Ægir - 01.05.2005, Blaðsíða 15

15
K R Æ K L I N G A R Æ K T
og valdið miklu tjóni. Einnig ber
ræktendum að huga að útþenslu-
möguleikum ræktunar strax í
upphafi, því kræklingarækt er
plássfrek. Ræktendur þurfa því að
huga að öllum þessum þáttum og
jafnvel fleirum, vilji þeir komast
hjá mesta áhættuþættinum sem
er uppskerubrestur.
Á hinn bóginn virðist sala af-
urða ekki vera stór áhættuþáttur,
því mikil eftirspurn er á helstu
mörkuðum í Evrópu og Banda-
ríkjunum, ekki hvað síst eftir
unninni hágæðavöru. Af því leiðir
að íslenskir ræktendur eiga að
geta selt afurðir sínar á viðunandi
verði séu þeir á annað borð hæfir
til að framleiða nægilegt magn og
gera hagstæða sölusamninga við
erlenda kaupendur, helst undir
einu sameinuðu íslensku vöru-
merki.
6. Rekstrarhorfur
Á heimsvísu hefur kræklingarækt
átt mikilli velgengni að fagna frá
1950. Heimsframleiðslan árið
2002 nam rúmum 1,7 milljónum
tonnum, þar af voru 700.000
tonn framleidd í Evrópu og nam
velta greinarinnar þar um 76
milljörðum króna. Evrópubúar
eru sólgnir í skel. Þó nokkur
markaður er fyrir frystar afurðir
auk hinna hefðbundnu afurða,
þ.e. niðursoðnar eða ferskar afurð-
ir. Söluverð fyrir frystar afurðir í
neytendapakkningum er um 330
kr./kg CIF á helstu Evrópumörk-
uðum, en svipað verð fæst fyrir
ferska skel hér á landi. Söluverð í
útflutningi getur þó sveiflast á
bilinu 200 til 420 kr./kg eftir
mörkuðum.
Áhættugreining leiðir í ljós
marga áhættuþætti sem ræktend-
ur ættu að ná stjórn á, en þeir
helstu eru kadmínmengun, æðar-
fugl, þörungareitur, skipaumferð,
veðurfar og fjármögnunarkostn-
aður. Niðurstöður greiningarinn-
ar eru notaðar til að benda á
mögulegar aðgerðir til lágmörk-
unar áhættunnar og til að keyra
Monte-Carlo hermun með forrit-
inu Crystal Ball. Fjármálalegir
útreikningar grundvallast á þeirri
forsendu að framleitt sé fyrir er-
lenda markaði. Afurðin er forsoð-
in og fryst skel í neytendapakkn-
ingum sem selst á 330 kr./kg CIF
en fullvinnslukostnaður nemur
um 60 kr./kg. Ræktendur gera
langtímasamninga við erlenda
kaupendur en selja umframfram-
leiðslu á heimamarkaði.
Niðurstaða arðsemisathugana
er að stærðarhagkvæmni sé mikil
í greininni. Útreikningar fyrir
100 tonna ræktun sýna fram á
litla ef þá nokkra arðsemi miðað
við mikla rekstrarlega áhættu.
Hins vegar er 2.000 tonna rækt-
un hagkvæm. Hér er um að ræða
nokkuð stórt fyrirtæki á íslenskan
mælikvarða, þar sem starfsmenn
eru 34 yfir sumarið og rekið er
vinnsluhús með öllum búnaði og
fjórir bátar. Fjárþörf slíks rekstrar
er mest rúmar 500 milljónir á
öðru ári, en árleg velta nemur um
660 milljónum króna.
Reksturinn mun ná jafnvægi
þremur árum eftir að uppbygg-
ingartímabili, sem er einnig 3 ár,
lýkur. Eftir það verður hreinn
rekstrarhagnaður eftir skatta og
afskriftir um 100 milljónir ár-
lega, þ.e. um 15% af veltu. Hag-
stæð fjármögnun skiptir miklu í
slíkum rekstri, enda eru endur-
greiðslur og vextir vegna lána
(70% af fjárþörf á móti 30%
hlutafjár) um 140 milljónir á ári.
Samtals fjárþörf vegna 2.000
tonna ræktunar er um 1,5 millj-
arðar króna. Hermun með Monte
Carlo aðferðinni leiðir í ljós mik-
ilvægi þess að tryggja stöðugt
framboð og lágmarksverð sem er
um 275 kr./kg, en þá eru líkur á
Kræklingarækt í Skotlandi. „Niðurstaða arðsemisathugana er að stærðarhagkvæmni sé mikil í greininni. Útreikningar fyrir 100 tonna rækt-
un sýna fram á litla ef þá nokkra arðsemi miðað við mikla rekstrarlega áhættu. Hins vegar er 2.000 tonna rækt-
un hagkvæm,“ segja Magnús og Ágúst m.a. í greininni.
aegirmai2005-nota 27.5.2005 17:08 Page 15