Læknablaðið - 15.12.2009, Síða 55

U M R Æ Ð U R
0 G
~S
F R É T T I R
I Ð F R Æ Ð I
Tafla I. Dánartíöni (heildarfjöldi og hlutfall af öllum’) karta og kvenna i aldurshópunum 40-89 ára, áriö 2007.
40-49 ára 50-59 ára 60-69 ára 70-79 ára 80-89 ára
Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur Karlar Konur
Deyja af hjarta- og æðasjúkdómum 11 0,05% 1 0,00% 22 0,11 % 4 0,02% 40 0,33% 15 0,13% 97 1,22% 52 0,57% 138 3,67% 151 2,83%
Deyja af öðrum orsökum 29 20 53 48 71 77 165 172 206 199
Lifandi 23.735 21.764 19.564 18.018 11.661 11.555 7.715 8.829 3.419 4.978
‘Hlutfall reiknað af lifandi 1. júli 2007 og öllum látnum á árinu. Sjá www.hagstofa.is
tilheyrandi blóðrannsóknum nauðsynlegt hjá
einkennalausum konum á þessum aldri? Hafa ber
í huga að krabbamein er aðaldánarorsök meðal
kvenna á aldrinum frá fertugu til sjötugs og 99,8%
kvenna á þessum aldri deyr ekki af hjarta- og
æðasjúkdómum. Hins vegar hafa skilgreiningar
á „áhættu" fyrir hjartasjúkdómum víkkað svo að
þær virðast orðnar óraunsæjar þar eð þær flokka
nær alla í „áhættu". Rannsóknir sýna að ef farið
væri eftir slíkum leiðbeiningum gætu yfir 90%
fólks 40 ára og eldri flokkast í „áhættu" fyrir
hjarta- og æðasjúkdómum og þurfi samkvæmt því
á læknisfræðilegu eftirliti að halda.5-6 Þetta þýðir
að meirihluti heimilislækna gerði lítið annað en
að sinna eftirliti hjá frískum konum sem hafa litlar
líkur á að deyja úr hjarta- og æðasjúkdómum,
sem leiddi aftur til þess að lítill tími væri aflögu
til að sinna þeim sjúku. Til þess að sinna slíkri
heilsuvernd þyrfti að fjölga heimilislæknum á
Islandi um marga tugi. Spurningin vaknar hvort
heilbrigðiskerfið getur staðið í slíku eftirliti, hvort
það sé vænlegasta leiðin til að bæta heilsufar
kvenna um þessar mundir, eða hvort ekki sé
frekar einhver fræðilegur galli í læknisfræðilegu
leiðbeiningunum, enda eru konur á íslandi með
þeim langlifustu í heimi.
Miðað við ofangreindar faraldsfræðilegar
upplýsingar vaknar spurningin um það hvort
verið sé að markaðssetja heilsu kvenna með
því að magna upp vandamálið og bjóða upp
á tæknilausnir. Erum við að upplifa „völd
góðmennskunnar" með GoRed-átakinu? Hverjir
sjá sér hag í þessu átaki og hvernig er heilsuvernd
af þessu tagi fjármögnuð? Því miður lifum við
nú á viðsjárverðum tímum þar sem fjárhagslegt
óöryggi og atvinnuleysi ógnar heilsu íbúa
þessa lands, kannski meir en nokkuð annað.
Heilbrigðisstofnanir berjast í bökkum við að halda
uppi starfsemi sinni. Forgangsröðun viðfangsefna
í heilsuvernd, hjúkrun og lækningum skiptir
sköpum ef við eigum að halda sjó.
I menningu margra ríkja er talið hollt að
minnast þess að við erum ekki ódauðleg (memento
mori). I Reykjavík hefur hins vegar komist í
tísku að minna okkur á hinar ýmsu dánarorsnkir
(memento causae mortis) með því að baða byggingar
og bifreiðar í áberandi ljósi. í tilefni GoRed-
átaksins var Landspítalinn lýstur rauður. Það má
spyrja sig þeirrar spurningar hvort hollt sé fyrir
þjóðina að vera stöðugt að minna á sjúkdóma og
aðskildar dánarorsakir, einkum ef markaðsöfl ráða
ferðinni.
Heimildir
1. Sackett DL. The arrogance of preventive medicine. CMAJ
2002; 167: 363-4.
2. Moynihan R, Heath I, Henry D. Selling sickness: the
pharmaceutical industry and disease mongering. BMJ 2002;
324: 886-91.
3. Moynihan R, Doran E, Henry D. Disease mongering is now
part of the global health debate. PLoS Med 2008; 5: el06.
4. Gérvas J, Starfield B, Heath I. Is clinicai prevention better
than cure? Lancet 2008; 372:1997-9.
5. Getz L, SigurdssonJA, Hetlevik I, KirkengenAL, Romundstad
S, Holmen J. Estimating the high risk group for cardiovascular
disease in the Norwegian HUNT 2 poulation according to the
2003 European guidelines: modelling study. BMJ 2005; 331:
551-4.
6. Petursson H, Getz L, Sigurdsson JA, Hetlevik I. Can
individuals with a significant risk for cardiovascular disease
be adequateiy identified by combination of several risk
factors? Modelling study based on the Norwegian HUNT 2
population. J Eval Clin Pract 2009; 15:103-9.
Leiðrétting
I Læknablaðinu síðasta var birt mynd mánaðarins og umfjöllun
um hana: Bjarni Jónsson og upphaf heilaskurðlækninga á íslandi.
Læknablaðið 2009; 95: 789. Þar var ranghermt dánarár Bjarna
Jónssonar skurðlæknis á Landakoti, en hann lést árið 1999. Beðist er
innilega velvirðingar á þessari yfirsjón.
LÆKNAblaðið 2009/95 867