Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 44

154
TÍMARIT MÁLS OG MENMNGAR
Flestum virtist hann vel og hann eignaðist hér allmarga persónulega
kunningja, en aðdáun almennings á Islandi eignaðist hann ekki fyrr
en nú á síðustu misserum, eftir að persónusamhandinu við Iiann
hafði verið slitið. Aðsteðjandi vandi og þvínæst stórar hörmungar
urðu til þess að sýna hvern mann hann hafði að geyma. Þegar á
reyndi var það hann, þessi aldurhnigni danski aðalsmaður, sem
kunni að koma fram með óbilugri skapgerðarfestu, ábyrgðartil-
finningu og miklum mannlegum virðuleik fyrir hönd þjóðar sinnar
gagnvart þeim siðlausa og andstyggilega óvini, sem lagt hafði Heð-
toft Hansen ölgerðarstjóra orð á munn þá er hann talaði héðan af
Arnarhóli sumarið 1939.
Og nú hafa sem sagt hin ytri atvik hagað því svo til, að æðsta
vald um íslenzk málefni er gengið úr greipum Aldinborgarmanna
og hefur færzt heim hingað. Þetta hefur gerzt með fullum skilningi
Kristjáns Friðrikssonar og án mótmæla hans eða dönsku ríkisstjórn-
arinnar, auk þess sem heimfærzla þessa valds hefur í orði og verki
verið viðurkennd réttmæt af helztu aðiljum, sem málum skipa á
þeim hjara veraldar, sem vér byggjum, þar á meðal af okkar eðli-
lega verndara Bretlandi. Hefur nú vald þetta verið lagt í hendur
ríkisstjóra íslands ýmist með jákvæði eða án mótmæla allra aðilja,
sem hlut eiga að máli, og erum við íslendingar þannig sem stendur
lýðveldi de facto.
Um það liefur verið deilt með hinum suðræna ofsa og hvatvísi,
sem er eitt af þjóðareinkennum íslendinga, hvort vér eigum nú
þegar að stofna formlega með nýrri stjórnarskrá staðfestri af ríkis-
stjóra lýðveldi það íslenzkt, sem til hefur orðið de facto. í liinu
greinargóða bréfi, sem Jón Krabbe hefur sent íslenzku stjórninni
um málið, hefur þessi fulltrúi okkar, sem er einn ágætastur maður
í tveim þjóðlöndum, þótt eflaust megi sanna að margur kútur á
Islandi sé betur mæltur á íslenzku en hann, látið svo ummælt, að
hann telji ólíklegt, að konungur kæri sig um að bera nafn íslands
í titli sínum eftir að sambandslagasamningurinn milli ríkjanna hef-
ur verið numinn úr gildi. „Þegar sambandslögin eru fallin úr gildi,
held ég, að konungurinn beri enga ósk í brjósti um að halda áfram
að vera konungur íslands gegn vilja íslenzku þjóðarinnar11, segir
fulltrúinn orðrétt. Þetta verður ekki skilið öðruvísi en svo, að Jón