Læknablaðið - 15.06.2001, Blaðsíða 21

FRÆÐIGREINAR / ÖNDUNARVÉLARMEÐFERÐ
íslenskir sjúklingar með öndunarvél heima
Nýr meðferðarmöguleiki
Guðbrandur
Kjartansson,
Sóley Ingadóttir,
Bryndís
Halldórsdóttir,
Alda
Gunnarsdóttir,
Gunnar
Guðmundsson,
Einar Örn
Einarsson,
Þórarinn Gíslason
Lungnadeild Landspítala
Vífilsstöðum, 210 Garðabæ.
Fyrirspurnir, bréfaskipti:
Þórarinn Gíslason,
lungnadeild Landspítala
Vífilsstöðum, 210 Garðabæ.
Sími: 560 2800. Netfang:
thorarig@landspitali.is
Lykilorð: meðferð,
faraldsfrœði, svefn,
öndanarvélarmeðferð.
Ágrip
Tilgangur: Að lýsa þeim hópi sjúklinga sem notar
öndunarvél heima.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin náði til allra
sjúklingar á Islandi í heimahúsum, sem þann 30. apríl
1999 var vitað að notuðu öndunarvél vegna annarra
sjúkdóma en kæfisvefns eingöngu. Notuð var þver-
skurðarmynd af sjúklingahópi samkvæmt staðlaðri
aðferð.
Niðurstöður: Alls voru 54 sjúklingar með
öndunarvél í heimahúsum, 33 karlar og 21 kona.
Meðalaldur hópsins var 61 ár. Meðalmeðferðartími
var 3,5 ár. Langflestir voru með þrýstingsstýrðan
búnað sem tengdur var gnmu sem náði yfir nef eða
nef og munn samtímis. Algengasta ástæða meðferðar
var minnkaður styrkur öndunarvöðva á grundvelli
vöðva- eða taugasjúkdóma (11), vegna eftirstöðva
berkla (9) eða mænuveiki og hryggskekkju (6). Til
viðbótar var 21 sjúklingur með sambland langvinnrar
lungnateppu og svefntengdra öndunartruflana.
Cheyne-Stoke öndunarmynstur samfara hjartabilun
var ástæða öndunarvélarmeðferðar hjá fimm körlum
og tveimur konum. Langflestir sjúklinganna voru
með verulega skerðingu á lungnastarfsemi og var
blástursgeta að jafnaði minni en helmingur af
viðmiðunargildum, nema hjá þeim sem voru með
Cheyne-Stoke öndunarmynstur. Súrefnisskortur í
slagæðablóði var algengur og 16 sjúklingar voru til
viðbótar öndunarvélarmeðferðinni einnig með lang-
tíma (yfir 16 klukkustundir á sólarhring) súrefnis-
meðferð.
Alyktanir: Öndunarvélarmeðferð í heimahúsi er
orðinn hluti af læknismeðferð á íslandi og nýtist hópi
sjúklinga með minnkaða öndunargetu, einkum í
svefni.
Inngangur
ENGLISH SUMMARY
Kjartansson G, Ingadóttir S, Halldórsdóttir B,
Gunnarsdóttir A, Guðmundsson G, Einarsson EÖ,
Gíslason Þ
Home mechanical ventilation in lceland
Læknablaðið 2001; 87: 521 -5
Objective: To describe the users of home mechanical
ventilation treatment in lceland.
Material and methods: Records for all patients in lceland
using noninvasive ventilatory support at home on April
30th 1999 were analysed.
Results: A total of 54 patients were using ventilatory
support at home. There were 33 males and 21 females.
The mean age for the group was 61 years. The mean
treatment time was 3.5 years. The majority were using
pressure controlled ventilators that were connected to a
nose mask or full face mask. The most common reason for
treatment was decreased respiratory muscle function. In
11 patients this was secondary to muscle- or neurological
diseases, in nine from TBC sequelae and in six post polio
or from idiopathic kyphoscoliosis. In addition there were
21 patients that had a combination of chronic obstructive
pulmonary disease and sleep-related breathing disorder.
Cheyne-Stoke breathing secondary to congestive heart
failure was the reason for home ventilatory treatment in
five males and two females. These patients had relatively
normal spirometric and bloodgas results, which is in
contrast to the rest of the group, where spirometric values
were on the average less than 50% of predicted. Arterial
blood gases commonly showed hypoxia and 16 of the
patients had long-term oxygen therapy (over 16 hrs/day).
Conclusions: Home ventilatory treatment has become
part of medical treatment in lceland and benefits patients
with decreased ventilatory function, especially during
sleep.
Key words: treatment, epidemiology, sleep, home
ventitatory treatment.
Undanfarinn áratug hefur meðferð sjúklinga í Correspondence: Þórarinn Gíslason. E-mail:
heiniahúsum með öndunarvél rutt sér mjög til rúms á thorarig@landspitali.is
Vesturlöndum (1-3). Þessi meðferðarmöguleiki
opnaðist í kjölfar mænuveikifaraldra um miðja ®
tuttugustu öldina, en þá þurfti talsverður fjöldi stomy), sem öndunarvélin var tengd við (5). Árið
sjúklinga meðferð með öndunarvél um lengri tíma 1981 lýsti ástralski lungnalæknirinn Colin Sullivan
(4). Öndunarvélar þessa tíma voru dýrar og tæknilega fyrst meðferð kæfisvefnssjúklinga með stöðugum
flóknar, en þrátt fyrir það voru einstaka sjúklingar yfirþrýstingi á innöndunarlofti um grímu yfir nef (6).
með minnkaða öndunargetu meðhöndlaðir næstu Yfirþrýstingi á innöndunarlofti hefur síðan verið beitt
áratugi til lengri tíma í öndunarvél. Öndunarvélarnar í vaxandi mæli hjá öðrum sjúklingahópum, einkum
voru rúmmálsstýrðar og sjúklingarnir í langflestum þeim með svefntengdar öndunartruflánir. Slíkar
tilfellum meðhöndlaðir með barkaskurði (tracheo- öndunarvélar eru þá þrýstingsstýrðar með mismun-
Læknablaðið 2001/87 521