 160 tonn af skyri
á móti tæpum 50 tonnum í janú-
ar í fyrra. Skyr Finland OY hefur
á þremur árum tekist að fá Finna
almennt til að borða skyr á öllum
tímum árs enda fæst það í öllum
búðum. Þetta eru duglegir dreng-
ir og fjárfestingu sína í markaðs-
færslu skyrsins eru þeir áreiðanlega
að fá margfalt til baka um þessar
mundir. Áætlað er að salan í Finn-
landi nemi 1.800 tonnum á þessu ári
en aðeins 380 tonn koma frá Íslandi
sem jafngildir ESB-kvótanum. Við
komumst ekki yfir tollmúr ESB og
verðum því að láta framleiða það í
Danmörku með sérleyfi frá MS.
Bændur taka áhættuna
Hagfræðiprófessorinn er enn að
reikna út hvernig dæmið liti út ef
Ísland fengi 4.000 tonna skyrkvóta
til ESB-ríkja og fær það ekki til að
ganga upp. Ég hef reynt að skýra
það út að meðan framleiðslukvótar
eru á mjólk muni falla til svokölluð
umframmjólk í einhverum mæli
vegna þess að bændur verða að gera
ráð fyrir áföllum í sínum rekstri og
framleiða meira en sem nemur kvót-
anum til þess að geta mætt þeim.
Auk þess hafa þeir verið hvattir
til meiri framleiðslu vegna þess að
spurn eftir smjöri og ostum hefur
náð nýjum og óvæntum hæðum
innanlands. En bændur
taka yfirleitt alla áhætt-
una af umframframleiðsl-
unni og það fer alfarið eftir
markaðs aðstæðum innan-
lands og erlendis hvað
þeir fá fyrir hana. Þann-
ig er umhverfið í dag og
breytingar á því er önnur
umræða.
Hella niður hagfræði?
Smjör og rjómi selst
allt innanlands, líka úr
umframmjólkinni, en eftir situr
próteinþátturinn sem neytendur í
Finnlandi eru að sækjast eftir. Líka
annar staðar á Norðurlöndum því
í heild jókst skyrsalan um 56% í
fyrra og markaðurinn þar er orðinn
tvisvar sinnum stærri en á Íslandi í
magnsölu. Í þessu felast mikil sókn-
arfæri ef semdist um lægri tolla.
Því verður áfram haldið við að leita
leiða til þess að framleiða á Íslandi
skyr og flytja það út. Af því er bara
ávinningur og hlýtur að vera betri
kostur en að hella niður próteinrík-
um afurðum. Nema að hagfræðin
segi annað!
Prófessor í pólitískri orðræðu
Það liggur fyrir að prófessor er
vísindamaður og talar sem slík-
ur aldrei eins og stjórnmálamaður
eða trúboði. Vísindamaður rann-
sakar og staðreynir alla hluti áður
en hann setur þá fram. Þórólfur
Matthíasson, prófessor við Háskóla
Íslands, hefur að undanförnu ítrek-
að rætt landbúnaðarmál. Stundum
hvarflar að mér að hann sé í herför
gegn landbúnaðinum, svo fjarri lagi
hafa kenningar hans og fullyrðing-
ar verið. Af hverju kostar það 400
milljónir að markaðssetja skyr, eins
og prófessorinn fullyrðir? Á sama
tíma skín hamingjan af Finnunum
sem það gera og þeir segja að „skyr-
ið markaðssetji sig sjálft“.
Skyrið selur sig
sjálft í Finnlandi
Þá er endanlega orðið
ljóst að ekki verður af
því að erlendir ferða-
menn skuli kaupa nátt-
úrupassa ef þeir hugsa
sér að ferðast um landið.
Ragnheiður Elín ráð-
herra ferðamála hafði í
haust gert sér vonir um
að náttúrupassi yrði tek-
inn í notkun á sumar-
vertíð á þessu ári, en
eftir að samráðshópur
um passann var sett-
ur á laggirnar hafa komið upp
margs konar sjónarmið varð-
andi passann. Á það bæði við
um gildi hans, sölufyrirkomu-
lag og kannski ekki síst hvernig
eigi að útdeila þeim fjármunum
sem kynnu að koma inn verði
passinn að veruleika.
Þar eiga í hlut bæði opinberir
aðilar, sveitarfélög, landeigend-
ur, einstaklingar og fleiri sem
hagsmuna hafa að gæta varð-
andi útgáfu væntanlegs passa.
Samkvæmt mínum heimildum
hafa komið fram í samstarfs-
hópnum um undirbúning pass-
ans mjög mismunandi skoðanir
um útdeilingu fjárins sérstak-
lega, og þar hafa fulltrúar ríkis-
ins ekki verið neinir eftirbátar
annarra í að krefjast ríkulegs
hlutar af innkomunni fyrir
passann.
Hvernig skal bregðast við?
Á meðan beðið er kannski í allt
að eitt ár eftir að passinn komist
í umferð, eykst stöðugt straum-
ur ferðamanna hingað til lands,
og við leiðsögumenn höfum
ekki síður en aðrir áhyggjur af
umgengni á ferðamannstöðum.
Margir okkar eru líka algjörlega
á móti „skúravæðingu“ við vin-
sæla ferðamannastaði.
Það er orðið of seint að hækka
gistináttagjaldið svo-
kallaða fyrir sumar-
vertíðina, en það hefði
stjórnvöldum verið í lófa
lagið á síðasta ári. Þá
hefði að sjálfsögðu verið
hægt að falla frá því að
lækka virðisauka á gist-
ingu, en með því hefði
Framkvæmdasjóður
ferðamannastaða fengið
töluvert aukið fé. Stjórn-
völd eru hins vegar ekki
á þeim buxunum.
Salernisgjald og bílastæðagjald
Þá fer maður að huga að öðrum
og fljótvirkari leiðum, og í huga
mér koma þá strax tvær tekju-
öflunarleiðir á ferðamanna-
stöðum sem hafa hingað til ekki
verið nýttar mikið hér.
Það er þá í fyrsta lagi að stað-
ir eins og Geysir innheimti sal-
ernisgjald eins og gert er víðast
hvar í heiminum á ferðamanna-
stöðum, áningarstöðum við
hraðbrautir, á sumum veitinga-
húsum og verslunarmiðstöðv-
um. Við innganginn á salern-
unum á Geysi greiddu menn t.d.
200 krónur, fengju miða og gætu
notað hálfvirði hans til að kaupa
minjagripi eða veitingar. Þess-
ari aðstöðu væri hægt að koma
fyrir víða á viku og þá væri
verið að greiða fyrir einhverja
þjónustu.
Annar tekjumöguleiki sem
ég sé er að ökumenn verði látn-
ir greiða fyrir bílastæði á fjöl-
mennum stöðum, rétt eins og
fólk þarf að gera hér í Miðbæn-
um, að ekki sé nú talað um Land-
spítalann við Hringbraut eða
bráðadeildina í Fossvogi. Hvers
vegna ekki við Hakið, Gullfoss
og Geysi, Seljalandsfoss, Skóga-
foss eða Dimmuborgir svo dæmi
séu nefnd.
Miðamælir kostar um 1,7 milljónir
Á þessum stöðum þyrftu við-
komandi sveitarfélög að stofna
bílastæðasjóð eins og í Reykja-
vík, og e.t.v. þyrfti að keyra í
gegn lagabreytingu á Alþingi
fyrir þinglok, ef ekki er laga-
grundvöllur fyrir þessu utan
borgarinnar.
Miðamælar eins og í Reykja-
vík kosta kannski 1,7 milljónir
króna og þeir eru sjálfbærir þ.e.
í þeim eru sólarsellur svo það
þarf ekki að leggja að þeim raf-
magn, bara að skella þeim niður,
setja upp skilti, þjálfa fólk með
hjálp Bílastæðasjóðs Reykjavík-
ur að reka mælana og sekta þá
sem fara fram yfir.
Þarna mætti hugsa sér að
bílar með hópferðaleyfi þyrftu
ekki að greiða, rétt eins og íbúar
og fatlaðir í borginni.
Nú þurfa sveitarstjórnarmenn
á ýmsum stöðum að bretta upp
ermar, og kannski gæti þetta
og álag á gistingu sparað okkur
að setja á stofn „Náttúrupassa-
stofnun ríkisins“, með öllu því
sem slíkum stofnunum tilheyrir.
Salernisgjald og bílastæða-
gjald í stað náttúrupassa
LANDBÚNAÐUR
Guðni Ágústsson
framkvstj. Samtaka
afurðastöðva í
mjólkuriðnaði
FERÐAÞJÓNUSTA
Kári Jónasson
leiðsögumaður og
fv. fréttastjóri
➜ Samkvæmt mínum
heimildum hafa komið
fram í samstarfshópnum
um undirbúning passans
mjög mismunandi skoð-
anir um útdeilingu fjárins
sérstaklega, og þar hafa
fulltrúar ríkisins ekki verið
neinir eftirbátar annarra í
að krefjast ríkulegs hlutar af
innkomunni fyrir passann.
➜ Það er ætlast til þess af
SÁÁ að þeir sem vinna hjá
stofnuninni og hafa átt við
þennan sjúkdóm að stríða
sinni sínum bata og stundi
AA-fundi. Sumir ráðgjafar
eru ekki alkóhólistar. Þeir
þurfa ekki að stunda neina
fundi en það er mikilvægt
að þeir kynni sér þessi sjálfs-
hjálparsamtök svo þeir viti
eitthvað um þau.
HEILBRIGÐISMÁL
Hulda M.
Eggertsdóttir
áfengis- og vímu-
efnaráðgjafi CAC
hjá SÁÁ-sjúkra-
stofnunum
Erasmus+
Mat á umsóknum
Umsóknarfrestur 17. mars