Þjóðlíf - 01.05.1986, Blaðsíða 84

sibasia onw
Eftir Guðmund Ólafsson
Ofvitasósíalismi og
Kristindómurinn hefursett
mark sitt á alla vora hugs-
un og menningu. Er þar
skemmst að minnast nýafstað-
innar páskahátíðar, en þá kom
upp svipuð staða og um jólin, að
mörg fátæk barnafjölskyldan átti
allt sitt undir miskunn krítarkort-
anna og gat fagnað upprisunni
með páskaeggjum númer þrjú
eða jafnvel fjögur vegna þeirrar
líknsömu ráðstöfunar almættis-
ins að láta páskana bera upp á
daga eftir þann nítjánda.
Upprisuhátíðin kom í kjölfarið
á allsnarpri umræðu um fátækt á
íslandi í framhaldi af ráðstefnu
félagsmálastjóra, ásamt afburða
Kastljóssþætti um þau mál.
Sjónvarpsþáttur þessi var um
margt merkilegur, einkum fyrir
þá hófstillingu og alvöru sem
einkenndi hann, sem var bless-
unarlegt frávik frá hanaati ó-
frjórra stjórnmálahræsnara. Þar
var ekki verið að benda á vanda-
mál til þess eins að horft væri á
fingurinn, eins og annars er altítt
í þáttum þessum. Einnig var
merkilegt við þennan þátt að
boðið var til umræðunnar einum
af vígðum þjónum kirkjunnar í
landinu. Sá ágæti klerkur hafði
einurð í sér til að benda á, að
fátæktarstefnan sem nú er fram-
kvæmd af stjórnvöldum er ekki
samboðin hugmyndum kristn-
innar um gildi mannsins. Að fá-
tæktin stangist á við þá milliliða-
lausu kröfu um félagslegt rétt-
læti, sem byggir á því að allir
menn séu jafnir frammi fyrir al-
mættinu, og þar sé enginn jafn-
ari en annar.
Menn og
millistykki
Hinn milliliðalausi skilningur
trúarinnar á mannlegri reisn er í
andstöðu við þau tvö meginsjón-
armið, sem tekist hafa á í ís-
lenskum stjórnmálum um nokk-
urra áratuga skeið.
Annað þeirra mætti kenna við
ofvitasósíalisma. Hann lítur svo
á að almenningur sé svo firrtur
og vitlaus, að hann geti ekki öðl-
ast lífshamingju og sæmileg kjör
nema fyrir meðalgöngu fram-
varðarsveitar pólitískra ofvita,
sem raða sér í forystu Flokks og
verkalýðshreyfingar - manna
sem nú kalla það kjarabætur
fyrir láglaunafólk að SAAB-inn
lækkar úr 1200 þúsundum í 800
þúsund!
Hitt viðhorfið mætti nefna for-
stjóratilbeiðslu. Þar er um að
ræða trúna á litla sæta fyrirtæk-
ið, en einnig þetta viðhorf álítur
almenning svo heimskan að
ekkert vit sé í að láta hann vas-
ast í eigin örlögum. Honum sé
fyrir bestu að lúta forsjá hinna
frjálsu fyrirtækja, eða vitring-
anna sem þeim stjórna. Almenn-
ingi sé best að fela örlög sín í
hendur djúpviturra forstjóra á
borð við Hafskips-liðið, sællar
minningar.
I báðum þessum viðhorfum
felst, að okkur hinum sé nauð-
syn að treysta á aðra menn, sem
einhvers konar millistykki milli
okkarog lífshamingjunnar; að
þeir muni leiða okkur inn í sælu-
ríkið ef við höldum kjafti, hlýðum
og erum góð.
Þjódarsdtt um
þrælahald
Um þriggja ára skeið hafa þeir
sem eru hvað andsnúnastir af-
skiptum ríkisvaldsins af atvinnu-
lífinu tekið ellefu til 16 milljarða
króna úr launaumslögum vinn-
andi manna á ári og flutt til
launagreiðenda. Þetta hafa þeir
gert vegna þess að þeir urðu
fyrir sjö til tíu milljarða króna
skelli 1983, og skiptir þá engu
máli að ástand fyrirtækjanna
stórbatnaði á árunum 1984 og
1985 og hafa þau sjaldan staðið
betur en á þessu ári. Og auðvit-
að var ríkisvaldinu beitt til þess
að koma á þessari 30 til 40 pró-
senta kjaraskerðingu (það skal
tekið fram að tölur í þessu sam-
bandi eru ekki nákvæmar, enda
hefur Þjóðhagsstofnun í önnur
horn að líta en reikna út svona
leiðinlegar tölur - en hlutföllin
eru nærri lagi).
Nú gerðist það í síðustu kjara-
samningum að hálaunamaður á
skrifstofu Verkamannafélagsins
Dagsbrúnar fékk þá hugmynd
að lækka tolla á vörum, sem
voru hvort eð var hættar að selj-
ast - og reikna það síðan sem
kjarabætur. Ríkisstjórnin tók
þessum tillögum fegins hendi,
enda líkur á að söluaukning færi
ríkinu tollaafsláttinn til baka og
kannski vel það. Hundakúnstiraf
þessu tagi hafa hingað til verið
nefndar vísitölufalsanir.
Ofvitinn á Dagsbrún verður nú
svo hrifinn af sjónhverfingum
sínum að hann ákveður að beita
sér fyrir því að festa fátæktar-
stefnu síðustu þriggja ára í sessi
og gera hana að viðvarandi
ástandi. Vill hann í því sambandi
sameina í eina sæng sérhyggju-
menn forstjóratilbeiðslunnar og
samsafn ofvita úr A-flokkunum.
Hann er sjálfsagt farinn að orna
sér við tilhugsunina um þennan
nýja pólitíska veruleika, eins og
hann nefnir þessa nýsköpunar-
viðreisn sína, og sér væntanlega
fyrir að til hans muni leitað þegar
mikið liggurvið, t.d. í Seðlabank-
anum, þegar þetta öfluga milli-
stykki milli almennings og lífs-
hamingjunnar hefur öðlast nán-
ast alræðisvald.
Hinn Idgværi
kristindómur
Dagsbrúnarmaður á venju-
legum Dagsbrúnartaxta kallaði
þessa draumsýn mannsins á
kontórnum „þjóðarsátt um
þrælahald" og annar Dagsbrún-
armaður, einnig á venjulegum
taxta, spurði „hvort nú ætti að
neyða mann til að ganga í Fram-
sóknarflokkinn?“. Undirtektir erf-
iðismanna bendatil þess, að
áhugamál af þessu tagi munu
eiga örðugt uppdráttar, en svo
fer oft um hugarfóstur gáfu-
manna sem virðast eiga erfitt
með að ná sambandi við venju-
legt fólk.
Orð prestsins, sem áður var á
minnst, voru einnig merkileg í
öðrum skilningi. Varla er hægt
að segja, að rödd kirkjunnar hafi
hljómað svo mark sé á takandi (
þjóðmálaumræðu hin síðari ár,
ef undan er skilinn séra Gunnar
á Reynivöllum. Líklega verður
að fara aftur til þess tíma er
Morgunblaðið kallaði Sigurbjörn
Einarsson biskup „hinn smurða
Moskvuagent" til þess að finna
dæmi um slíkt.
En vitaskuld er ekki vandi að
finna klerka sem vinna að hinum
mikilvægustu málum af heilum
hug. Það sem vekur hins vegar
undrun er hið félagslega af-
skiptaleysi og þögn, sem kirkjan
sýnir þegar andkristileg
stjórnvöld ráðast að launafólki,
þannig að mest bitnar á vorum
minnstu bræðrum og systrum -
hinum beygðu og brotnu. Maður
hefði haldið að Lúterönum rynni
blóðið til skyldunnar með heil-
agan Martein sértil fyrirmyndar.
í Póllandi hefur kirkjan verið
betri en enginn í baráttunni við
það millistykki, sem Kommún-
istaflokkurinn þar í landi er milli
alþýðunnarog einföldustu
mannréttinda. I rómönsku Amer-
íku leiða kirkjunnar menn öfluga
mótspyrnu gegn fasískum her-
foringjastjórnum, sem tekið hafa
söguna í sínar hendur til þess að
forða almenningi frá sjálfum sér.
Hér á landi virðist kirkjan sætta
sig við afar lítilmótlegt hlutverk í
þjóðlífinu.
Samt er það nú svo, að trú er
hugmynd um það, að eitthvað
skipti máli í lífinu. Nú kann að
fara sá tími í hönd að okkur sé
mikilvægt að sækja styrk til
þeirra sem kenna að hver ein-
stök mannvera sé mikilvæg -
en ekki meðaltalsfyrirbæri í
reiknivél einhvers forsjár-ofvit-
ans.
Erfðaprinsar
fortíðarinnar
Við sem höfum tekið þátt í
starfsemi Málfundafélags félags-
hyggjufólks undanfarin tvö ár
84 ÞJÓÐLÍF