Læknablaðið - 15.06.2000, Blaðsíða 39

FRÆÐIGREINAR / SJUKRATILFELLI MANAÐARINS
hósti (6). Auknar líkur eru á lungnameinvörpum ef
um endurvöxt eða ífarandi vöxt er að ræða (6). Með-
ferð er skurðaðgerð, þar sem leitast er við að fjar-
lægja sem mest af æxlinu. Það getur reynst erfitt í
hrygg, bæði vegna nálægðar mænu og taugavefs og
eins má ekki raska stöðugleika hryggjar (7,8). í lang-
flestum tilfellum þarf síðan að spengja liðbilið sem
skorið er, þá oftast með beini frá mjaðmarkambi, en
einnig kemur til greina að nota bút úr rifi eða öðrum
beinum. Meinvörp í lungum þurfa ekki að þýða
skertar lífslíkur (80-85% survival rate) (6). Skurðað-
gerð er kjörmeðferð þessara meinvarpa, sem vaxa
hægar en öll önnur æxli í lungum (6). Möguleikar á
lækningu byggjast að mestu leyti á því hversu algjört
brottnámið verður í fyrstu aðgerð (2,4,6,7,9).
Um 30% sjúklinga greinast með endurvöxt, nema
í þeim tilfellum þegar talið er að um algjört brottnám
hafi verið að ræða, en þar greinast um það bil 8%
sjúklinga með endurvöxt (6,7). Hjá þeim sjúklingum
sem greinast með sjúkleg beinbrot eða vöxt í aðlæga
mjúkvefi er endurvöxtur æxlisins mun líklegri (7).
Aðgerð er þá aftur kjörmeðferð þegar slíkt er mögu-
legt, til dæmis vegna staðsetningarinnar, en geisla-
meðferð kemur einnig til greina. Meðferð með
krabbameinslyfjum hefur ekki sýnt bættar horfur (6).
Æxlið er geislanæmt, en einungis ætti að nota geisla-
meðferð þegar algjört brottnám er ekki mögulegt,
vegna staðsetningar æxlisins. Töluverð hætta er á að
æxlið sýni illkynja breytingar (sarcomatous change)
við geislunina (4,6,7). Heildargeislaskammtur ætti
ekki að fara yfir 4000 rad (7). Einstaka æxli, líklega
innan við 1%, sýnir illkynja breytingar án geislunar
(5), en 7-10% þeirra sem geisluð eru (4,6,7).
Lífslíkur sjúklinga með risafrumuæxli í hrygg eru
prýðilegar, nokkuð yfir 90% (4-7). Eftir skurðað-
gerðina eru langflestir verkjalausir, en sjaldnast er
um algjöran bata að ræða á orðnum taugaskaða (4).
Fylgja þarf þessum sjúklingum eftir með myndrann-
sóknum reglubundið í tvö ár frá aðgerð. Meinvörp til
lungna gera nær ávallt vart við sig innan tveggja ára
frá greiningu, en staðbundinn endurvöxtur getur
komið í ljós mörgum árum síðar (6).
Samantekt
Mynd 1. Hliðarmynd afhálsliðum, sjö-
undi hálsliður samfallinn að framanverðu.
Mynd 2. SegulómUn af hálshrygg. Sam-
fallinn sjöundi hálsliður þrýstir að mœnu.
Sagt er frá 17 ára stúlku, sem greinist með sjaldgæft
beinæxli eftir ítrekaða minniháttar hálsáverka. Ein-
kennin voru framan af óaðgreinanleg frá venjulegum
hálshnykk, en einkenni frá taugavef leiddu til sjúk-
dómsgreiningar og viðeigandi meðferðar.
Heimildir
1. Hoeffel JC, Galloy MA, Grignon Y, Chastagner P. Floquet J,
Mainard L, et al. Giant cell tumor of bone in children and
adolescents. Revue du rhumatieme, English ed. 1996; 63: 618-
23.
2. Yip KM, Leung PC, Kumta SM. Giant cell tumor of bone. Clin
Orthop 1996; 323:60-4.
3. Krabbameinsskrá 1955-1998. Reykjavík: Krabbameinsféiag
fslands; 1998.
4. Sanjay BKS, Sim FH, Unni KK, Mcleod RA, Klassen RA.
Giant cell tumours of the spine. J Bone Joint Surg 1993; 75-B:
148-54.
5. Carnesale PG. Campbell's operative orthopaedics. Vol 1. 8th
ed. Crenshaw AH, ed. St. Louis, Missouri: Mosby; 1992:253-6.
6. Cheng JC, Johnston JO. Giant cell tumor of bone: prognosis
and treatment of pulmonary metastases. Clin Orthop Rel Res
1997; 338:205-14.
7. Hart RA, Boriani S, Biagini R, Currier B, Weinstein JN. A
system for surgical staging and management of spine tumors: a
clinical outcome study of giant cell tumors of the spine. Spine
1997; 22:1773-83.
8. Wood GW. Campbell's operative orthopaedics. Vol 5. 8th ed.
Crenshaw AH, ed. St. Louis, Missouri: Mosby; 1992: 3855-9.
9. Tomita K, Kawahara N, Tsuchiya A, Fujita T, Toribatake Y.
Total en bloc spondylectomy: a new surgical technique for
primary malignant vertebral tumors. Spine 1997:22: 324-33.
Mynd 3 (til vinstri). Hlið-
armynd afhálsliðum,
málmplata yftr ísettum
beinbita.
Mynd 4 (aö ofan). Segul-
ómun eftir aðgerð. Máim-
platan truflar myndgœði.
Prýstingi er létt af mœnu.
Læknablaðið 2000/86 437