Tímarit Máls og menningar - 01.11.1943, Side 110

220
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
sýndar og veruleika eða veruleika og þess, sem verið gæti. The
Pasteures of Heaven er nafn, sem spánskur hermaður á átjándu öld
gefur dal nokkrum, er hann Iítur yfir hið frjósama land ofan úr
fjöllunum. Dalurinn er fagur tilsýndar, en þegar niður er komið,
er lífið þar smásálarlegt, óbilgjarnt og fyrirlitlegt.
Smásögum þessum er flestum ætlað að vera harmsögur, en oft
finnst lesandanum sem efni þeirra sé ekki harmsögulegs eðlis í sjálfu
sér, heldur sé það vilji höfundarins, sem þrýsti þeim stimpli á þær.
Sami ljóður er á næstu skáldsögunni, To an Unknown God.
To an Unknown God er sagan af Joseph Wayne og bræðrum hans,
sem taka sig upp frá Salinsdal í Kaliforníu kringum aldamótin og
halda til Vermont. Þeir rækta land, og það ber ríkulegan ávöxt.
Hjörðin stækkar og fjölskyldan líka. En þurrkhættan hvílir alltaf
sem skuggi yfir tilveru þeirra, og að lokum kemur þurrkurinn og
leggur allt í auðn.
Þessi barátta bóndans við náttúruöflin ætti að vera tilvalið yrkis-
efni fyrir Steinbeck, sem er svo frábærlega glöggur á náttúru og
sveitalíf. Verk hans er Ijósmyndun í bezta skilningi, þar sem mynda-
vélin dregur fram línur og horn í náttúrunni, sem við höfum aldrei
tekið eftir sökum hinna margbreytilegu áhrifa forma og lita.
En vegna skorts á heimspekilegri yfirsýn fléttar Steinbeck inn í
sögu sína dultrúarlegri nýheiðni. Tréð, sem Joseph reisir hús sitt
undir, verður að lifandi tákni hins dána föður hans, og kletturinn
í greniskóginum skanunt frá, sem lindin sprettur undan, er helgur
staður úr fornri heiðni. Þegar kona Josephs, sem hefur orðið snort-
in töfrum staðarins, en hrundið þeim af sér, klifrar upp á klettinn
„lil að temja hann“, gerist þetta:
„Hún sporaði fyrir þriðja skrefinu með hælnum. Og þá skófst upp dálítil
mosaflyksa. Hún greip hana og sleit hana upp. Joseph sá hana falla frain á
ásjónu sína. Þegar hann hljóp til hennar, sneri hún sér hægt á hliðina. Andar-
tak fór ákafur titringur um líkama hennar, síðan lá hún kyrr. Hann staldrar
sem snöggvast við yfir henni, áður en hann hleypur að lindinni og sækir vatn
í lófa sinn. En þegar hann kom aftur til hennar, hellti hann vatninu niður,
því að hann sá, hvernig höfuð hennar lá og fölvinn færðist í kinnarnar. Hann
sat sljór við hlið hennar og tók ósjálfrátt hönd liennar og sá, að fingurnir
voru krepptir utan um hnefafylli af greninálum. Hann leitaði að slagæðinni,
en fann hana ekki.... “