Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Page 18

128
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
höfðu þekkzt. Það var andlegur gashernaður í allri sinni nekt. Það
er nauðvörn grimmra hernaðaraðila, sem gripið er til í skyni úr-
slitasóknar, þegar hyldýpi úrslitaósigurs bíður framundan, eyða
öllu lífi, skilja allt eftir í fullkominni örtröð algers dauða. I stað
sprengjuhríðar á hernaðarstöðvar stéttarlegra andstæðinga, þá er
nú eitruðu gasi ausið yfir kennarastól íslenzkra fræða við háskóla
þjóðarinnar, sem stofnsettur var á 100 ára afmæli Jóns Sigurðs-
sonar, til að vaka yfir menningaranda hans og menningararfi þeim,
sem hann háfði eftir skilið þjóð sinni til handa. Forstöðumaður
þess stólsins, er signdur hafði verið menningarsögu þjóðarinnar,
maðurinn, sem varið hafði öllum sínum kröftum til að rannsaka
og kynna þjóðinni menningarsögu sína og það á listrænni og áhrifa-
meiri hátt en nokkur annar hafði áður leikið, er ataður óhróðri,
hver svívirðingargreinin rak aðra, það er „sannað“, að hann hafi
aldrei verið nokkur maður til að gegna starfi sínu, frá því á skóla-
árum hafði hann alið götustrákamenningu og fyrirlitningu á hug-
sjónum við hjarta sér. Síðasta loftárásin var gerð 21. júní 1942.
Þá dembir J. J. yfir hann 6 metra langri skammargrein, þar sem
hann færir sönnur á það, að prófessorinn í íslenzkum fræðum við
Háskóla íslands „kann ekki að skrifa“. „Hann átti að vera rithöf-
undur í íslenzkri bókmenntasögu, en þar er uppskeran tæpast sýni-
leg“. Hann hafði tekið að sér að verja „trúna á ljótleikann“. Og J. J.
er svo öruggur um, að meira þurfi prófessorinn ekki af svona kraft-
miklum inntökum, að 6 metra grein sína kallai hann „Raunaleg
herferðarlok“. Það eru lok menningarlegrar herferðar Sigurðar
Nordals, „sem hefur sviðið vængi æskuhugsjónanna í brunarústum
sjúkrar, persónulegrar eigingirni“. Stríðinu var lokið, friðarsamn-
ingar óþarfir, óvinurinn var hniginn í valinn og átti aldrei framar
afturkvæmt.
Margir Islendingar kannast við Tólfsonakvæðið. Það er konung-
ur, sem svo hafði verið spáð fyrir, að hann myndi lifa og ríkja,
þar til sonur hans stæði andspænis honum frammi fyrir hásæti
hans. Svo sem sjálfsagt var, þá gaf þessi konungur út fyrirskipan
þess efnis, að synir hans skyldu myrtir jafnharðan og þeir fæddust
í þennan heim, svo að hann mætti ríkja að eilífu. En móðureðli
náttúrunnar er alltaf líkt sjálfu sér til óstjórnlegrar og óyfirstígan-