Ægir - 01.05.2005, Page 39

39
U M H V E R F I S M Á L
innan MSC milli þeirra sem
þekkja til nýtingar fiskistofna og
annarra, þá er maður tortrygginn
á starf samtakanna.“
Langþráður áfangi
„Í mars sl. náðist mikill áfangi í
fiskveiðinefnd FAO sem sam-
þykkti eftir átta ára stranga bar-
áttu alþjóðlegar leiðbeiningar
gagnvart umhverfismerkingum.
Margir hafa komið að þessum
málum hér á landi, en á engan er
hallað þó Kristján Þórarinsson,
stofnvistfræðingur hjá LÍÚ og
varaformaður Fiskifélagsins, og
Guðrún Eyjólfsdóttir í sjávarút-
vegsráðuneytinu, séu nefnd.
Margir - m.a. erlendir aðilar -
hafa sagt í mín eyru að þáttur
þeirra tveggja á lokasprettinum
hafi hreinlega orðið til þess að
þetta mál náðist loks í höfn. Sú
skoðun er alveg í samræmi við
það sem ég upplifði á sjálfum
lokafundinum.
Þessi almenni rammi um um-
hverfismerkingar náðist sem sagt
á vettvangi FAO, sem ég held að
sé mikilvægt skref í því að koma
á framfæri upplýsingum um sjálf-
bærar fiskveiðar. Hins vegar er
ljóst að það verður alltaf dýr leið
að koma þessum boðskap á fram-
færi með umhvefismerki og sjálf-
sagt að kanna aðra möguleika
betur.“
Menn hafa ekki sperrt
eyrun nægilega mikið
- Er íslenskur sjávarútvegur al-
mennt nægilega upplýstur um
þessi mál?
„Nei, ég hygg að þessi mál séu
enn sem komið er ekki nægilega
þekkt innan íslensks sjávarútvegs.
Hér eru menn uppteknari af mál-
um sem þeir telja að standi sér
nær, eins og t.d. fiskveiðistjórnun
og fiskverði. Á vettvangi Fiskifé-
lagsins hafa umhverfismálin verið
mjög í brennidepli í mörg undan-
farin ár, sem má glögglega sjá
þegar gögn af Fiskiþingum und-
anfarinna ára eru skoðuð.
Kristján Þórarinsson hefur
lengi unnið að umhverfismerk-
ingum á vettvangi FAO og sömu-
leiðis í samstarfi við önnur Norð-
urlönd. Kristján hefur upplýst
stjórn Fiskifélagsins, sem í sitja
fulltrúar helstu hagsmunasam-
taka innan sjávarútvegsins, reglu-
lega um gang mála. Þannig hefur
greinin verið bærilega vel upplýst
um þessi mál og að mínu mati
betur en í mörgum öðrum lönd-
um. Hins vegar tel ég að almennt
hafi menn í greininni ekki sperrt
eyrun nægilega mikið, en ég er
þó þess fullviss að það á eftir að
breytast, enda er hér um að ræða
málaflokk sem á eftir að skipta
sjávarútveginn æ meira máli í
framtíðinni.
Áður fyrr voru okkar yfirburðir
í sjávarútvegi að einhverju leyti
fólgnir í því að geta veitt og unn-
ið fisk á sómasamlegan og hag-
kvæman hátt. Í framtíðinni mun
skipta meira máli hvernig tekst
að markaðssetja fiskinn og jafn-
framt verður víða sett spurningar-
merki við réttinn til þess að veiða
fiskinn. Margir á alþjóðlegum
vettvangi telja að stjórnvöld hvers
lands hafi brugðist í stjórnun
fiskveiða og núverandi kerfi sé
gengið sér til húðar. Þess í stað
eigi fiskveiðistjórnunin að vera á
hendi alþjóðlegra stofnana. Því
erum við Íslendingar algjörlega
ósammála og vísum í því sam-
bandi til Alþjóðahvalveiðiráðsins,
sem engan veginn hefur sinnt
sínu hlutverki og er í raun gang-
andi varúðarmerki um hvernig
ekki eigi að standa að málum.
Við verðum að játa það að hags-
munir sjávarútvegsins í alþjóð-
legu samhengi eru í nánast öllum
löndum utan Íslands, Noregs og
Færeyja mjög veigalitlir. Ég hygg
að flest ríki í heiminum séu til-
búin að fórna hagsmunum sjávar-
útvegsins fyrir einhverja aðra
hagsmuni ef á reynir og ég held
að það sé enginn vafi á því að til
þess að rödd sjávarútvegsins heyr-
ist þurfi þjóð eins og Íslendingar
að leggja mikið á sig.“
Mikilvægt að vakta umræðuna
- Hvernig passar íslenska afla-
markskerfið inn í þessa umræðu?
„Það er mitt mat að aflamarks-
kerfið passi vel inn í þessa um-
ræðu um umhverfismál eins og
önnur kerfi sem takmarka veiðar
á fiski. Aflamarkskerfið er vissu-
lega umdeilt á Íslandi, en ég held
að umræðan snúist fyrst og fremst
um að sóknin í hvern fiskistofn sé
í samræmi við það sem ráðlegt sé
að veiða. Hér á landi eru menn
hins vegar að deila um hvort ráð-
leggingarnar séu réttar. Ég held
að aflamarkskerfið sé ágætt til
þess að takmarka afla, en það er
vissulega ekki eina kerfið til þess.
Almennt má segja að það er
sótt að réttinum til þess að veiða
og nýta auðlindir sjávar. Til þess
eru notuð ýmis meðul - t.d. þjóð-
garðar í hafinu (Marine Protected
Areas), að nægur fiskur þurfi að
vera fyrir fuglana o.s.frv. Það er
sem sagt öllum rökum beitt og
því er full ástæða til þess að vakta
þessa umræðu og láta rödd nýt-
ingarsinna heyrast líka.“
Íslendingar mikils metnir
- Hvernig er litið á Íslendinga
sem fiskveiðiþjóð á alþjóða vett-
vangi?
„Ég held að víða sé litið svo á að
Íslendingar hafi náð góðum tök-
um á fiskveiðistjórnun. Hins veg-
ar hafa margir horn í síðu okkar
vegna til dæmis hvalamálsins og
það á við í öðrum málum þar sem
við höfum ekki viljað fara of langt
í „grænu áttina“. Eðlilega þurfa
Íslendingar stundum að standa
tiltölulega fáliðaðir á alþjóðlegum
vettvangi þegar verið er að véla
um hagsmuni sjávarútvegsins og
orðsporið gjeldur þess ef til vill að
einhverju leyti. En það er stað-
reynd að Íslendingar eru almennt
mikils metnir í alþjóðlegu sam-
starfi í sjávarútvegsmálum og til
dæmis innan fiskveiðinefndar
FAO, sem er mjög áhrifamikil
nefnd, eru Íslendingar mun
áhrifameiri en ætla mætti miðað
við stærð landsins og mannfjölda.
Þar eru Íslendingar tvímælalaust
þjóð sem hlustað er á og í mínum
huga er enginn vafi á því að
samningamenn Íslands standa sig
mjög vel og halda vel á okkar
hagsmunum.“
Gagnslaus rökræða við herská
náttúruverndarsamtök
- Er krafan um t.d. þorskveiði-
bann ennþá uppi?
„Það er staðreynd að Ís-
lendingar eru almennt mik-
ils metnir í alþjóðlegu
samstarfi í sjávarútvegs-
málum og til dæmis innan
fiskveiðinefndar FAO, sem
er mjög áhrifamikil nefnd,
eru Íslendingar mun
áhrifameiri en ætla mætti
miðað við stærð landsins
og mannfjölda.“
aegirmai2005-nota 27.5.2005 17:09 Page 39