Læknablaðið - 15.03.2012, Blaðsíða 43

In memoriam
Sverrir Bergmann Bergsson
20. janúar 1936 - 26. janúar 2012
Sverrir fæddist í Flatey á Skjálfanda og
þar ólst hann upp. Hann var bráðþroska,
snemma læs, iðinn við námið og hafði
afburðagott minni. Kom það því engum á
óvart, þegar hann tók próf á Húsavík vorið
1952, að hann hlaut hærri einkunn en áður
hafði verið gefin á landsprófi. Leið hans lá
í Verzlunarskóla Islands og þar hlaut hann
ágætiseinkunn á stúdentsprófi árið 1956.
Læknisnámið stundaði Sverrir af mik-
illi elju, en hann gaf sér þó tíma til setu í
Stúdentaráði Háskóla íslands 1959-1960 og
hann var ritstjóri Læknanemans 1962-1963.
Kynni okkar hófust í læknadeildinni og í
Félagi læknanema áttum við ágætt sam-
starf, meðal annars við útgáfumál. Sverrir
lauk embættisprófi frá læknadeild vorið
1964, starfaði næstu þrjú árin á sjúkra-
húsum hér heima, lauk héraðsskyldunni
í Vestmannaeyjum og stundaði síðan
nám í taugasjúkdómafræðum á árunum
1967-1971 í Lundúnum, meðal annars við
hið virta sjúkrahús National Hospital for
Nervous Diseases, Queen Square.
Fræðigreinin hafði í byrjun átt erfitt
uppdráttar hérlendis, enda var lengi
vel mikil tregða gegn því innan heil-
brigðistjórnarinnar og í læknadeild, að
viðurkenna undirgreinar. Læknafélag Is-
lands veitti tólf sérfræðingum viðurkenn-
ingu árið 1923, þar á meðal einum í tauga-
og geðlækningum og annar bættist við
árið 1928. Eftir að læknalög nr. 47/1932
tóku gildi, bættust fjórir í þennan hóp
á árunum 1936-1949. Árið 1950 voru 68
sérgreinalæknar á lista Læknafélags
Reykjavíkur. Það sem vekur athygli er
að Jóhann Sæmundsson (1905-1955) og
Kjartan R. Guðmundsson (1906-1977) eru
nefndir á sama lista og þeir sem höfðu sér-
fræðileyfi í tauga- og geðlækningum, en
tekið var sérstaklega fram að þeir hefðu
eingöngu sérfræðileyfi í taugalækningum.
Árið 1959 hlaut Gunnar Guðmundsson
(1927-1999) sérfræðiviðurkenningu í þeirri
grein og árið eftir stofnuðu þeir Gunnar
og Kjartan stéttarfélag taugalækna og hófu
baráttu fyrir því að stofnuð yrði sérstök
taugasjúkdómadeild. Kjartan varð dósent
í taugasjúkdómafræði við læknadeild árið
1962 og hann og Gunnar urðu yfirlæknar
taugalækningadeildar Landspítalans þeg-
ar deildin tók til starfa árið 1967. Kjartan
varð fyrstur prófessor í taugasjúkdóma-
fræði árið 1974 og Gunnar tók síðan við
þeirri stöðu þremur árum seinna.
Ætla má að þessi miklu umskipti hafi
orðið hvatning ungum læknum til þess
að velja framhaldsnám í taugasjúkdóma-
fræðum, því að um 1970 komu til starfa á
sjúkrahúsunum í Reykjavík þrír sérfræð-
ingar í taugalækningum, þeir Ásgeir B.
Ellertsson, John E. G. Benedikz og Sverrir
Bergmann og nokkru síðar kom Guðjón
S. Jóhannesson sérfræðingur í klínískri
taugalífeðlisfræði.
Sverrir hlaut viðurkenningu í sérgrein
sinni haustið 1971 og var þá ráðinn sér-
fræðingur á Landspítalanum og þar var
starfsvettvangur hans næsta hálfan fjórða
áratuginn. Honum var falin kennsla í
læknadeild og meðal annars var hann
þrívegis staðgengill prófessorsins í grein-
inni. Jafnframt starfaði Sverrir á eigin
lækningastofu allt til æviloka.
Sverrir var í framkvæmdastjórn Fram-
sóknarflokksins, varaþingmaður fyrir
flokkinn í Reykjavík 1974-1979 og sat á
þingi öðru hvoru á þessu tímabili og hann
átti sæti í ýmsum nefndum og ráðgjafa-
hópum tengdum heilbrigðisstjórninni.
Hann lagði málefnum MS-félags Is-
lands mikið lið og var formaður þess
1972-1977 og var síðar gerður heiðurs-
félagi. Vísindarannsóknir hans beindust
einkum að þessum langvinna og erfiða
sjúkdómi af völdum heila- og mænusiggs
og hann var þekktur meðal jafningja sinna
á heimsvísu.
Sverrir var í stjórn Læknafélags íslands
frá 1984 í þrettán ár samfleytt, þar af var
hann varaformaður 1988-91 og formaður
1991-97. Hann stuðlaði þar meðal annars
að varðveizlu lækningaminja, hlúði að
útgáfustarfsemi læknafélaganna og hann
reyndi af fremsta megni að efla einingu
innan félagsins. Hann varð síðar fyrsti
formaður læknaráðs eftir sameiningu
spítalanna þriggja í einn Landspítala.
Sverrir Bergmann var í stjórn Tauga-
læknafélags íslands í tólf ár frá 1976, þar
af formaður 1984-1988 og í samninganefnd
lausráðinna sjúkrahúslækna var hann
1986-1991. Hann var heiðursfélagi Lækna-
félags Reykjavíkur. Hann tók þátt í erlendu
samstarfi af ýmsu tagi, sem of langt yrði
upp að telja og hér skal látið af upp-
talningu á verkum hans. Fyrir þau öll var
honum 16. júní 2011, á Bessastöðum, veitt
verðug viðurkenning fyrir störf í þágu
MS-sjúklinga og á vettvangi heilbrigðis-
mála og læknavísinda.
Sverrir var hlýr persónuleiki,
greiðvikinn með afbrigðum og því var
alltaf auðvelt að leita til hans um læknis-
fræðilega ráðgjöf og hjálp. Ég vil ljúka
þessum kveðjuorðum um ágætan vin og
starfsbróður með tilvitnun í skrif hans,
sem lýsa vel afstöðunni til lækna og
læknisstarfsins: „Læknasamtökin standa
á gömlum merg. Hefðin er rík og hið ein-
huga viðhorf til menntunar, fræðslu og
þekkingarauka er sterkt. Læknar byggja
á aldagamalli og háþróaðri siðfræði, sem
áréttar skyldur þeirra innávið sem útávið
og skuldbindur þá til þess að standa vörð
um réttindi sjúklinga og að bera virðingu
fyrir starfinu."
Eiginkonu Sverris, Unni Þórðardóttur,
og börnum þeirra, Yrsu og Ými, svo og
barnabörnunum sendi ég samúðarkveðjur
okkar Áslaugar.
Örn Bjarnason,
fyrrum ritstjóri og
ábyrgðarmaður Læknablaðsins
LÆKNAblaðið 2012/98 175