Læknablaðið - 15.03.2012, Blaðsíða 38

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Eftirlitskerfið brást algjörlega
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson
Ottó Guðjónsson er formaður Félags ís-
lenskra lýtalækna. Ekki þarf að hafa
langan formála um ástæður þess að
Læknablaðið hefur viðtal við Ottó núna,
en umræða um hina gölluðu PIP brjósta-
púða hefur verið fyrirferðarmikil á und-
anförnum vikum, allt frá því að kom í ljós
að franski framleiðandinn hafði notað
iðnaðarsílíkon í framleiðsluna í stað
viðurkennds lækningasílíkons. Innflytj-
andi PlP-púðanna er Jens Kristjánsson
Iýtalæknir og yfirlæknir lýtalækninga-
deildar Landspítala. Hann mun nánast
einn lækna hafa notað PlP-púðana til
ísetningar en aðrir lýtalæknar hafa notað
púða frá öðrum framleiðendum. Velferð-
arráðuneytið hefur boðið öllum konum
með PlP-púða að fá þá fjarlægða sér að
kostnaðarlausu að undangenginni óm-
skoðun. Við ómskoðun púðanna til þessa
hefur komið fram að 58% þeirra eru lekir.
Ottó varð góðfúslega við beiðni Læknablaðs-
ins um að ræða afstöðu Félags lýtalækna til
þessa máls sem snertir alla innan félagsins
en það er ekki fjölmennt; að sögn Ottós eru
12 starfandi lýtalæknar í landinu en í allt
munu íslenskir lýtalæknar vera um 20.
„Störf okkar skiptast í tvo hluta, annars
vegar hinar svokölluðu lýtalækningar, sem
eru að miklu leyti unnar á spítölunum, og
hins vegar fegrunarlækningar sem eru að
öllu leyti unnar á einkastofum. Nokkrir
í okkar hópi eru í hlutastarfi á spítala og
sinna svo einkastofurekstri einnig og hinir
stunda eingöngu stofurekstur en það er
enginn lýtalæknir í fullu starfi á spítala,"
segir Ottó.
Sanngjörn lausn
Aðspurður um hvort hann hafi hugmynd
um hversu mikill hluti af aðgerðum á
einkastofum felist í ísetningu brjóstapúða
kveðst hann ekki hafa upplýsingar um það
en segir þær aðgerðir vera um 20% af þeim
aðgerðum sem hann framkvæmi á sinni
stofu. Hann segir sína reynslu vera þá að
um sé að ræða tvo hópa kvenna sem vilji
fá brjóstapúða.
„Það eru yngri konur sem hafa ekki átt
börn og hins vegar konur sem eru búnar
að eiga börn. Það er mjög skýr verkregla
sem miðast við ábendingar frá landlækni
að engin kona undir 18 ára aldri fær púða
í brjóst sín og við höldum okkur mjög stíft
við það. Þetta er að sjálfsögðu val hverrar
konu sem orðin er sjálfráða og hlutverk
okkar læknanna er fyrst og fremst að
tryggja að þetta sé gert á öruggan og
smekklegan hátt, því þetta er jú fegrunar-
aðgerð í langflestum tilfellum."
Og um það snýst málið varðandi PIP-
púðana þar sem í ljós hefur komið að þeir
eru ekki öruggir og spurt hefur verið hver
beri ábyrgðina.
„Þetta mál með PlP-púðana er mjög
sérstakt þar sem það er óumdeilt að fram-
leiðandinn í Frakklandi gerðist sekur
um glæpsamlegt athæfi með því að nota
iðnaðarsílíkon í púðana og enginn eftir-
litsaðili, hvorki í Frakklandi né á vegum
Evrópusambandsins, hvað þá hér uppi
á íslandi, áttaði sig á því fyrr en fram-
leiðslan hafði staðið yfir í langan tíma.
Til þessa hefur ekki verið sýnt fram á að
iðnaðarsílíkonið valdi neinum hættuleg-
um sjúkdómum - það gerir athæfið ekki
minna glæpsamlegt - en það ætti að draga
úr áhyggjum þeirra kvenna sem hafa PIP-
púðana. Við (Félag lýtalækna) getum því
engan veginn fallist á að ábyrgðin liggi hjá
Jens Kristjánssyni sem vissi ekki frekar en
aðrir af glæpastarfsemi framleiðandans,
en nú þegar þær upplýsingar liggja fyrir
er í sjálfu sér eðlilegt að heilbrigðiskerfið
taki að sér að fjarlægja púðana. Þetta er í
rauninni sambærilegt við meiðsli og sjúk-
dóma sem fólk verður fyrir vegna lífsstíls,
ég nefni íþróttameiðsli eða afleiðingar
reykinga. Engum dettur í hug að segja
fólki að bera kostnaðinn af slíku af því
að það valdi sjálft að stunda íþróttir eða
reykja. Mér finnst það rétt afstaða hjá heil-
brigðisyfirvöldum að bjóða konunum að
fjarlægja púðana þeim að kostnaðarlausu
og ég skil sömuleiðis af hverju yfirvöld
bjóða konunum ekki að fá nýja púða setta
í sér að kostnaðarlausu. Mér finnst þetta
vera sanngjörn lausn."
Hann bendir ennfremur á máli sínu
til stuðnings að margar konur sem fengið
hafi setta í sig brjóstapúða af öðrum teg-
undum gætu af ýmsum ástæðum viljað
fá nýja. „í sumum tilfellum eru púðarnir
einfaldlega komnir á aldur. Þessar kon-
ur þurfa að bera kostnaðinn af ísetningu
nýrra púða að öllu leyti sjálfar og varla
sanngjarnt að einn hópur fái nýja púða
frítt en annar ekki."
Fram hefur komið að réttast væri að
nýta tækifærið þegar PlP-púðarnir eru
fjarlægðir og setja inn nýja púða svo kon-
urnar þurfi ekki að fara í tvær aðgerðir
með tiltölulega stuttu millibili. Bent hefur
verið á að læknisfræðilegar ástæður geti
komið í veg fyrir ísetningu nýrra púða
í sömu aðgerð þar sem um geti verið að
ræða bólgur og ígerðir vegna leku púð-
anna sem þurfi að jafna sig fyrst.
„Við höfum rætt þetta okkar á meðal
lýtalæknarnir og nokkrir hafa reynslu
af því að hafa fjarlægt leka púða og sett
nýja inn í staðinn og engar aukaverkanir
hafa fylgt í kjölfarið. Það er góð reynsla af
þessu þó dæmin séu ekki mörg. Persónu-
lega finnst mér að meta eigi þetta í hverju
tilfelli fyrir sig en það verður líka að hugsa
fyrir því að sú staða gæti komið upp í
aðgerðinni sjálfri að ekki sé ráðlegt að
setja inn nýja púða strax. Kannski eru ein-
hverjar komplikasjónir sem ekki var hægt
að átta sig á við skoðun en koma í ljós í
aðgerðinni. Endanleg ákvörðun ætti því að
mínu mati að vera í aðgerðinni sjálfri."
Snemma árs 2010 kom upp rökstuddur
grunur um að PlP-púðarnir væru ekki
öruggir. Jens Kristjánsson tilkynnti land-
lækni um þetta og þar var brugðist við
með þeim hætti að bíða átekta. Ottó segir
að Jens hafi einnig tilkynnt Félagi lýta-
lækna um þetta á sama tíma.
„Við biðum eftir viðbrögðum land-
læknis og við töldum að málið væri komið
í farveg innan embættisins. Þetta var mál
af því tagi sem landlæknisembættið átti að
sjá um og fylgja eftir. Ekki okkar litla fag-
félag. En það verður einnig að koma fram
að Jens notaði ekki PlP-púðana eftir þetta."
Bíða úrskurðar Persónuverndar
Aðspurður um hvort PlP-púðarnir væru
álitnir lakari vara en aðrir púðar segir
Ottó svo alls ekki vera. „PlP-púðarnir voru
taldir algjörlega jafngóðir og aðrir púðar.
170 LÆKNAblaðið 2012/98
J