Læknablaðið - 15.09.2006, Blaðsíða 20

FRÆÐIGREINAR / HEILSUEFLING í LEIKSKÓLA
Tafla 1. Vinnumatseinkunn á ýmsum atvinnutengdum breytum í leikskólum í Reykjavík.
14 atriði eru metin á kvarðanum 0-5. (5 = mjög gott, 4 = gott, 3 = nokkuö gott, 2 = sæmilegt, 1 = óviðunandi, 0 = aöstööuna eða vinnutækin vantar alveg).
Leikskóli nr.
Breytur i II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI
Aðbúnaóur á deildum 5 5 5 3 4 4 2 4 4 4 4 4 4 3 5 1
Vinnuhæð 3 5 5 1 5 5 2 1 5 1 5 1 1 1 5 1
Vinnustólar 4 4 0 1 1 1 2 1 4 0 1 1 2 1 1 1
Hávaði 3 5 5 5 1 1 1 3 1 5 1 0 3 3 1 1
Rými á deildum 5 5 4 3 4 5 4 3 3 3 3 0 1 4 2 3
Sameiginlegt rými 4 0 0 4 4 5 4 3 4 0 0 1 3 4 0 4
Salerni og vaskasvæði 4 4 2 3 3 2 2 3 2 4 3 4 3 3 3 3
Skiptiborðsaðstaða 4 3 2 4 3 3 2 2 2 2 2 2 1 3 2 3
Sýkingavarnir 4 5 1 1 4 1 4 1 1 4 1 4 1 1 1 1
Fataklefi 4,5 3 5 4 4 5 3 1 4 4 4 1 2 4 4 3
Hvíldaraðstaöa starfsfólks 5 5 4 5 2 5 4 4 2 3 5 5 5 2 5 5
Undirbúningsaðstaða 2 2 4 5 3 2 4 5 4 2 3 5 2 3 1 1
Skrifstofa leikskólastjóra 5 5 5 3 4 2 5 5 1 2 1 5 3 1 1 2
Eldhús 4 4 5 5 4 3 4 4 2 4 4 3 4 2 3 3
Samtals 56,5 55 47 47 46 44 43 40 39 38 37 36 35 35 34 32
Meðaltal 4 3,9 3,4 3,4 3,3 3,1 3,1 2,9 2,8 2,7 2,6 2,6 2,5 2,5 2,4 2,3
Flokkar A A B B B B B C C C C C D D D D
Flokkur A = mjög gott vinnuumhverfi Flokkur B = gott vinnuumhverfi Flokkur C = nokkuó gott vinnuumhverfi Flokkur D = sæmilegt vinnuumhverfi
á vinnutengdum slysum, veikindum, og óánægju
starfsmanna (1, 2). Við mat á vinnutengdum
áhættuþáttum er því mikilvægt að skoða bæði
líkamlega og andlega heilsu starfsmanna og þá
sálfræðilegu og félagslegu þætti í vinnuumhverfinu
sem geta skipt máli fyrir heilsu þeirra (2,3).
Fáar rannsóknir fjalla beint um vinnuumhverfi
á leikskólum en flestar eru gerðar eftir 1993 (3-
5). Erlendar rannsóknir gefa til kynna að konur
á barneignaraldri eru meirihluti starfsmanna og
eru oft með takmarkaða menntun og erfiða þjóð-
félagsstöðu (1, 6). Heilsufar starfsmanna á leik-
skólum í Milwaukee í Bandaríkjunum var kannað.
Starfsmenn nefndu að heilsufar hafi orðið lélegra
eftir að vinna á leikskóla hófst. Er þar um að ræða
aukna tíðni margs konar einkenna og veikinda.
Einnig er það mat starfsmanna sjálfra að offita sé
tvöfalt algengari hjá þeim, en uppgefin tíðni meðal
þjóðarinnar (4). Það er hins vegar ljóður á þessum
rannsóknum að svarendahópur er ekki lýsandi
fyrir starfsmenn leikskóla í heild. Rannsóknirnar
eru annaðhvort með litla svörun starfsmanna (2-4)
og/eða lítinn rannsóknahóp (3,5).
Vinnustaðir byggja á starfsmönnum og frá sjón-
armiði vinnuveitenda er mikilvægt að þeir séu við
sem besta líðan og heilsu til þess að afköst og gæði
vinnu verði sem best. Markmið starfsmanns er á
sama hátt að afla sér viðurværis sem er grundvöll-
ur almennrar vellíðunar og velmegunar. Saman
mynda þessir þættir grunn lýðheilsu sem öll vinnu-
vernd snýst um. Grundvöllur allra vinnuverndar-
aðgerða eru skýr markmið og nákvæm skoðun á
þeim þáttum sem hafa áhrif á markmiðin.
I þessum anda fóru Leikskólar Reykjavíkur af
stað með tilraunaverkefnið Heilsuefling í Leik-
skólum Reykjavíkur vorið 2000 í samstarfi við
Vinnueftirlit ríkisins. Tilgangur fyrsta hluta verk-
efnisins var að meta vinnuaðstöðu á leikskólum og
leggja mat á samspil heilsu, líðanar og vinnuum-
hverfis starfsmanna á leikskólum í Reykjavík.
Þessum þætti verða gerð skil hér.
Leikskólarnir sem tóku þátt voru samtals 16
og áttu að endurspegla allar gerðir af leikskólum
í Reykjavík, eldri skóla, nýja skóla, stóra og litla.
Vinnueftirlitið hefur í skýrslu dregið saman heild-
arniðurstöður varðandi svör starfsmanna við
spurningum er lúta að heilsu þeirra og líðan (7).
Skýrslan svarar hins vegar ekki þeirri mikilvægu
spurningu hvort samsvörun sé á milli mats starfs-
manna leikskóla á eigin vinnuumhverfi, heilsu og
líðan og hvernig vinnuumhverfið er samkvæmt
vinnuumhverfismati (vinnumatseinkunn) gerðu af
sérfróðum aðila.
Tilgangur þessarar rannsóknar er því einkum
600 Læknablaðið 2006/92