Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Page 96

206
TIMARIT MALS OG MENNINGAR
inga á því stendur raeðal annars í sambandi við hneigð þeirra lil
að dylja raunverulegar orsakir að viðskiptakreppunum, sera fólgnar
eru í missmíðun auðvaldsskipulagsins sjálfs, en skýra þær með
aukaatriðum eins og rangri bankamálastefnu, of mikilli seðlaútgáfu
og þvíumlíku. Annað dæmi, sem drepið var á, er verðmyndunar-
hugtakið. Eins og að hefur verið vikið, hafði verðmyndun verið
skýrð á einfaldan hátt af hagfræðingum á 18. og 19. öld. En skýr-
ing þeirra reyndist hættuleg, með því að hún brá birtu á ýmsa
málavexti, sem ekki þótti æskilegt, að kæmu í Ijós, svo sem það,
hvernig ákveðnar stéttir manna afla sér tekna án þess að vinna.
Borgaraleg hagfræði hefur því útskúfað þessari skýringu og reynt
eftir megni að þegja hana í hel. Geta má þess til dæmis, að í fyrr
nefndri kennslubók í hagfræði, sem er rúndega 1000 blaðsíður að
stærð, er varið hálfri blaðsíðu til að útskýra og gagnrýna — og
rangfæra verðmyndunarkenningu Karls Marx, þá kenningu, sem
haft hefur langsamlega miklu meiri og gagngerðari áh'rif á gang
mannkynssögunnar en nokkur hagfræðikenning önnur.
Það ræður nú af líkum, að á meðan hagfræðivísindin eru boðuð
og kennd á slíkan hátt, muni þau ekki vænleg til að þroska rökvísi
nemenda sinna eða auka þeim víðsýni og sjálfstæði í hugsun. Að
þessu lutu niðurlagsorð fyrri greinar minnar, sem G. Þ. G. þykir
eigi töluð af nógu miklu lítillæti. Auðsjáanlega virðist honum leik-
maðurinn gerast furðudjarfur að hætta sér inn á einkasvið sér-
fræðinganna. Við þessu er það að segja, að fyrir vísindunum ber
ég að sönnu liina meslu virðingu, en hitt verður að játa, að virðing
mín fyrir borgaralegum hagfræðivisindum er af skornum skammti.
og engan veginn vil ég sættast á það, að almenningi beri að með-
taka möglunarlaust hverja bábilju þessara síðar nefndu vísinda.
Eðlilegast væri raunar, að hinir sérfróðu sjálfir hæfu upp raust
sína til mólmæla, þegar marklaus heilaspuni er leiddur í þann sess,
sem hagfræðivísindin eiga að skipa, en þegar svo reynist, að þessir
þegja, verða hinir að tala.
í júní 1943
Bjöni Franzson.