Fréttatíminn - 06.02.2015, Blaðsíða 10

Ég trúi ekki
á inngrip
í fæðingu,
náttúran
gerir ekki
mörg mis-
tök.
wurth@wurth.is
Würth á Íslandi
S: 530-2000
Vesturhrauni 5 Bíldshöfða 16
Reykjavík
S: 530-2002
Tryggvabraut 24
Akureyri
S: 461-4800
Garðabæ
I na May Gaskin fæddist í Iowa í Bandaríkjunum árið 1940. Hún þekkti ekki orðið ljósmóðir fyrr
en hún var orðinn unglingur, en
heillaðist af orðinu og vildi kynnast
því betur. Þegar Ina May var 16 ára
las hún bókina Childbirth without
fear, sem hafði mikil áhrif á hana og
hefur hún barist fyrir því að mann-
réttindi kvenna séu virt í fæðingum.
Ljósmæður hafa gengið í
gegnum ýmislegt
„Ljósmæður voru ekki metnar mikils
hér áður fyrr, það hvarflaði til dæmis
ekki að læknum á fyrri hluta 20. aldar
að þeir gætu lært af ljósmæðrum, eina
sem þeir hugsuðu var hvernig hægt
væri að losa sig við þær. Margar ljós-
mæður voru innflytjendur og hlutu
því ljótan stimpil og því var áróðri
beint gegn þeim,“ segir Ina May. Eftir
seinni heimstyrjöldina varð hins veg-
ar sprengja í barneignum og því varð
skortur á fæðingarlæknum. Ljósmæð-
ur urðu því ómissandi og þær komu
aftur inn á spítalana og sérstök fæð-
ingarheimili voru stofnuð sem nutu
mikilla vinsælda.
Bókmenntafræðingur og ljós-
móðir
Ina May er með mastersgráðu í
enskum bókmenntum og rifjar upp
að þegar hún var í námi bjóst hún
ekki við því að enda með að helga
líf sitt fæðingum og ljósmæðrum.
„Ég vissi að ég myndi aldrei fara út
í skáldskaparskrif eða semja ljóð, en
menntunin nýttist mér svo sannar-
lega við að koma rannsóknum mínum
um ljósmæður og fæðingar á fram-
færi.“ Hún hefur því náð að tengja
menntunina við störf sín og hefur
gefið út fjórar bækur um fæðingar
og ljósmæður. Fyrsta bókin hennar,
Spiritual Midwifery, var tímamóta-
verk sem margar barnshafandi konur
sækja innblástur í.
Meðal þess sem Ina May tók sér
fyrir hendur á sínum yngri árum
voru friðargæslustörf í suðaustur-
Asíu. Þar varð hún ólétt að sínu fyrsta
barni og sneri því aftur til Bandaríkj-
anna. „Ég var hálfnuð á meðgöng-
unni þegar ég fór til fæðingarlæknis.
Hann sagði mér að ég hefði þyngst
of mikið, en ég hafði bætt á mig sex
kílóum. Hann setti mig því á sérstakt
fæði þar sem ég mátti einungis borða
1200 kaloríur á dag. Ég var því í raun
að svelta mig,“ segir Ina May, en með-
gangan og fæðingin sjálf minnir hana
helst á martröð sem hana langar ekki
að endurtaka. „Besta ráðið sem ég
fékk á meðgöngunni var eflaust frá
mömmu minni sem sagði mér að ég
ætti ekki að vera hrædd við fæðingar.
Þetta er því það sem ég hef unnið að
markvisst síðan, að minnka ótta þeg-
ar kemur að fæðingum.“
Hægt að draga út ótta kvenna
við fæðingar
Ina May segir að það þurfi alls
engar flóknar aðferðir til að draga
úr ótta kvenna þegar kemur
að fæðingum. „Einfaldir hlutir
eins og að sýna verðandi móður
umburðarlyndi og kærleika geta
skipt sköpum. Með aukinni tækni
þar sem nóg er að lesa á tölur
af skjá gleymist oft mannlegi
þátturinn. Við þurfum að passa
okkur á tækninni.“ Ina May segir
að andlegi þátturinn skipti ekki
síður máli en hinn líkamlegi
þegar kemur að fæðingum. „Hver
fæðing er þó einstök og það er
hlutverk ljósmóðurinnar að átta
sig á aðstæðum hverju sinni og
hvers konar aðferð er best að beita
í hverri fæðingu fyrir sig, sem
dæmi má nefna að stundum virkar
að beita húmor og stundum ekki.
Traust er hins vegar lykillinn að
farsælli fæðingu.“
Tengsl við dýraríkið
Í rannsóknum sínum hefur Ina May
horft til dýraríkisins og móður nátt-
úru. „Ég hef alltaf verið mjög heilluð
af dýrum. Þegar ég var 9 ára eyddi
ég sumrinu hjá frænku minni sem
er bóndi, en ég varð þó ekki vitni af
neinni fæðingu, eins og mig lang-
aði, en á þessum tíma var líka mjög
erfitt að verða sér úti um myndefni
af fæðingum, fræðslan var sama sem
engin.“ Þegar Ina May hjálpar konum
að takast á við ótta tengdan fæðingum
hefur hún gripið til þess ráðs að láta
verðandi mæður horfa á fæðingar-
myndbönd af dýrum. „Það hjálpar
að sjá hve náttúruleg fæðing er. Við
mennirnir erum eina spendýrið sem
tengir ótta við fæðingar. Það hjálpar
einnig að heyra jákvæðar fæðingar-
sögur, við eigum að einbeita okkur að
því jákvæða og útiloka það neikvæða.“
Hugmyndafræðin sem Ina May
hefur þróað hefur vakið athygli um
víðs vegar í heiminum og er hún
Hættum að tengja ótta við fæðingar
Ina May Gaskin, ein þekktasta ljósmóðir Bandaríkjanna, er
stödd hér á landi og heldur erindi í dag, föstudag, á Hótel Sögu
í Reykjavík. Ina May er hvetjandi og eflandi fyrir fæðandi konur
og er talskona fæðinga án truflunar, auk þess sem hún talar
fyrir valdeflingu kvenna í fæðingum. Hún er einna þekktust
fyrir umfjöllun sína um hvernig okkur ber að forðast ótta þegar
kemur að fæðingum.
líklega þekktust fyrir svokallaða
„Gaskin aðferð.“ Þegar hún ferðað-
ist til Gvatemala um miðjan 8. ára-
tuginn lærði hún náttúrulega aðferð
við sitjandi fæðingar án þess að skaða
móður eða barn. Aðferðin felst í því
að krjúpa á hnjám og olnbogum og
við það breytist staða barnsins og
fæðingin verður auðveldari. „Ef við
horfum aftur til dýraríkisins þá er
það í eðli okkar að fæða með þessum
hætti. Við mannfólkið erum í raun að
vinna gegn þyngdaraflinu með því að
leggjast á bakið og glenna fæturnar í
sundur og upp í loft. Við mættum því
oftar líta til móður náttúru og dýra-
ríkisins.“
„Náttúran gerir ekki mörg
mistök“
Ina May rekur ljósmæðra- og fæðing-
arheimilið Farm Midwifery Center í
Tennessee þar sem lögð er áhersla á
heimilislegt andrúmsloft og náttúru-
lega fæðingar. „Ég trúi ekki á inngrip
í fæðingu, náttúran gerir ekki mörg
mistök. Þegar við byrjuðum með fæð-
ingarheimilið fæddust 186 börn áður
en við þurftum að grípa til fyrsta keis-
araskurðarins.“ Heimilið er þekkt
fyrir lága tíðni inngripa og lága keis-
aratíðni þrátt fyrir margar sitjandi-
og tvíburafæðingar. Keisaratíðnin er
einungis 2%, samanborið við 15% á Ís-
landi. Heimilið hefur mjög gott orð á
sér, en sem dæmi má nefna að síðasta
fæðing sem Ina May var viðstödd var
hjá hjónum sem höfðu ferðast alla leið
frá Jakarta á Indónesíu til að eignast
barnið sitt á heimilinu.
Heimafæðingar
Fæðingar sem eiga sér stað á Farm
Midwifery Center flokkast ekki sem
heimafæðingar en komast ansi ná-
lægt því. „Við þurfum bæði heima-
fæðingar og fæðingar á spítölum.
Í heimafæðingunum er hlutverk
ljósmóðurinnar ef til vill persónu-
legra en á sjúkrahúsum er meiri
áhersla lögð á tæknina og hver ljós-
móðir ber ábyrgð á fleiri mæðrum.
Heimafæðingar eru mjög mikil-
vægar, sérstaklega í ljósi þess að
stundum gefst ekki tími til að rjúka
á spítalann,“ segir Ina May, en hún
fagnar nýjum niðurstöðum um
heimafæðingar á Íslandi. Hlutfall
heimafæðinga á Íslandi er 2,2%, sem
er sú hæsta á Norðurlöndunum.
Auk þess sýna nýjar niðurstöður
Berglindar Hálfdánardóttur ljós-
móður að heimafæðingar eru ekki
áhættusamari en fæðingar á sjúkra-
húsum. „Ég vona að þegar ég kem
næst til Íslands verði hlutfallið orðið
ennþá hærra,“ segir Ina May.
Leggur land undir fót
Ina May verður alls með þrjú erindi
á meðan hún dvelur á Íslandi, tvö í
Reykjavík og eitt á Akureyri. Hún
leggur áherslu á að erindi sitt verði
í spjallformi og hún hlakkar til að
heyra íslenskar fæðingarsögur. Út-
gangspunktar í spjalli hennar hér á
Íslandi verða hvernig við getum við-
haldið eðlilegum fæðingum og dreg-
ið úr ótta kvenna við fæðingar. Það er
ekki hægt að ræða við ljósmóður án
þess að minnast á það að orðið hafi
verið valið það fegursta í kosningu
sem hugvísindasvið Háskóla Íslands
og RÚV stóðu að fyrir tveimur árum.
Ina May þekkir íslenska orðið vel,
enda áhugamanneskja um tungu-
mál, og er mjög hrifin af því. „Það er
góðs viti að Íslendingar tengi fegurð
við orðið ljósmóðir, það sýnir að þetta
er gefandi og ábyrgðarmikið starf.“
Erla María Markúsdóttir
erlamaria@frettatiminn.is
„Ina May Gaskin
heldur þrjú erindi hér
á landi um helgina þar
sem hún fjallar um
valdeflingu kvenna í
fæðingum.“ Ljósmynd/
Hari
Fæðingarheimilið sem Ina May rekur í Tennessee er þekkt fyrir lága tíðni inngripa og lága keisaratíðni þrátt fyrir margar sitjandi og
tvíburafæðingar. Keisaratíðnin er einungis 2%, samanborið við 15% á Íslandi. Ljósmynd / Getty Images
10 fréttaviðtal Helgin 6.-8. febrúar 2015