Fréttablaðið - 14.02.2015, Síða 78

14. febrúar 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 42
Þessi frétt er frá Búlgar-íu. Ungur hermaður, varla orðinn tvítugur, var nýlega handtekinn í herbúðum sínum í þorpinu Negush evo skammt frá höfuðborginni
Sófíu og grunaður um aðild að bar-
áttusamtökum íslamista. Slík sam-
tök hafa verið að skjóta upp kollin-
um í Búlgaríu, eins og allvíða annars
staðar í Evrópu, enda töluvert um
múslima þar í landi vegna nálægðar-
innar við Tyrkland, Kosovo og Alban-
íu þar sem múslimar ráða ríkjum.
Ungi maðurinn var yfirheyrður og
fór lítt eða ekki í felur með samúð
sína með öfgamönnum. Tími kristin-
dómsins væri liðinn en tími hins
herskáa íslams væri runninn upp.
Mun hann hafa fimbulfambað um
þetta af töluverðri mælsku frammi
fyrir dómurunum við þann herdóm-
stól sem hann var leiddur fyrir. En
sjálfur kvaðst hann þó ekki hafa neitt
illt haft í hyggju. Hinir háttsettu her-
foringjar dómstólsins létu hann að
lokum lausan og kváðust mundu gefa
honum „tíma til að hugsa sinn gang“
en áfram yrði fylgst með honum.
Píslarvottur Allah
En foringjunum hefndist fyrir lin-
kind sína. Ungi maðurinn hugsaði
vissulega sinn gang, en niðurstaða
hans var bersýnilega ekki sú sem
yfirboðarar hans höfðu vonast eftir.
Rétt eftir að unga hermanninum var
sleppt birtist hann við kirkju eina í
Vazrazhdane-hverfi í Sófíu og lagði
formálalaust eld að henni. Hún brann
til grunna og áttu kristnir menn sem
voru við messu í kirkjunni fótum fjör
að launa. Ungi maðurinn var nú hand-
tekinn að nýju og sökum þess að hann
taldist vera ótíndur hryðjuverkamað-
ur og hafa lagt líf fjölda fólks í mikla
og yfirvofandi hættu var hann ekki
tekinn neinum vettlingatökum í þetta
sinn. Eftir hraðsoðin réttarhöld var
hann dæmdur til dauða, en aftökur
tíðkast sem kunnugt er enn í Búlgar-
íu þegar um herdómstóla er að ræða,
þótt afar sjaldgæfar séu orðnar. Mun
ungi hermaðurinn hafa brugðist
hortuglega við dauðadómnum, lýsti
engri iðrun og kvaðst ganga glaður
til píslarvættis fyrir Allah. Var hann
svo tekinn af lífi af aftökusveit her-
manna.
Getur ekki staðist
En öfgamenn íslams láta ekki að sér
hæða. Ekki leið á löngu áður en yfir-
völd veittu því athygli að gröf brennu-
vargsins í smábænum Boboshevo, þar
sem hann fæddist, var orðin að helgi-
stað þar sem sanntrúaðir öfgamenn
vottuðu „píslarvottinum“ virðingu
sína.
Og um alla Búlgaríu og Balkan-
skagann og víðar í Evrópu furðuðu
menn sig á því ofstæki og miskunnar-
leysi sem gripið hefði suma múslima,
að ungi maðurinn skyldi ekkert læra
af þeirri miskunnsemi sem fyrri her-
rétturinn sýndi honum, heldur halda
fast við að réttast væri bæði að deyja
og drepa fyrir trú sína.
Þeir lesendur sem best eru að sér
um sögu dauðarefsinga í Búlgaríu
munu fyrstir hafa áttað sig á því að
þessi „frétt“ getur náttúrlega ekki
staðist. Dauðarefsingar voru form-
lega afnumdar í Búlgaríu árið 1999
í framhaldi af umsókn landsins um
aðild að Evrópusambandinu, en þá
hafði enginn verið tekinn af lífi í
landinu í áratug, eða síðan komm-
únistastjórnin þar hrundi. Og aðrir
lesendur vel að sér um landafræði
og sögu Búlgaríu munu hafa rekið
upp stór augu þegar hinn múslimski
hermdarverkamaður var sagður
fæddur í Boboshevo, en í þeim bæ
búa áreiðanlega ekki múslimar. Svo
föstum fótum stendur kristindóm-
urinn í Boboshevo að bærinn fékk
þegar á miðöldum auknefnið „búlg-
arska Jerúsalem“ – og þar og í næsta
nágrenni er aragrúi af kirkjum og
klaustrum, og frægust af öllum er
kirkja heilags Dímítars sem er að
vísu lítil en prýdd stórmerkilegum
freskum og þjóðargersemi í Búlg-
aríu. Og ekki nóg með þetta: Skammt
frá bænum Boboshevo er hellir sá
þar sem heilagur Ívan Rilskí bjó á
10du öld, einn helsti þjóðardýrlingur
Búlgara, talinn helgur maður jafn-
vel meðan hann lifði og vann krafta-
verk. Múslimar búa – trúi ég – engir í
þessum sannkristna 1.500 manna bæ
sem Boboshevo er, og undir engum
kringumstæðum yrði þar látið líðast
að leiði hryðjuverkamanns íslamista
yrði að helgistað.
Og er þá ótalið það sem allra helst
mælir á móti því að frásögnin um
búlgarska hermanninn geti verið rétt,
sum sé að þótt múslimar séu vissu-
lega um 7,8 prósent íbúa í Búlgaríu
hefur þar ekkert borið á uppgangi
öfgamanna sem beita trúnni fyrir sig.
Enda er öll frásögnin um hermann-
inn hreinn tilbúningur. Ekki minnsti
fótur fyrir henni!
Eða þannig. Hún er reyndar dag-
sönn. Nema hvað hún gerðist í öðru
landi og á öðrum tíma.
Og snerist um allt önnur trúar-
brögð en íslam.
Kristindómur í Rómaveldi
Það var í byrjun fjórðu aldar eftir
Krist. Rómaveldi var enn með býsna
hýrri há þótt einmitt um þær mund-
ir væri það plagað af innanlands-
ófriði er kappsamir hershöfðingjar
börðust um keisaratignina, og voru
þeir helstir Konstantínus og Maxen-
tíus. Í norðurhluta Tyrklands, sem
nú heitir, var héraðið Amasea og þar
hafði herflokkur aðsetur og meðal
óbreyttu dátanna var kornungur
maður að nafni Theódór frá nálægu
þorpi sem kallað var Euch aita.
Kristindómur var þá orðinn nokkuð
útbreiddur um Rómaveldi og meðal
þeirra sem aðhylltust trú þessa var
fyrrnefndur Theódór. Félagar hans
í hernum voru hins vegar flestir
Míþra-trúar en þau trúarbrögð háðu
um þær mundir harða keppni við
kristindóm um hylli almennings.
Hin hefðbundnu rómversku trúar-
brögð með Júpíter í broddi fylk-
ingar voru þá orðin lítið annað en
formið eitt, en öflug sólartrú var
einna öflugust í ríkinu. Míþra-trú
og kristindómur sóttu hins vegar
fast á. Theódór neitaði að taka þátt í
helgiathöfnum félaga sinna, sem fól-
ust ekki síst í viðhafnarkvöldverði
og launhelgum þar sem blóð guðs-
ins var meðal annars borið fram
– og hefði það þó ekki átt að koma
kristnum pilti mjög spánskt fyrir
sjónir. Theódór var handtekinn og
skammaður fyrir að vilja ekki vera
með félögum sínum við trúariðk-
anir þeirra eða annarra „heiðinna“
manna, en svo var honum sleppt.
Þótt kristni væri þá bönnuð og
kristnir menn hefðu iðulega sætt
ofsóknum vildu menn sýna þessum
unga ákafa pilti umburðarlyndi.
AF HRYÐJUVERKAMÖNNUM
OG DÝRLINGUM
FLÆKJUSAGA
Illugi Jökulsson
Rakst á
frásögn um
ungan her-
mann sem
vann ill-
virki, sem
sumir
vilja þó
telja guð-
dómlegt.
En
öfgamenn
íslams láta
ekki að sér
hæða. Ekki
leið á löngu
áður en
yfirvöld
veittu því
athygli að
gröf brennu-
vargsins í
smábænum
Boboshevo,
þar sem hann
fæddist, var
orðin að
helgistað þar
sem sann-
trúaðir
öfgamenn
vottuðu
„píslarvott-
inum“ virð-
ingu sína.
Hryðjuverkamaður kristinista
En umburðarlyndi var nokkuð sem
ekki virtist ofarlega í huga þessa
unga kristna pilts. Hann rauk þegar
til í sínum eldlega trúarmóði og
kveikti í guðahofi þar í nágrenninu
og brann það til kaldra kola.
Ekki veit ég hvort einhverj-
ir saklausir dýrkendur
hinna fornu guða létu
þar lífið, það verður
þó að teljast senni-
legt því alltént
sýndu yfirvöldin
piltinum ófor-
skammaða nú
enga miskunn.
Hann var tek-
inn og pyntað-
ur og síðan líf-
látinn.
Líklega hafa
dómararnir kallað
hann hryðjuverka-
mann kristinista. Lík-
lega hefur hann sjálfur
látið svo um mælt þegar hann
var leiddur á aftökustað að nú væri
„hefnt Drottins“.
Verndardýrlingur
hermanna
Þetta var árið 306. Nema
hvað, eftir að Theódór
hafði verið jarðsett-
ur í Euchaita þótti
fljótlega mikil
helgi á legstað
hans og þangað
fóru að koma
pílagrímar sem
litu á hann sem
sannan píslar-
vott kristin-
dómsins, enda
hefði hann látið
líf sitt fyrir ein-
læga trú sína á Jesú
Krist. Þótt í raun-
inni hefði hann bara
verið tekinn af lífi fyrir
það hryðjuverk að brenna
hof fólks sem hafði annan átrúnað
en hann. En kristnir menn litu ekki
þannig á málin, og þegar svo brá við
að Konstantínus hershöfðingi tók upp
málstað kristninnar í erjum sínum
við Maxentíus og tryggði sér með því
nægan stuðning til að verða keisari,
þá stóðu hinir kristnu með pálmann
í höndunum. Og hinn ungi Theódór
varð æ heilagri í augum þeirra, hann
var gerður að opinberum dýrlingi og
fjöldi kirkna helgaður honum, meðal
annars í borginni sem Konstantínus
keisari stofnaði: Konstantínópel, og
víðar. Hann varð sérstakur verndar-
dýrlingur hermanna og krossfararnir
hétu til dæmis mjög á heilagan Theó-
dór þegar þeir hófu sitt jíhad, eða
heilagt stríð, gegn múslimum seinna
meir. Og í nafni hans brenndu þeir
helgistaði múslima og stráfelldu alla
sem ekki játuðu sömu trú og þeir. Og
enn er Theódór frá Amaseu viður-
kenndur og dáður dýrlingur kristinn-
ar kirkju, aðallega í austurvegi en þó
einnig í kaþólsku kirkjunni. Sá góði
maður Frans páfi, hann er sem sé yfir
kirkju sem tignar sérstaklega hinn
unga hryðjuverkamann og telur hann
búa í sérstakri náð guðs.
Terroristar sem verða
píslarvottar
Og hvað meina ég
svo með þessu? Er
ég að reyna að
afsaka hryðju-
verkamenn
nútímans sem
kenndir eru við
íslamista? Þeir
séu á einhvern
hátt skárri af
því að fyrir
1.700 árum hafi
verið til herskáir
hryðjuverkamenn
sem unnu sín illvirki
í nafni kristindóms?
Nei, alls ekki. Ekkert getur
afsakað hryðjuverk, allra síst önnur
hryðjuverk fyrir löngu. En menn
mega samt hafa í huga að hin „kristna
heimsmynd“ sem menn telja íslam-
istum svo uppsigað við, hún felst
ekki ævinlega í umburðar-
lyndi og víðsýni og kær-
leika. Stundum felst
hún í þröngsýni og
umburðarleysi og
ofbeldi trúarviss-
unnar. Stund-
um felst hún
í terror istum
sem nú eru dýr-
lingar, rétt eins
og íslamistar
vilja nú gera
sína terrorista að
píslarvottum.
Gáum að því.
Vegir liggja saman
En svo að lokum enn
ein sönnun þess hve lífið
er skrýtið og skemmtilegt og þó að
mannkynssagan sé garður gangstíga
sem greinast í sífellu, þá liggja sumir
þeirra saman að nýju. Dæmisagan um
hinn „búlgarska hermann“ í upphafi
greinarinnar var sem sé fullkominn
tilbúningur minn, og heimaþorp hans
Boboshevo valdi ég af algjöru handa-
hófi af lista Wiki pedíu yfir smábæi í
Búlgaríu. En hvað kemur í ljós? Jú, í
þessum litla bæ eru ekki aðeins merk
guðshús helguð heilögum Dímítar og
heilögum Ívani Rilskí, sem ég nefndi
í upphafi. Þar reynist líka vera stór-
merkileg kirkja heilags Theódórs frá
Amaseu, ósköp lítil og svo illa farin af
aldurdómi að byggt hefur verið timb-
urhús utan um hana svo hún hrynji
ekki alveg, en þar eru líka snjáðar en
þó svo fallegar og alveg ómetanlegar
freskur til minningar um þennan unga
… ja, þennan unga hvað? Dýrling?
Ofsatrúaðan terrorista?
DÝRLINGUR
KIRKJUNNAR
THEÓDÓR FRÁ
AMASEU
HRYÐJU-
VERKAMAÐUR
ÍSLAMISTA
AMASEA
1
3
-0
2
-2
0
1
5
2
1
:1
2
F
B
1
1
2
s
_
P
0
7
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
7
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
3
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
1
2
s
_
P
0
4
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
3
D
0
-0
F
B
4
1
3
D
0
-0
E
7
8
1
3
D
0
-0
D
3
C
1
3
D
0
-0
C
0
0
2
8
0
X
4
0
0
3
A

F
B
1
1
2
s
C
M
Y
K