Fréttatíminn - 06.02.2015, Blaðsíða 28

Áhrif kvenna á kirkjuna
Áhrif kvenna á kirkjuna eru Arn-
fríði hugleikin og snúa rannsóknir
hennar að þeim auk þess að rann-
saka þátt kirkjunnar í kvenna-
baráttunni. „Ég hef verið að skoða
það hvernig kirkjan hefur beitt
sér í þágu kvenna og eins gegn
konum, og þá sérstaklega hér á
Íslandi í kringum aldamótin 1900
þegar konur voru að berjast fyrir
kosningarétti kvenna. Það voru
auðvitað ólíkar raddir en sterkar
og áhrifamiklar konur voru gjarn-
an á einhvern hátt tengdar inn í
kirkjuna og voru margar hverjar á
kafi í kvennabaráttunni. Núna er
ég að skoða hvaða áhrif þessar kon-
ur höfðu á sína menn og í gegnum
þá. Til dæmis menn eins og sr. Ólaf
Ólafsson, sem var bæði Fríkirkju-
prestur og alþingismaður. Hann
flutti fyrirlestur árið 1891 sem hét
Olnbogabarnið þar sem hann hund-
skammar karla fyrir að standa sig
ekki í réttindabaráttu kvenna.“
Félagslegt réttlæti fyrir alla
Arnfríður segir það mikilvægt að
kirkjan beiti sér fyrir mannrétt-
indum, það sé í anda hennar.
„Það er svo hressandi að heyra
þessar gagnrýnu raddir, eins og
rödd sr. Ólafs Ólafssonar, því það
er svo oft talað um kirkjuna sem
eitthvert íhaldsafl, sem hún hefur
vissulega verið oft. Kirkjan á að
vera pólitísk og beita sér fyrir
mannréttindum. Það er hluti af
köllun kirkjunnar að beita sér
fyrir félagslegu réttlæti og gegn
réttindaleysi kvenna, eins og allra
annarra minnihlutahópa. Við erum
ekki að tala um neinn pólitískan
rétttrúnað heldur er þetta fullkom-
lega í samræmi við boðskap Jesú
Krists, sem kallaði eftir félagslegu
réttlæti fyrir alla.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
karlkyns presta eða kven-
kyns presta. Ef við viljum
ná fram breytingum til batn-
aðar, þá er öruggara að setja
markmiðin á blað og leitast
við að vinna eftir þeim. Án
jafnréttisstefnunnar værum
við sennilega ekki komin þó
þetta á leið með að ná jafn-
rétti í kirkjunni. Betur má þó
ef duga skal.“
Aðspurð um muninn á
karl- og kvenpredikurum
segir Agnes konurnar hafa
ýtt undir manneskjulegri
nálgun á boðskapinn. „Mín
tilfinning er sú að eftir að
konur fóru að predika þá
sé meira farið inn á mann-
legri nótur í predikuninni
sjálfri. Nú er meira talað
um það sem snertir ein-
staklinginn sjálfan en ekki
bara um einhverjar heildir,
eins og samfélög eða þjóðir.
Textinn talar meira beint
til einstaklingsins. Og það
hefur kannski orðið til þess
að karlpredikarar fara líka í
meira mæli inn á mannlegri
nótur.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Verðlaunahönnun frá Oticon
Glæsibæ | Álfheimum 74 | 104 Reykjavík | Þjónusta á landsbyggðinni | Sími 568 6880
| www.heyrnartækni.is |
Framúrskarandi tækni í Oticon heyrnartækjum skilar
þér bestu mögulegu hljómgæðum í ólíkum aðstæðum.
Nýju designRITE tækin eru einstaklega nett og hafa
hlotið alþjóðleg hönnunarverðlaun. Njóttu þess að
heyra skýrt og áreynslulaust með heyrnartæki sem
hentar þínum persónulegu þörfum.
Fáðu þetta heyrnartæki
lánað í 7 daga
- án skuldbindinga
Fullkomin þráðlaus tækni
Engir hnappar
Auðvelt að handleika
Vatnshelt
Bókaðu tíma í fría heyrnarmælingu
og fáðu heyrnartæki til prufu í vikutíma
Sími 568 6880
Séra Arnfríður Guðmundsdóttir,
doktor í guðfræði og deildarforseti við
guðfræði- og trúarbragðafræðideild
Háskóla Íslands.
Kirkjan á að vera pólitísk
Séra Arnfríður Guðmundsdóttir, doktor í guðfræði og deildarfor-
seti við guðfræði- og trúarbragðafræðideild Háskóla Íslands, segir
hátt hlutfall kvenna í deildinni ekki endurspegla raunveruleikann
innan prestastéttarinnar. Hún segir ekki mega slá slöku við í jafn-
réttisbaráttunni þrátt fyrir að tvær konur séu á biskupsstóli.
Á rið 1994 fór fjöldi kvenna í guðfræði-deild Háskóla Íslands
yfir 50% í fyrsta sinn og hefur
farið stigvaxandi síðan. Nú
er hlutfallið um 65%. Það
hlutfall er í takt við kynja-
hlutfallið almennt í Háskól-
anum en þykir þó vera hátt
þar sem guðfræði var framan
af karladeild. Séra Arnfríður
Guðmundsdóttir, doktor í
guðfræði og deildarforseti
við guðfræði- og trúarbragða-
fræðideild, segir kynjahlut-
fallið í deildinni þó ekki
endurspegla raunveruleik-
ann innan prestastéttarinnar.
Hvorki meðal sóknarpresta
né á kirkjuþingi.
„Nú eru einungis þrjár
konur í hópi tólf vígðra full-
trúa á æðstu valdastofnun
kirkjunnar, kirkjuþingi. Kon-
ur eiga því miður enn erfitt
uppdráttar þar sem völdin
eru. Við verðum að passa
okkur á því að slá ekki slöku
við í jafnréttisbaráttunni þó
við séum komin með konur
á biskupsstóla,“ segir Arn-
fríður sem hefur stundað
feminískar guðfræðirann-
sóknir um árabil. „Feminísk
guðfræði er guðfræði sem
notast við ákveðið gagnrýnis-
sjónarhorn. Við göngum
út frá því að okkar gyðing-
kristna hefð hafi orðið til í
samfélagi þar sem karlar fóru
með völdin og þar sem kon-
ur voru valdalausar. Þetta er
sjónarhorn sem breytir heil-
miklu því Biblían og önnur rit
voru skrifuð af körlum fyrir
karla.“
65%
guð-
fræði-
nema
eru
konur.
Hún Guð
Kvennakirkjan
er sjálfstæður
hópur sem
starfar í íslensku
þjóðkirkjunni
og byggir starf
sitt á kvenna-
guðfræði. Hún
var stofnuð árið
1993 af konum
sem sóttu nám-
skeið í kvenna-
guðfræði vorið
1991 undir stjórn
fyrsta íslenska
kvenprestsins,
séra Auðar Eirar
Vilhjálmsdóttur.
Guðþjónustur
Kvennakirkj-
unnar mótast af
kvennaguðfræði
og þar er talað
um þau málefni
sem snerta
konu. Textar
Biblíunnar eru
túlkaðir út
frá sjónarhóli
kvenna og þar er
alltaf talað um
guð í kvenkyni.
Konur mýkja kirkjuna
Séra Guðrún Karls Helgudóttir, prestur í Grafarvogskirkju, segir
fjölgun kvenna innan kirkjunnar skipta miklu máli fyrir ímynd
hennar sem stofnunar, jafnvel enn meira en fyrir aðrar stofn-
anir.
G uðrún Karls Helgudóttir, sóknarprestur í Grafar-vogskirkju, telur fjölgun
kvenna innan prestastéttarinnar
geta gert mikið fyrir kirkjuna sem
stofnun. „Það er ekki spurning
að fjölgun kvenna skiptir máli.
Með jafnari hlutföllum held ég að
kirkjan geti orðið mýkri og öðruvísi
stofnun. Og þá meina ég alls ekki
að við konur séum eitthvað betri,
heldur bara öðruvísi. Konur hafa
komið með nýjar áherslur, aðal-
lega vegna þess að við eigum engar
fyrirmyndir langt aftur í aldir um
það hvernig við eigum að vera sem
prestar. Svo við höfum þurft að
búa þær til sjálfar. Við höfum því
að einhverju leyti tekið þátt í því að
breyta prestsímyndinni.“
Kirkjan trúir ekki á guð sem
karl
Guðrún segir jafnréttisstefnu
skipta miklu máli fyrir kirkjuna.
„Kirkjan er hluti af íslensku samfé-
lagi og á því að sjálfsögðu að huga
að jöfnum rétti kynjanna. Starfs-
fólk safnaða verður að endurspegla
söfnuðinn. Ef einungis er starfsfólk
af öðru kyninu þá erum við ekki að
gera það. Í kirkjunni skiptir þetta
kannski enn meira máli en annars-
staðar í samfélaginu því kirkjan
hefur boðað karllægan boðskap
svo lengi. Hér hefur verið boðaður
karlguð og prestarnir voru allir
karlar. Þess vegna held ég að það
sé enn meira í húfi fyrir kirkjuna en
marga aðra að sýna að þetta er ekki
svona. Þetta er ekki bara karlasam-
félag og við trúum ekki á guð sem
karl.“
Konur meira á jörðinni
„Ég er alls ekkert viss um að það sé
svo mikill munur á körlum og kon-
um sem predikerum. Það er auðvit-
að ennþá þannig að stærstur hluti
þeirra sem kenna fagið uppi í há-
skóla eru karlar. En ég upplifi það
samt að konur séu oft meira niður
á jörðinni og þori kannski frekar
að vera persónulegri. Svo held ég
reyndar að konur eigi erfiðara með
það að setja sig í embættismanna-
stellingar, og langi heldur ekkert að
gera það,“ segir Guðrún en ítrekar
að hún vilji alls ekki gera lítið úr
körlunum. „Þeirra staða hefur bara
verið önnur því þeir hafa alltaf verið
með sjálfsagt hlutverk.“
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Guðrún Karls Helgudóttir, prestur í
Grafarvogskirkju. Ljósmynd/Hari
28 úttekt Helgin 6.-8. febrúar 2015