Ægir - 01.05.2005, Page 31
31
E F N A H A G U R
„Eins og áður hefur komið fram
ganga spár út á að gengi íslensku
krónunnar muni veikjast þegar
líða tekur á árið og veikjast enn
frekar á næsta ári,“ segir m.a. í
skýrslu nefndarinnar. „Þessi þró-
un er e.t.v. þegar hafin, a.m.k.
hefur krónan þegar veikst veru-
lega frá hámarki marsmánaðar.
Þann þrönga stakk sem rekstri
sjávarútvegs hefur verið skorinn
að undanförnu má fyrst og fremst
rekja til sterkrar stöðu krónunnar.
Ef spár ganga eftir mun skapast
svigrúm til bættrar afkomu, þ.e.
að því gefnu að aðrar mikilvægar
stærðir, s.s. afli og afurðaverð þró-
ist ekki á óhagstæðan hátt. Óvissa
er aftur á móti um aðlögunarferl-
ið, tímasetningu þess, hversu
langan tíma það muni taka og
hvernig ferlið verði. Þetta skiptir
máli varðandi afkomu og stöðu
sjávarútvegs, einstakra greina
innan hans og ekki síður ein-
stakra fyrirtækja. Ef horft er til
einstakra afurðaflokka er jafn-
framt ljóst að verðþróun hefur
verið nokkuð mismunandi og því
varðað fyrirtæki með misjöfnum
hætti eftir samsetningu tekna.“
Staða fiskvinnslunnar
er erfiðust
Tekið er fram að eins og staðan er
í dag sé fiskvinnslan í hvað erfið-
astri stöðu, en á fyrstu vikum
þessa árs benda tölur til þess að
framlegð fiskvinnslunnar hafi
lækkað verulega og verið um 4%,
sem er um helmingi lægri fram-
legð en undanfarin ár. „Miðað við
svo litla framlegð má búast við að
miðað við gengið á fyrsta ársfjórð-
ungi þessa árs, verði litlum sem
engum hagnaði til að dreifa í
fiskvinnslunni, þó að staða ein-
stakra fyrirtækja geti verið mis-
jöfn. Óvíst er til hvaða ráða
stjórnendur einstakra fyrirtækja
kunna að grípa til, í því skyni að
reyna að hagræða í rekstri, en þau
fyrirtæki sem þegar standa höll-
um fæti gætu þurft að bregða búi
eða endurskipuleggja rekstur sinn
með róttækum hætti,“ segir í
skýrslunni.
Er rétt að lækka veiðigjald?
Í skýrslunni er nefnt að tíma-
bundin lækkun á veiðigjaldi sé
hugsanleg leið fyrir stjórnvöld til
að létta á þröngri stöðu sjávarút-
vegs við núverandi aðstæður.
„Þarna yrði að vísu fremur um
táknræna aðgerð að ræða en eitt-
hvað sem verulegu máli skiptir
samanborið við þróun gengisins.
Svo dæmi sé tekið, þá bætir
lækkun gengis krónunnar um eitt
prósent meiru við tekjur sjávarút-
vegs en niðurfelling á öllu veiði-
gjaldinu myndi gera. Frestun á
veiðigjaldi, að verulegum hluta,
yrði vissulega merkjanleg í af-
komu sjávarútvegs en ekki afger-
andi.“ Minnt er á hvernig veiði-
gjaldið kom til: „Það var sett á til
að setja niður áralangar deilur um
ráðstöfun fiskveiðiheimilda. Laga-
setning um veiðigjald var raunar
harðlega gagnrýnd, bæði af aðil-
um í útgerð og þeim sem hvað
mest höfðu gagnrýnt aflamarks-
kerfið og úthlutun veiðiheimilda
í því. Engu að síður hafa deilur
um kvótakerfið hjaðnað verulega
frá því að lög um veiðigjald voru
sett á og virðist það því hafa náð
að einhverju leyti þeim tilgangi
að skapa sátt um aflamarkskerfið.
Það er fremur á sviði stjórnmál-
anna en nefndarinnar að meta það
hve miklar líkur eru á að slíkar
deilur vakni á ný ef hróflað verður
við lögum um veiðigjald. Það er
hins vegar ljóst að það yrði ákaf-
lega skaðlegt fyrir sjávarútveginn
og samfélagið allt, ef svo færi. Að
lokum verður að benda á að lækk-
un veiðigjalds er lækkun á tekj-
um ríkissjóðs. Aðhald í ríkisfjár-
málum minnkar því við lækkun
veiðigjalds. Við núverandi að-
stæður er brýnt að auka fremur en
að draga úr aðhaldi í ríkisfjármál-
um. Það er því óhjákvæmilegt
annað en að hækka almenna
skatta eða að draga úr útgjöldum
ríkisins, t.d. fresta opinberum
fjárfestingum, til að stemma
stigu við því að lækkun veiði-
gjalds leiði til aukinnar heildar-
eftirspurnar og fari á endanum út
í verðlag.
Það má draga þessar vangavelt-
ur saman þannig að það má finna
rök fyrir því að fresta álagningu
veiðigjalds á útgerðina. Rökin
gegn því að þessi leið verði farin
virðast þó sterkari. Nefndin getur
því ekki mælt með því að hróflað
verði við veiðigjaldi.“
Skýrsla um áhrif hás gengis íslensku krónunnar á sjávarútveginn:
Ekki verði gripið
til sérstakra aðgerða
Nefnd sem sjávarútvegsráðherra skipaði í ársbyrjun til að „gera úttekt á
stöðu sjávarútvegsins í ljósi þeirrar hækkunar sem orðið hefur á gengi
íslensku krónunnar og hvort ástæða sé fyrir stjórnvöld að bregðast með
einhverjum hætti við þeirri stöðu sem atvinnugreinin verður í“ gerir
ekki tillögu um að gripið verði til ákveðinna aðgerða til þess að vinna
gegn hátt skráðu gengi íslensku krónunnar gagnvart erlendum gjald-
miðlum.
„...það má finna rök fyrir
því að fresta álagningu
veiðigjalds á útgerðina.
Rökin gegn því að þessi leið
verði farin virðast þó sterk-
ari. Nefndin getur því ekki
mælt með því að hróflað
verði við veiðigjaldi,“ segir
m.a. í skýrslunni.
aegirmai2005-nota 27.5.2005 17:08 Page 31