Fréttatíminn


Fréttatíminn - 13.06.2014, Blaðsíða 76

Fréttatíminn - 13.06.2014, Blaðsíða 76
13. júní 2014 Fæðubótarefni úr macarót � 100% náttúruleg vara með lífræna vottun Inniheldur hvorki soja (ísó�avóna), mulin hörfræ né hormóna U m boðsaðili: Vistor hf. Hefur góð áhrif á: - Orku og úthald - Beinþéttni - Þyngdarstjórnun - Frjósemi og grundvallar- heilbrigði Revolution Macalibrium Macarót fyrir karlmenn www.facebook.Revolution-Macalibrium www.vistor.is ®Revolution Macalibrium Fæst í apótekum og Heilsuhúsinu Dagný HulDa ErlEnDsDóttir F ólk í flugáhöfnum er líklegra en annað til að fá ákveðin krabbamein. Athyglin hefur beinst að sortuæxlum í húð og brjóstakrabbameini. Niðurstöður rannsókna benda til að hættan geti jafnvel verið meiri hjá íslenskum flug- áhöfnum en öðrum, ef til vill vegna þess að nær allt flug til og frá Íslandi er yfir pólsgeislasvæði en á því svæði er meiri jónandi geislun en á öðrum flugleiðum. „Hjá flugmönnum er nýgengi sortu- æxla um tvisvar sinnum tíðara en hjá körlum almennt. Hlutföllin hjá okkur hér á Íslandi eru ansi há og í sumum undirflokkum er hættan tíföld,“ segir Vilhjálmur Rafnsson, prófessor við læknadeild Háskóla Íslands. Hjá flug- freyjum er brjóstakrabbamein fimmtíu prósent tíðara en hjá konum almennt en hjá þeim komu einnig fram sortu- æxli í húð. Þetta voru niðurstöður sam- norrænnar rannsóknar, sem birtar voru fyrir einu og hálfu ári. Langan fylgitíma og stóra hópa þarf til að fylgjast með hvort eitthvað í starfsumhverfi leiði til krabbameina og því liggja ekki fyrir niðurstöður um krabbameinsáhættu kvenna sem eru flugmenn. Á árum áður voru flugþjónar ekki marktækur rann- sóknarhópur, vegna ytri aðstæðna. Til stendur að rannsaka nýgengi krabbameina hjá flugáhöfnum nánar á næstunni og hefur Háskóli Íslands aug- lýst launaða stöðu doktorsnema til að vinna að þeirri rannsókn undir stjórn Vilhjálms. Er orsakir að finna í geimgeislun? Undirhópar flugáhafna, sem greinast tíðar með krabbamein er fólk með lang- an starfsaldur og fólk sem hefur unnið á þeim gerðum af flugvélum sem fljúga mjög hátt. „Það skiptir máli hvort fólk hafi flogið með þotum eða eldri gerðum af flugvélum. Þær eldri flugu ekki eins hátt og því var hættan á geimgeislun minni,“ segir Vilhjálmur. Geimgeislun kemur utan úr geimnum en það dregur mikið úr henni þegar hún fer í gegnum þéttari hluta gufuhvolfsins. Við sjávar- mál er mikil vörn af þéttu gufuhvolfinu fyrir geimgeisluninni. Algeng flughæð nú til dags er 30.000 fet eða tíu kílómetrar og er geimgeisl- unin þar öðruvísi og meiri en jónandi geislun af þessum uppruna nær jörðu eða við sjávarmál. Stundum er jafnvel flogið í 40.000 feta hæð og segir Vil- hjálmur muna um það, með tilliti til geislunar. Í svo mikilli hæð nýtur varn- ar gufuhvolfsins síður við. „Geislar og partar úr atómum eru á ferð þarna uppi og eru þeir hluti af geisluninni. Geim- geislarnir rekast til dæmis á efni í flug- vélinni og það gefur annars stigs geisl- un. Atómin geta vegna þessa brotnað og sundrast í árekstrum þannig kjarna- hlutar og smærri einingar atómanna geta komið fram og þannig orðið hluti af þessari jónandi geislun.“ Jónandi geislun sem f lugáhafnir verða fyrir er ekki mikil að magni til en fylgir stöðugt vinnunni. Samt sem áður er farið að líta á flugáhafnir sem hópa sem eru útsettir fyrir jónandi geislun á sama hátt og starfsfólk í kjarnorkuver- um eða á röntgen-deildum sjúkrahúsa. Vilhjálmur segir jónandi geislun notaða víða í samfélaginu, til dæmis við rann- sóknir í iðnaði. „Með árunum hefur þekking á skaðlegum áhrifum jónandi geislunar aukist. Það hefur tekið ára- tugi að komast nær því hversu hættuleg hún er. Flugfélögin eiga að fylgjast með þessari útsetningu sinna starfsmanna og upplýsa þá um hættuna. Það þarf að fylgjast með og það gera flugfélögin fyrir sínar áhafnir. Það var ekki þannig áður fyrr en er orðið þannig núna.“ Pólsgeislun nálægt Íslandi Svæðin í kringum norður- og suður- skautin eru í meiri geimgeislun en svæðin nær miðbaug á hnettinum. „Þetta þýðir að flug til og frá Íslandi er mikið til í mesta geimgeislasvæðinu á jörðinni,“ segir Vilhjálmur. Segulpól- arnir eru ekki nákvæmlega undir pól- unum og á norðurhveli er segulpóllinn hliðraður í áttina að meginlandi Amer- íku. „Það að fljúga með þotu frá Íslandi til New York þýðir að maður verður fyrir þeim skammti af jónandi geislum sem svarar til þess skammts sem menn verða fyrir þegar teknar eru af þeim tvær röntgenmyndir af lungunum.“ Vil- hjálmur segir að pólsgeislasvæðið nái því talsvert niður í meginland Ameríku. „Nánast alla leiðina frá Íslandi til New York er flogið um pólsgeislasvæði. Þegar flogið er frá Íslandi austur til Evr- ópu er flogið út úr pólssvæðinu síðasta klukkutímann til Kaupmannahafnar. Þannig að pólsgeislasvæðið nær ekki eins langt niður þeim megin og það ger- ir að vestanverðu.“ Af þessum sökum verða flugáhafnir á flugleiðum til og frá Íslandi fyrir stærri geislaskammti en fólk sem flýgur innan Evrópu eða Bandaríkjanna þó flogið sé í sömu hæð og sömu vegalengd. Búið er að kort- leggja geislunina nokkuð nákvæmlega og breytist hún eftir virkni sólar og því hvort sólgos eiga sér stað. Lífsstíllinn skiptir máli Ýmislegt er vitað um krabbamein hjá flugáhöfnum en ekki er hægt að slá því föstu að geimgeisluninni sé um að kenna því að í eldri rannsóknum er ekki hægt að sjá að flugáhafnameðlim- ir sem verða fyrir meiri geimgeislun en aðrir séu líklegri til að fá krabba- mein. „Við vitum ekki í dag hvort á að skrifa krabbameinin á vinnuaðstæður þessa fólks eða hvort það eru aðrar ástæður en gengur og gerist hjá al- menningi. Í nýju rannsókninni, sem nú er fyrirhuguð á íslenskum flug- áhöfnum, verður mögulegt að taka til- lit til ýmissa lífsstílsþátta og barneigna kvenna en þær hafa mikið að segja í sambandi við brjóstakrabbamein. „Því fyrr á ævinni sem konur eignast sitt fyrsta barn, því minni líkur eru á að þær fái brjóstakrabbamein síðar á lífs- leiðinni. Það er mikill munur á konum sem eignast fyrsta barn fyrir tvítugt og þeim sem eignast það eftir 35 ára aldur. Þessi munur kemur fólki mjög á óvart. Brjóstakrabbameinshættan er helmingi meiri hjá konum sem eignast fyrsta barn svona seint á ævinni.“ Fyrir um fjórtán árum síðan voru sól- baðsvenjur hjá íslenskum flugáhöfnum kannaðar og segir Vilhjálmur að mun- urinn á þeim og öðrum Íslendingum hafi ekki verið áberandi, þó flugfólk hafi vissulega haft fleiri tækifæri til að ferðast til sólarlanda en almenningur. „Hins vegar notaði flugfólkið meira af sólarvörn en gengur og gerist. Þá Flugáhafnir líklegri til að fá krabbamein Ákveðin krabbamein eru algengari meðal flugáhafna en fólks almennt. Rannsóknir hafa snúist um hvort geislun úr geimnum hafi þar áhrif en talið er að önnur atriði eins og óreglulegur vinnutími og aðrir lífsstílstengdir þættir geti haft þýðingu. Flug til og frá Íslandi fer yfir pólsgeislasvæði þar sem er meiri jónandi geislun en annars staðar á hnettinum og því hugsanlega meiri krabbameinshætta. Undirhópar flugáhafna, sem greinast tíðar með krabbamein er fólk með langan starfsaldur og fólk sem hefur unnið á þeim gerðum af flugvélum sem fljúga mjög hátt. Máli skiptir hvort fólk hafi flogið með þotum eða eldri gerðum flugvéla. Þær eldri flugu ekki eins hátt og því var minni hætta á geimgeislun. Ljós- mynd/NordicPhoto/GettyImages Vilhjálmur Rafnsson, prófessor við læknadeild Háskóla Íslands. Ljósmynd/Hari — 8 —
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80

x

Fréttatíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttatíminn
https://timarit.is/publication/944

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.