Læknablaðið - 15.07.2007, Side 11

FRÆÐIGREINAR / HERSLISMEIN
Beina- og kalkbúskapur
sjúklinga með herslismein
Bjarki Þór
Alexandersson12
Kerfisfræðingur og
LÆKNANEMI
ÁrniJón
Geirsson3
SÉRFRÆÐINGUR í LYF- OG
GIGTARSJÚKDÓMUM
ísleifur Ólafsson4
SÉRFRÆÐINGUR í KLÍNÍSKRI
LÍFEFNAFRÆÐI.
Leifur Franzson5
SÉRFRÆÐINGUR í KLÍNÍSKRI
LÍFEFNAFRÆÐI
Gunnar
Sigurðsson1,3
SÉRFRÆÐINGUR í INN-
KIRTLA- OG EFNASKIPTA-
SJÚKDÓMUM.
Úrdráttur
Bakgrunnur: Herslismein (Systemic Sclerosis) er
sjaldgæfur fjölkerfasjúkdómur. Fjölmargir þættir
í sjúkdómsbirtingu og meðferð sjúkdómsins geta
valdið ótímabærri beinþynningu. Markmið þess-
arar rannsóknar var að kanna beinhag sjúklinga
með herslismein á íslandi og meta hvort sérstakra
ráðstafana sé þörf hvað varðar beinvernd.
Efniviður og aðferðir: Allir einstaklingar sem
greindir hafa verið með herslismein á íslandi voru
boðaðir til þátttöku, sem fólst í stöðluðu viðtali
og líkamsskoðun með tilliti til beinþynningar og
sjúkdómsvirkni, ítarlegri blóð- og þvagrannsókn.
Beinþéttnimæling var framkvæmd af mjóhrygg og
mjöðm (QDR 4500 Elite).
Niðurstöður: Þekktir voru 29 einstaklingar með
herslismein þegar rannsóknin fór fram, en 24
sjúklingar mættu til þátttöku (83%); 20 konur
og fjórir karlar. Meðalaldur þátttakenda var 60
± 15 ár. 17 konur voru komnar í tíðahvörf. Tólf
sjúklingar höfðu beinbrotnað, samtals 18 sinnum.
Fjórir einstaklingar voru á bisfósfónatmeðferð.
Kalsíumútskilnaður reyndist undir viðmiðunar-
mörkum, en beinvísar voru eðlilegir. DEXA mæl-
ingar sýndu að átta sjúklingar höfðu beinrýrnun
(T-gildi -1,0 - -2,5), en þrír höfðu beinþynningu
(T-gildi < -2.5). Samanborið við einstaklinga á
sama aldri voru sex einstaklingar með beinþéttni
einu staðalfráviki neðan aldursviðmiða.
Ályktun: Meirihluti íslenskra sjúklinga með hersl-
ismein hafa eðlilega beinumsetningu og beinþéttni,
þó hafa einstaka sjúklingar truflun á kalk- og
beinumsetningu sem endurspeglast í marktækum
kalksparnaði í þvagútskilnaði, sem ef til vill end-
urspeglar skerta frásogsgetu í görn. Rannsóknin
gefur ekki tækifæri til að meta áhrif meðferðar á
beinþéttni þessa sjúklingahóps. Rannsóknin sýnir
að nauðsynlegt er að kanna beinþéttni sjúklinga
með herslismein og í völdum tilfellum íhuga
sérhæfða beinverndandi meðferð.
Inngangur
Herslismein (systemic sclerosis eða scleroderma)
er sjaldgæfur fjölkerfasjúkdómur af ónæmis-
fræðilegum toga með algengi um sjö tilfelli á
hverja 100.000 íbúa hérlendis (1). Sjúkdómurinn
einkennist af smáæðaþrengingu vegna þykkn-
unar í æðaþelslagi (intima) smárra og meðalstórra
Björn
Guðbjörnsson1,2
SÉRFRÆÐINGUR í LYF- OG
GIGTARSJÚKDÓMUM
'Læknadeild Háskóla íslands,
2Rannsóknarstofa í
Gigtarsjúkdómum,
3Lyflækningasviö,
4Klínísk lífefnafræðideild
5Erfða- og sameindalæknis-
fræðideild, Landspítali
- háskólasjúkrahús
Bréfasamskipti:
Björn Guðbjörnsson
Rannsóknarstofa í
gigtarsjúkdómum
Landspítali -
háskólasjúkrahús
Reykjavík
bjorngu@lcmdspitali. is
Lykilorð; Herslismein, bein-
þynning, DEXA, beinvísar.
ENGLISH SUMMARY
Alexandersson BT, Geirsson AJ, Olafsson I, Franzson L,
Sigurdsson G, Gudbjornsson B
Bone mineral density and bone turnover in Systemic Sclerosis
Læknablaðið 2007; 93: 537-43
Aims: To elucidate bone mineral density (BMD) and
bone turnover in an un-selected group of patients with
Systemic Sclerosis (SSc) in national based registry.
Material and methods: All patients who have been
diagnosed with SSc in lceland were invited to participate
in the study. Participants underwent standardized
interview and delivered urine and blood samples for
measurements of various bone metabolites (e.g. PTH,
osteocalcin, Cross Laps, PINP, IGF-1, Cystatin-C and
25-OH-vitamin-D), before they underwent measurement
of BMD with DEXA (QDR 4500 Elite).
Results: Twenty-four individuals, 20 female and four
male, of 29 diagnosed patients with SSc in lceland
accepted to participate in the study (83%). The mean
age was 60 ± 15 years. Seventeen of 20 females
were postmenopausal. Twelve patients had history of
fractures. Only four patients were on treatment with
bisphosphonate. All measured bone metabolites were in
normal ranges, but U-calcium was in the lower ranges.
According to DEXA, eight patients had osteopenia (T-
value = -1.0- -2.5) and three osteoporosis (T-value < -
2.5), while six patients had BMD more than one standard
deviation below the mean of age matched controls.
Conclusion: Although the majority of patients with SSc
have normal bone turnover and BMD, every fourth patient
may have low BMD. No single pathogenic factor was
observed, however, several individuals are in calcium
saving stages reflected in low urinary calcium excretion.
This may be result of defects in intestinal absorption
of calcium due to gastrointestinal involvement of the
disease. This study does not give opportunity to evaluate
effects of treatment on BMD in this group of patients.
Thus, individual evaluation concerning osteoporosis is
recommended in patients with SSc.
Key words; Systemic Sclerosis, osteoporosis, DEXA, bone
metabolite.
Correspondence: Björn Guðbjörnsson
bjorngu@landspitali.is
Læknablaðið 2007/93535