Læknablaðið - 15.06.2000, Blaðsíða 55

UMR/EÐA & FRÉTTIR / MANNRÉTTINDI
Stéttaskiptingin á Indlandi er heilbrigðisvandamál
- segir Iniyan Elango (R.S. Sridhar) geðlæknir og bráttumaður fyrir réttindum
stéttleysingja, dalíta
Iniyan Elango (R.S.
Sridhar) geðlœknir og bar-
áttumaður fyrir réttindum
hinna stéttlausu dalíta á
Indlandi ásamt Sigurbirni
Sveinssyni formanni LÍ.
Meira en fjórðungur Indverja, eða 250 milljónir
manna, teljast til hinna stéttlausu. Hinir stéttlausu,
öðru nafni dalítar, eru í raun réttlausir, neðstir í 2000
ára gömlu, rígbundnu stéttakerfi Indlands þar sem
brahmanar tróna efstir í valdapíramítanum og síðan
koll af kolli niður á við þar til komið er að hinum
útskúfuðu dalítum.
Réttleysi dalíta birtist á öllum sviðum: efna-
hagslegum, félagslegum, pólitískum og menning-
arlegum. Þá skortir land til ræktunar og þeir hafa
litla möguleika til að afla sér menntunar og þar
með almennilegrar vinnu. í borgum eru fátækra-
hverfin heimili dalítanna og tilviljanakenndar
handtökur, pyntingar og ólöglegar aftökur við-
gangast. Til sveita er ástandið jafnvel verra. I
fjölda þorpa búa dalítar aðskildir og verða oft á
tíðum fyrir miklum árásum, hús eru brennd, bit-
högum lokað fyrir búfénaði þeirra og þeim meira
að segja meinaður aðgangur að vatni renni það um
land hindúa. Dalítar eru útilokaðir frá þátttöku í
sveitarstjórnarkosningum en hafa rétt til þátttöku
í þingkosningum. Það er þó meira í orði en á borði
þar sem hótanir og morð hindra þátttöku. Sam-
kvæmt venju eru dalítakonur verst settar allra, þær
verða fyrir skefjalausri misnotkun og víða til sveita
taldar opinber eign hinna ráðandi.
Menningarleg innræting helst síðan í hendur
við efnahagslegt, félagslegt og pólitískt ofbeldi.
Sérhver fæðist inn í ákveðna stétt og hlýtur að
sætta sig við að því fær ekkert breytt - aldrei. Fyrir
hindúana er þetta kerfi hið ágætasta, tryggir ódýrt
vinnuafl og stöðugleika valdstéttarinnar.
Það sem að framan er talið er einungis brot af
því sem fram kom í máli Iniyan Elango (R.S.
Sridhar) í viðræðum sem hann átti við Sigurbjörn
Sveinsson formann LÍ og Ásdísi Rafnar fram-
kvæmdastjóra félagsins. Iniyan Elango er geð-
læknir að mennt, býr og starfar í Madras. Hann var
hér á landi í maímánuði á vegum Hjálparstofnunar
kirkjunnar í þvf augnamiði að vekja athygli á
skelfilegri stöðu stéttleysingja á Indlandi. Auk
læknisstarfa hefur Iniyan Elan tekið virkan þátt í
mannréttindabaráttu dalíta og reyndar hlotið bágt
fyrir af hálfu yfirvalda í heimalandi sínu.
- Iniyan Elango kvað heilbrigðisþjónustuna á
Indlandi rekna bæði af einkaaðilum og opinber-
um. Frumheilsugæslan er á vegum hvers fylkis. Úti
í sveitum er þjónustan víða afar léleg, heilsugæslu-
stöð kann að vera fyrir hendi, það er húsnæðið en
annað ekki. Lækningatæki, lyf og annað sem þarf
til að sinna sjúklingum skortir hins vegar. Algengt
er til dæmis að sprautur og nálar séu notaðar
margsinnis og meðhöndlun blóðs er mjög ábóta-
vant. I hverju héraði er héraðssjúkrahús og síðan
stórt miðlægt sjúkrhús í fylkinu. Sérstök sjúkrahús
eru fyrir starfsmenn sambandsríkisins og eru þau
mun betur búin. Auk þessa eru síðan einkasjúkra-
húsin og -stofurnar. Þjónustan þar er mjög dýr og
ekki fyrir fátæklinga, hvað þá stéttleysingja!
- Læknisfræði á sér langa sögu á Indlandi, til
dæmis var fyrsta sjúkrahúsinu í Madras komið á
fót árið 1835, en Iniyan Elango sagði spillingu
gífurlega innan heilbrigðiskerfisins og lítinn vilja
hjá stjórnvöldum til að breyta því.
- Auðvitað hefði ég getað reynt að fara til
Bandaríkjanna til að þéna sem mest af peningum á
sem skemmstum tíma eins og margir kollega
minna hafa gert. En ég tel að læknar eigi að bera
siðferðilega ábyrgð, segir Iniyan Elango. Fátæktin
og stéttaskiptingin á Indlandi er heilbrigðisvanda-
mál. Vannæring er almenn, ekki síst meðal dalíta.
Mannréttindabrot eru einnig heilbrigðisvandamál
og ofbeldi er heilbrigðisvandamál. Gegn þessum
vandamálum verður að berjast og það verður ekki
gert nema að skilja samband hinna efnahagslegu,
félagslegu og pólitísku þátta. Indland hefur efni á
því að smíða kjarnorkusprengjur en engir pening-
ar eru til fyrir lyfjum handa þeim sem þarfnast
þeirra. Þetta tel ég siðferðilega rangt og þess
vegna hef ég valið að vera ánægður baráttumaður
fremur en vansæll sérfræðingur innilokaður á
einkastofu. Látum það vera lokaorð hins einlæga
og ötula læknis.
-bþ
Læknablaðið 2000/86 451