Læknablaðið - 15.03.2012, Blaðsíða 45

BRÁÐALÆKNINGAR
svona aðgerðir á vettvangi við jafnvei
aðrar aðstæður en ég er að lýsa hér."
Viðar segir að sem betur fer séu tilfelli
af þessu tagi það sjaldgæf hér á landi að
lítil ástæða sé til að farið verði út í svona
aðgerðir úti á götu í Reykjavík, en bætir
þó við að aukin harka og vopnaburður
hér á landi veki ugg um að fyrr eða seinna
geti komi að því að þess reynist þörf. „Það
kemur fyrir að gera þurfi slíkar aðgerðir á
bráðamóttökunni og nokkur dæmi eru um
að sjúklingurinn hafi lifað."
Þegar talið berst að þjálfun HEMS-
sveitarinnar segist Viðar aldrei hafa
kynnst jafn vel skipulagðri og árangurs-
ríkri þjálfun og þar. „Hún er einfald-
lega sú besta sem ég hef fengið nokkurs
staðar. Þar er haldið gríðarlega vel utan
um mannskapinn og allir fá sömu þjálfun
í upphafi, burtséð frá fyrri reynslu og
menntun. Fyrsta mánuðinn vinnur maður
undir handleiðslu reynds læknis, sem er
annaðhvort sérfræðingur í bráðalækn-
ingum utan spítala (prehospital care) eða
reyndur utanspítala „registrar" sem er
langt kominn með sitt sérnám í svæfing-
um eða bráðalækningum. Þarna er unnið
eftir skýrum verkferlum sem allir þekkja
og kunna skil á en verkferlarnir eru jafn-
framt í stöðugri endurskoðun ef mögulega
má gera betur. Þetta þýðir í rauninni að
flestallt sem gerist á vettvangi verður mun
auðveldara í framkvæmd, því allir vita
nákvæmiega hvað á að gera. Eftir á er svo
farið vandlega yfir öll verkefni og maður
er spurður út í minnstu smáatriði. Þetta er
þó aldrei gert sem gagnrýni á neikvæðan
hátt, heldur til þess að tryggja að maður
læri sem mest af reynslunni og að þjón-
ustan taki stöðugum framförum."
Getum bætt þjálfun og þjónustu
Með þessa þjálfun í farteskinu er ekki úr
vegi að spyrja Viðar hvort slíka bráða-
þjónustu sem hann lýsir þarna sé hægt að
veita hér á landi.
„Innan Reykjavíkur er flutningstíminn
það stuttur að bráðatæknar veita í dag
nánast alla þá meðferð á vettvangi sem
raunhæft er. Vissulega er æskilegt að
koma upp kerfi þar sem hægt er að veita
meiri bráðameðferð úti á götu þegar það
er nauðsynlegt, og við erum að skoða
leiðir til þess. Það að veita meiri meðferð
á vettvangi á þó kannski fyrst og fremst
við stærri slys og alvarleg veikindi utan
höfuðborgarsvæðisins, þegar flutnings-
tíminn á sjúkrahús getur orðið nokkuð
langur. Þar getum við kallað til læknis-
mannaðar þyrlur og sjúkraflugvélar en
það má nýta þá kosti betur en gert er í dag,
því útkallstíminn er langur og oft hrakar
fólki við langan flutningstíma á sjúkrahús.
Því er betra að kalla til þessa hjálp fyrr
en seinna og við þurfum að skoða betur
skilmerki fyrir útköll þyrlu og sjúkraflugs
hjá Neyðarlínunni. Þá er einnig hægt að
sjá fyrir sér að hægt sé að bæta þjónustuna
með því að samræma betur þjálfun og
vinnureglur fyrir sjúkrafiug og þyrlur.
Sjúkraflutningar á landinu öllu heyra
faglega undir mig og stefni ég að því að
auka menntun og þjálfun sjúkraflutninga-
manna til þess að þeir séu betur í stakk
búnir til að takast á við þau fjölbreyttu
verkefni sem þeir geta lent í. Þar getum
við nýtt okkur á ýmsan hátt þetta frábæra
skipulag HEMS-sveitarinnar við að setja
okkur skýra verkferla og fara reglulega
yfir það sem við gerum til þess að sjá
hvort hægt sé að bæta þjónustuna."
1 Davies GE, Lockey DJ. Thirteen survivors of prehospital
thoracotomy for penetrating trauma: a prehospital
physician-performed resuscitation procedure that can yield
good results. J Trauma 2011; 70: E75-E78.
LÆKNAblaðíð 2012/98 177