Læknablaðið - 15.03.2012, Blaðsíða 18

RANNSÓKN
Tafla I. Skipting og timalengd sárasogsmeðferða eftir sérgreinum.
Sérgrein n Fjöldi Heildar- Meðallengd
með- fjöldi daga í meðferðar,
ferða meðferð dagar
Æðaskurölækningar 18 23 447 19
Brjóstholsskurðlækningar 17 17 233 14
Lýtalækningar 12 13 408 31
Bæklunarlækningar 4 5 153 31
Endurhæfingalækningar 1 1 17 17
Almennar skurðlækningar 4 4 98 25
Smitsjúkdómalækningar 1 2 237 119
Samtals 57* 65 1593 25
’Einn sjúklingur er tvítalinn þar sem hann var meðhöndlaður á tveimur sérgreinadeildum
vegna óskyldra vandamála.
frá þeirri skrá var hægt að finna sjúkraskrár þeirra. Einnig var haft
samband við umboðsaðila sárasogstækja á íslandi og fengnar upp-
lýsingar um sjúklinga sem höfðu verið meðhöndlaðir utan spítala.
Fmmkvæmd sámsogsmeöferöar
Sárasogsmeðferð fer þannig fram að áður en umbúðir eru lagðar
eru sárin hreinsuð og dauður vefur fjarlægður. Ef notast er við
svampumbúðir er svampurinn sniðinn ofan í sárið og plastfilma
límd yfir. Filman er látin ná út á húðbarmana þannig að ekki leki
loft meðfram henni og þannig myndað lofttæmi. Síðan er gert lítið
gat á filmuna og slanga úr sárasugunni tengd við svampinn. Þegar
notast er við grisjur er sogslöngu úr sogtækinu komið fyrir á milli
grisjulaga og filma límd yfir grisjurnar. Sáravökvi er sogaður úr
sárinu í sérstakt safnhólf á sogtækinu sem hægt er að skipta um
án þess að skipta um umbúðir á sárinu sjálfu. Oftast er skipt um
umbúðir annan til þriðja hvern dag en fyrir ákveðnar tegundir
sára eru umbúðir þó hafðar á í allt að 5 daga, til dæmis við mið-
mætissýkingar eftir opnar hjartaskurðaðgerðir.12
Skráðar breytur
Tafla II. Tegundir sára hjá sjúklingum sem fengu sárasogsmeðferð á isiandi árið
2008, fjöldi (%).
Tegund
Langvinn fótasár 13 (20)
Sýkt skurðsár (önnur en bringubeinsskurðir) 9 (14)
Bringubeinsskurður, sýktur 9 (14)
Þrýstingssár 9 (14)
Tábeður sem greri ekki eftir aflimun 8 (12)
Bringubeinsskurður, ósýktur 6 (9)
Opinn holskurður, vegna blæðingar í kviðarholi 3 (5)
Felliskurður á útlim vegna hólfaheilkennis (compartment syndrome) 2 (3)
Fistill 2 (3)
Brunasár 1 (2)
Til stuðnings húðágræðslu 1 (2)
Stúfur sem ekki greri eftir aflimun 1 (2)
Kviðarhols-hólfaheilkenni (abdominal compartment syndrome) 1 (2)
Samtals 65 (100)
Tafla III. Ábendingar fyrir sárasogsmeðferð á Islandi árið 2008 og hlutfall sjúk-
linga þar sem sár greru að fullu, fjöldi (%).
Ábending fyrir meðferð Fullur gróandi Ófullnægjandi gróandi
Sýkt sár (n=26) 18 (69) 8 (31)
Örva gróanda (n=27) 16 (59 11 (41)
Halda holrúmum opnum (n=6) 6 (100) 0 (0)
Samtals 40 19
Úr sjúkraskrám voru skráðar eftirfarandi breytur: kyn, aldur,
hæð, þyngd, reykingasaga, tegund og staðsetning sára og undir-
liggjandi orsakir, tímalengd meðferðar, árangur og fylgikvillar.
Einnig voru skráðir undirliggjandi sjúkdómar sem geta haft áhrif
á gróanda sárs. Öllum sjúklingum var fylgt eftir miðað við lifun
í þjóðskrá. Þannig fengust upplýsingar um hvort sjúklingar voru
látnir eða á lífi þann 1. nóvember 2009. Meðaleftirfylgd var 13,6 ±
6,6 mánuðir (bil 0-22).
Mat á árangri og undirliggjandi sjúkdómum
Við mat á árangri sárasogsmeðferðar var kannað hvernig sárið
greri með upplýsingum úr sjúkraskrám, alveg fram að útskrift eða
þar til meðferð á göngudeild lauk. Það var skilgreint sem fullur
gróandi ef hægt var að loka sári í skurðaðgerð, gera húðágræðslu
eða gróandi var það mikill að ekki var lengur þörf á sárasogsmeð-
ferð.
Skráðir voru fylgikvillar meðferðar úr sjúkraskrám og var aðal-
lega stuðst við hjúkrunarskýrslur og dagála lækna.
Tölfræði
Við tölfræðilega úrvinnslu gagna var notast við forritið SPSS®
(útgáfa 17.0). Notuð var lýsandi tölfræði fyrir tíðni, hlutföll, mið-
gildi, meðaltöl og staðalfrávik. Kí-kvaðrat, Fischer s Exact eða t-
próf voru notuð við samanburð hópa. Heildarlifun var metin með
aðferð Kaplan-Meier. Marktæknimörk miðuðust við p-gildi <0,05.
Leyfi
Áður en rannsóknin hófst voru fengin leyfi hjá Vísindasiðanefnd,
Persónuvernd og lækningaforstjórum Landspítala og Sjúkrahúss-
ins á Akureyri. Ekki þurfti upplýst samþykki sjúklinga um aðgang
að sjúkraskrá þeirra þar sem sjúklingarnir höfðu allir lokið með-
ferð og upplýsingar sem safnað var voru ekki persónugreinan-
legar.
Niðurstöður
Árið 2008 voru veittar 65 sárasogsmeðferðir á íslandi hjá 56 sjúk-
lingum, 35 (63%) körlum og 21 (38%) konu. Meðalaldur sjúkling-
anna var 62 ár (bil 8-93). Alls fengu 8 sjúklingar (14%) sárasogs-
meðferð oftar en einu sinni á rannsóknartímabilinu og var oftast
um endurtekna meðferð að ræða á sama sári. Einn sjúklingur fékk
meðferð þrisvar sinnum og annar á tveimur sérgreinadeildum
með nokkurra mánaða millibili vegna óskyldra vandamála.
Sárasogsmeðferð var í flestum tilvikum veitt á sjúkrahúsi, eða
í 55 (85%) tilvikum, 48 á Landspítala og 7 á Sjúkrahúsinu á Akur-
eyri. I 5 tilvikum fór meðferð fram bæði heima og á sjúkrahúsi
(8%).
150 LÆKNAblaðið 2012/98