Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Page 26

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Page 26
136 TIMARIT MALS OG MENNINGAR það tvennt, að tryggja sér og afkomendum sínum völdin og gefa öðrum þó þá ldutdeild til jafnvægis, að trygging væri fyrir því fengin, að þeir mættu í friði sitja að þessum völdum sínum. Alla þjóðfélagslega stórviðburði rekur Nordal til hinna sömu róta, ástands þess, er ríkti á hverjum tíma um valdahlutföll hinna ráðandi í þjóðfélaginu. Skýrasta dæmi þess, hve Nordal tekur fræði sín öðrum tökum en aðrir sagnfræðingar þjóðarinnar, fáum vér, er vér berum saman skýringu hans á friði friðaraldarinnar svo- nefndu og skýringu þá, er Jón biskup Helgason setur fram í kirkju- sögu sinni. Biskupinn telur friðsæld tímabilsins eiga rætur sínar í áhrifum kristinnar kirkju, sem samkvæmt hans skoðun hefði þá átt að fara stórum dvínandi, er frá leið og Sturlungaöldin nálgaðist. Skýringin er í liæsta máta hagræn út frá andlegum þörfum ráðandi stétlar, hún átti að vera öllum friðelskandi sálum örvun til stuðn- ings við kristilega kirkju til að efla friðinn í landinu. En Nordal leitar dýpri skýringa á málinu, hann finnur orsakir friðarins í jafn- vægisástandi innan höfðingjaveldis þess tímabils, meðan enn voru ekki farin að raskast þau jafnvægishlutföll, er frumkvöðlar þessa veldis lögðu grundvöllinn að með stofnun Alþingis og smám sam- an hafði færzt til fastara og öruggara forms í gegnum óeirðir sögu- aldarinnar, sem var bernskuskeið þessa skipulags. Þegar jafnvægi þetta raskast, færast friðarskilyrðin úr skorðum, það er undanfari Sturlungaaldarinnar, óviðkomandi því, hvort guðsorði kirkjunnar gekk betur eða verr að pota sér inn í sálir mannanna. Með miklum rétti mætti sjálfsagt halda því fram, að með vaxandi veldi kirkj- unnar á friðaröldinni hafi lifnað ein spíra þeirrar jafnvægisrösk- unar, er svo örlagarík varð fyrir sjálfstæði þjóðarinnar, með því öðlaðist kirkjan hæfni til að verða einn af veigamestu og örlaga- ríkustu þátttakendunum í hinni bölvænu valdastreitu þeirra tíma. Idin yfirborðskennda skýring hinnar borgaralegu sagnritunar um vonda menn og góða, kristileg áhrif og dvínandi guðstrú, sem úrslitaöfl á örlagastundum, er í raun og veru búin að missa sín áhrif á hugi manna, hún er ein þeirra efna, sem rennur inn um annað eyrað og jafnharðan út um hitt. Þó hefur ekki verið gefizt upp við hana. Og í sambandi við skýringar á atburðum samtíðar- innar er hún enn notuð með eigi litlum árangri. Auðstéttinni ís-
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.