Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 88

198
TIMARIT MALS OG MENNINGAR
eininga, sem gengið hafa kaupum og sölum á tímabilinu, og V
meðalverð þeirra allra, þá má skrifa: P = Vm-V.
Eg neyðist nú raunar til að játa, að í þessu formi muni kvantítets-
lögmálið vera í gildi í Ráðstjórnarríkjunum sem annars staðar á
byggðu bóli. Þar sem annars staðar mun það gilda, að peninga-
upphæð, sem greidd er fyrir ákveðna vöru, sé jöfn verði vörunnar.
Eg treysti mér með öðrum orðum ekki til að neita því, að tvisvar
tveir séu fjórir, hvort sem sósíalismi er í landi eða auðvaldsskipulag.
Eg bið menn að ganga úr skugga um, að ég er hér ekki að snúa
út úr fyrir G. Þ. G. Ég finn enga freistni til að rangfæra orð hans.
Tilgangur minn er sá að varpa ljósi á málin, en ekki hylja þau
þoku hártogunarlistarinnar. Ef menn vilja gera svo vel að líta aftur
sem snöggvast á skilgreiningu hans á kvantítetslögmálinu, munu þeir
sjá, að ég legg hér í það nákvæmlega þann skilning, sem skilgrein-
ingunni samsvarar.
Rétt er að geta þess G. Þ. G. lil málsbóta, að hann er engan veg-
inn höfundur að þeirri skilgreiningu á lögmálinu, sem hér hefur
verið gerð að umtalsefni. Hana má finna í ýmsum hagfræðiritum
í misjafnlega skýrri framsetningu. Hagfræðingunum hefur hér tek-
izt að gera kvantítetslögmálið að algildum sannindum með því að
tæma það að innihaldi sínu. Galdurinn er fólginn í því, að þætt-
irnir í jöfnunum P =Vm-V (eða vm-v) eru skilgreind-
ir þannig, að þær segja rökfræðilega nokkurn veginn hið sama og
jöfnurnar 4 = 2-2. Orsakasamband er hér vitanlega ekkert milli
þáttanna og allra sízt þannig, að P feli í sér orsök að tölugildi V
eða Vm, eins og G. Þ. G. ætlast til. Ef menn vildu tala um slíkt sam-
band, þá væri það einungis hægt í þeim skilningi, að P væri afleið-
ing, hugtakið P fælist með nokkrum hætti í hugtakinu Vm-V á
sama hátt og hugtakið 4 í hugtakinu 2 • 2.1 Það er augljóst, að í
þessu innantóma formi skýrir kvantítetslögmálið ekki nokkurn skap-
frar sem p táknar tölu peningaeininga í hverri mynt eða gjaldeyrisávísun og
u umferðafjölda hverrar þessara mynta eða ávísana á tímabilinu. Iiér er gert
ráð fyrir því, að hvert sinn, er kaup eru gerð, sé greitt fyrir „í smáu“, þannig
að ekki þurfi að gefa til baka. Annars verður að draga frá alla þá peninga,
sem til baka eru gefnir á tímabilinu.
1 Þetta gildir eins, þótt umferðarhraðinn sé tekinn til greina og ritað
P-U = Vm-V.