Ægir - 01.05.2005, Síða 28

28
Æ G I S V I Ð TA L I Ð
hengi. Einnig koma inn í þessa mynd sjávarspendýr,
sjófuglar, mengunarmál svo að nokkuð sé nefnt. Um
þetta héldum við stóra ráðstefnu á Íslandi árið 2001.
Ástralir virðast komnir hvað lengst í því hvernig eigi
að útfæra þessar hugmyndir og þar er svo komið að
lögum samkvæmt er bannað að flytja út fiskafurðir
þaðan nema að umhverfismat hafi farið fram á þeim
stofnum sem um ræðir og hvaða áhrif veiðarnar hafi á
lífríkið og umhverfið. Þetta virðist þeim hafa tekist
mjög vel. Einnig má nefna í þessu sambandi að hags-
munir fiskimanna rekast víða á við ferðaþjónustuna,
hótelbygginar á strandsvæðum, náttúruskoðun við
kórallarif og aðra þjónustu fyrir ferðamenn. Það eru
einnig vaxandi átök milli sportveiðimanna og fiski-
manna, sem hafa afkomu sína af veiðum. Þetta hefur
til dæmis verið áberandi í Ástralíu og Bandaríkjun-
um, þar sem sportveiðimenn vilja fá stór veiðisvæði
út af fyrir sig, við takmarkaða hrifningu fiski-
manna.“
Umræðan um botnveiðarfæri
„Umræðan um botnveiðarfæri og mögulegt bann við
notkun þeirra hefur líka verið nokkuð áberandi.
Fljótlega mun FAO gefa út ítarlega skýrslu um áhrif
botnveiðarfæra þar sem meginniðurstaðan kemur út
af fyrir sig ekki á óvart. Þar sem lífríkið er viðkvæmt
geta botnvörpur valdið óbætanlegu tjóni, t.d. þar
sem eru kórallar og önnur fjölskrúðug samfélög
botndýra. Á sandbotni er hins vegar allt annað uppi
á teningnum og áhrif slíkra veiðarfæra lítil sem eng-
in.
Það hafa auðvitað verið mjög skiptar skoðanir um
botnvörpuna. Í fyrra kom fram tillaga sem send var
Sameinuðu þjóðunum, undirrituð af 1200 vísinda-
mönnum, um algjört bann við notkun botnveiðar-
færa á úthafinu, en gekk þó ekki, eftir enda urðu
margir til þess að mótmæla. En ég hygg að allir geti
verið sammála um að á úthafinu eru svæði þar sem
ekki er skynsamlegt að nota togveiðarfæri, en þau
svæði þarf að skilgreina. Ég er hins vegar ekki viss
um að þetta séu stór svæði.“
Grímur segir ekki á valdi FAO að banna notkun
slíkra veiðarfæra, en minnir á að árið 1992 gekk í
gildi alþjóðlegt bann Sameinuðu þjóðanna við notk-
un stórra rekneta á úthafinu eftir að umhverfisvernd-
armenn höfðu rækilega vakið athygli á vandamálum
sem slíkum veiðarfærum geta fylgt. Voru þau kölluð
„veggur dauðans“. Þannig er ekkert útilokað með
slík bönn, sé fyrir þeim nægjanlegur stuðningur.
Brottkast afla
Brottkast afla er mál sem einnig hefur verið töluvert
á borði FAO. Grímur telur að þetta sé almennt dvín-
andi vandamál í heiminum. „Árið 1994 gaf FAO út
skýrslu, þar sem var áætlað að fleygt væri um 27
milljónum tonna af fiski aftur í hafið -fimmtungi af
þeim afla sem kæmi inn fyrir borðstokkinn. Þetta
mat hefur verið endurskoðað í nýrri skýrslu þar sem
við áætlum að brottkastið í dag sé ekki meira en um
7 milljónir tonna. Við teljum að brottkastið hafi ver-
ið ofmetið og jafnframt hafi dregið töluvert úr því
vegna aukinnar spurnar eftir fiski, bættrar nýtingar
og bættrar veiðitækni. Hins vegar er brottkast í heit-
sjávarrækjuveiðum stórt vandamál. Fyrir hvert kíló
sem er hirt er hent 5-20 kílóum af smáfiski. Þetta á
t.d. við um Suðaustur-Asíu, Mexíkóflóa og Suður-
Úr höfuðstöðvum FAO í
Róm. „Úr fjarlægð eru
þessar stofnanir
kannski heldur gráar
og þunglamalegar, en
þegar betur er að gáð
er þar lífleg og áhuga-
verð starfsemi og tek-
ist á um málin.“
aegirmai2005-nota 27.5.2005 17:08 Page 28