Ægir - 01.09.2003, Page 13

13
L A N D H E L G I N
misst áhugann á eynni. Engu að
síður sé hún afar athyglisvert fyr-
irbæri í margvíslegum skilningi.
„Kolbeinsey hefur stöðugt verið
að minnka. Fyrsti vísindalegi
leiðangurinn var gerður út í Kol-
beinsey árið 1616 og þá var hún
mæld rösklega 600 metra löng.
Síðan hefur stöðugt brotnað úr
eynni,“ segir Árni. Í þessum leið-
angri 1616, sem Guðbrandur
biskup Þorláksson mun hafa haft
frumkvæði að, var eyjan mæld
um eitthundruð metra breið.
Árið 1962 var gerður út leið-
angur að Kolbeinsey á varðskip-
inu Alberti og eyjan mæld. Þá
reyndist hún vera 52 metrar N-S
og 35,5 metrar A-V og hæðin 7,5
metrar.
„Ég fór út í Kolbeinsey þegar
þyrlupallurinn var steyptur og þá
var smáklettur skammt frá pallin-
um hæsti punktur eyjarinnar. En
skömmu síðar hvarf hann í hafið
og því hygg ég að þyrlupallurinn
sé núna hæsti punkturinn,“ segir
Árni.
5-10 þúsund ára gömul
Talið er að Kolbeinsey sé 5-
10.000 ára gömul og segir Árni
að til samanburðar sé hún mun
yngri en t.d. Grímsey. Eyjan er á
virku eldstöðva- og sprungubelti
syðst á svokölluðum Kolbeinseyj-
arhrygg. Á þessum slóðum hafa
orðið eldgos á sögulegum tíma,
t.d. eru á fjórtándu öld munn-
mælasögur úr Grímsey og Fljót-
um um reyk, sem væntanlega
hefur verið gosmökkur. „Kol-
beinsey gæti hafa myndast í eld-
gosi fyrir kannski tíu þúsund
árum og í stórum dráttum má
segja að hún hafi myndast á svip-
aðan hátt og Surtsey,“ segir Árni.
Horfin innan tveggja áratuga?
Í grein sem Árni Hjartarson og
Kristján Sæmundsson rituðu um
Kolbeinsey árið 1994 segir orð-
rétt: „Á 20. öld hefur eyjan
minnkað ört, einkum virðist hún
hafa beðið mikið afhroð einhvern
tíma á árunum milli 1900 og
1930. Vitað er að frá 1986 hefur
hún minnkað að mun, t.d. urðu
menn varir við umtalsverðar
breytingar á henni veturinn
1992-1993,“ segja greinarhöf-
undar og bæta við að út frá fyrir-
liggjandi gögnum megi ætla að
Kolbeinsey verði með öllu horfin
um miðja þessa öld fái náttúran
að fara sínu fram. Árni segir að
hann hafi einhvern tímann sýnt
þróun Kolbeinseyjar á myndræn-
an hátt og þá hafi línulaga þróun
bent til þess að Kolbeinsey kunni
að hverfa með öllu um 2020.
Þrátt fyrir að Kolbeinsey sé
ekki lengur jafn áhugaverð fyrir
íslensk siglingayfirvöld, er það þó
svo að hún er ekki með öllu
gleymd. Þannig hafa þýskir vís-
indamenn spurst nýverið fyrir um
þann möguleika að koma þar upp
jarðskjálftamæli. Miðað við
hversu hratt Kolbeinsey hefur
minnkað síðustu áratugina er þó
heldur ósennilegt að af uppsetn-
ingu slíkra mælitækja á Kol-
beinsey verði í bráð.
Þyrlupallurinn var steyptur þann 22. júlí 1989 og þá voru meðfylgjandi myndir teknar.
Árni Hjartarson, jarðfræðingur, Steingrímur J. Sigfússon, þáverandi samgönguráðherra, og Atli Rúnar Halldórs-
son, þáverandi fréttamaður Ríkisútvarpsins, brugðu sér út í Kolbeinsey aðfaranótt 22. júlí 1989 til þess að sjá
þessar sögulegu framkvæmdir með eigin augum. Þeir þremenningar flugu til Grímseyjar og þaðan fóru þeir með
trillu norður í Kolbeinsey.
Léttklæddir verkamenn að slá upp fyrir þyrlupallinum.