Læknablaðið - 15.07.2002, Blaðsíða 50

UMRÆÐA & FRÉTTIR / FRAMHALDSNÁM LÆKNA
Framhaldsnám - straumar og stefnur
Ólafur
Baldursson
Bjarni
Þjóðleifsson
Það hefur lengi verið aðalsmerki íslenskra lækna
að leita framhaldsmenntunar á fremstu stöðum í
mörgum löndum og bera til íslands það besta úr
læknisfræði ýmissa landa. Eftir heimkomu hefur
samvinna lækna með ólíka þjálfun og viðhorf enn
frekar auðgað íslenska læknisfræði. Það er hins vegar
megin veikleiki greinarinnar að ekki hefur tekist að
koma á fót skipulegu framhaldsnámi í læknisfræði
hérlendis. Astæður fyrir því eru margar og verða þær
raktar hér og einnig ræddar leiðir til úrbóta.
Stjórn framhaldsnáms
A Landspítala háskólasjúkrahúsi (LSH) stýra
kennslustjórar og sviðsstjórar náminu sem er undir
yfirstjórn framkvæmdastjóra kennslu, rannsókna og
þróunar sem einnig sér um ráðningu unglækna. A
öðrum sjúkrahúsum (FSA og Akranesi) stýra yfir-
læknir og kennslustjórar náminu. Framhaldsnám í
heimilislækningum er undir stjórn kennslustjóra í
þeirri grein. Framhaldsmenntunarráð á að skipu-
leggja og hafa eftirlit með framhaldsnámi lækna og
setja staðla um þær deildir sem eru hæfar til að
kenna. Ráðið hefur sérstakan framkvæmdastjóra og
er skipað fulltrúum sjúkradeilda þar sem framhalds-
nám er viðurkennt, fulltrúa heimilislækna, Læknafé-
lags íslands, Læknadeildar, Félags læknanema, Fé-
lags ungra lækna og áheyrnarfulltrúum.
þarf að fara saman ábyrgð unglækna og eftirlit sér-
fræðinga í réttum hlutföllum eftir stigi námsins.
Kennsla verður ekki útfærð á framhaldsmenntun-
arstigi nema allir sérfræðingar deildanna leggi sitt
af mörkum. Skyldur sérfræðinga með tilliti til klín-
ískrar kennslu hafa hvorki verið skilgreindar á
stúdentsstigi né á framhaldsstigi. I nýjum sam-
starfssamningi LSH og Háskólans er bætt úr þessu
og þar er einnig lagður grunnur að framgangi sér-
fræðinga í kennslu- og háskólastöður.
2. Kennsluáætlanir hafa verið vanþróaðar en Fram-
haldsmenntunarráð hefur síðastliðinn vetur unnið
að gerð kennsluáætlana fyrir flestar sérgreinar
læknisfræðinnar og liggja þær nú fyrir.
3. Aðstaða, svo sem aðgangur að tölvum, gagna-
grunnum, rafrænum tímaritum og bókasöfnum,
fundasölum og herbergjum, er nauðsynleg til að
kennsla geti farið fram og gildir það jafnt fyrir
stúdenta sem unglækna. Mikið hefur skort á þessa
aðstöðu en þróunarsvið kennslu og fræða hefur
gert verulegar umbætur.
4. Vinnuframlag ungra lækna er mjög veigamikið og
illmögulegt er að reka sjúkrastofnanir án framlags
þeirra. Það er enn fremur erfitt að útfæra
kennsluáætlanir þegar aðeins um helmingur af
stöðum unglækna er skipaður.
5. Samningar um launakjör kandídata, deildarlækna
og stúdenta eru í uppnámi og hefur það haft veru-
lega truflandi áhrif á þróun framhaldsmenntunar.
Vinnumarkaður ungra lækna
Bjarni Þjóðleifsson er
formaður Framhalds-
menntunarráðs Læknadcildar
og Ólafur Baldursson er
framkvæmdastjóri þess.
Samkvæmt könnun Framhaldsmenntunarráðs Lækna-
deildar eru 65-70 stöður fyrir nýútskrifaða lækna
þegar saman eru taldar stöður í heilsugæslu og á
sjúkrahúsum en þar að auki bjóðast ungum læknum
störf hjá líftæknifyrirtækjum og á fleiri stöðum. Ár-
lega útskrifast 30-40 læknar og þvf augljóst að nýút-
skrifaðir læknar eru of fáir. Það liggur fyrir að næsta
starfsár vanti í fjölmargar stöður unglækna á LSH. Til
að öðlast lækningaleyfi þurfa kandídatar að ljúka 12
mánaða verknámi á viðurkenndum deildum eða
stofnunum, þar af eru fjórir á handlæknisdeild, sex á
lyflæknisdeild og þrír á heilsugæslustöð en þrír eru
valfrjálsir. Á síðastliðnum vetri var til umræðu í
Framhaldsmenntunarráði tillaga um að lengja kandí-
datsárið í 15 eða 18 mánuði en sú tillaga var felld.
Veikleikar framhaldsnáms á íslandi
1. Kennsla á framhaldsstigi krefst mikillar vinnu og
skipulagningar. Kennslan er að stórum hluta verk-
leg og felst í eftirliti og tilsögn sérfræðinga þar sem
Sóknarfæri í framhaldsmenntun
Við sameiningu deilda á LSH eru að skapast einingar
sem hafa burði til að annast framhaldsmenntun ung-
lækna í eitt til þrjú ár eftir kandídatsár og á það eink-
um við um lyflæknis- og handlæknisdeildir og undir-
greinar þeirra. Sameiningu er ekki að fullu lokið en
það er skoðun greinarhöfunda að eftir eitt til tvö ár,
þegar öldurót breytinganna lægir, verði veruleg sókn-
arfæri í framhaldsmenntun. Jafnframt því að styrkja
stoðir framhaldsmenntunar hér heima þarf að stofna
til meiri samvinnu við erlenda læknaskóla. Nú þegar
hafa nokkrar deildir fengið mat erlendra stofnana
um hæfi til kennslu og má þar nefna að Handlæknis-
deild LSH hefur fengið viðurkenningu Royal Col-
lege of Surgeons í Bretlandi. Blóðmeinafræðideild
LSH hefur fengið viðurkenningu Royal College of
Pathology og Rannsóknarstofa í meinafræði fékk
viðurkenningu frá sömu stofnun í Bretlandi. Sam-
vinna við erlenda læknaskóla þarf að fela í sér sam-
ræmingu í kennsluáætlunum og viðurkenningu á
586 Læknablaðið 2002/88