Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Qupperneq 30

TÍMARIT máls og menningar
blaðið, standa hin skeleggustu með
mótmælasamþykkt Alþingis og fara
hörðum orðum um þá „hundflat-
neskju vesalmennskunnar“ að skerast
úr leik, þegar barizt er um rétt okkar
gagnvart öðrum þjóðum. Auðstéttin
sjálf leyfir sér þann munað að gefa
þeim mönnum sínum, sem bera þjóð-
armetnað í brjósti, kost á að ganga
fram fyrir skjöldu og halda uppi vörn
fyrir íslenzkan málstað. En samstarfs-
flokkar hennar, sem styðjast við milli-
stéttir og bændur, þar sem stórbænda-
sjónarmið drottna, sjá ekkert annað
en nauðsyn þess að nota öll ráð til að
klekkja á róttækri verkalýðshreyfingu
og flokki hennar.
Litlu síðar þetta sama vor reynir
enn á þjóðræknisafstöðu þingmanna-
liðs íslenzku borgaraflokkanna. Þjóð-
stjórnarráðherrarnir leggja sameig-
inlega fram þingsályktun, þar sem
Bandaríkin eru beðin um að hafa hér
setulið til að vernda land og þjóð. í
umræðunum kemur hvergi fram hik
né mótþrói hjá Framsókn og Alþýðu-
flokknum. Öðru máli gegnir með
Sj álfstæðisflokkinn. Þar kemur fram
hver óánægjuröddin af annarri, og
hver greinargerðin af annarri er látin
fylgja jáinu við atkvæðagreiðsluna:
Gísli Sveinsson, Sigurður Hlíðar,
Pétur Ottesen, Garðar Þorsteinsson,
Jón Pálmason, Eiríkur Einarsson, Jó-
hann Jósepsson, Þorsteinn Briem.
Flestir þessara manna höfðu tekið
nokkurn þátt í baráttunni fyrir full-
veldi íslands á lokaskeiði hennar, ut-
an þings eða innan. En ekki er með
öllu grunlaust um, að afstaða sumra
hafi mótazt af andlegum tengslum við
þýzka nazismann.
IV.
Svo var stofnað lýðveldi á íslandi
1944. Og þá kom ný stjórn, sem
kenndi sig við nýbyggingu. Þá kom til
klofnings innan auðstéttarinnar. En
ekki var sá klofningur af mismunandi
afslöðu til erlends valds, heldur var
þar um hagsmunaandstæður að ræða.
Utgerðarauðvaldið sér sér hag í að
taka höndum saman við verkalýðs-
stéttina og skipuleggja auknar fram-
kvæmdir með innstæðum, sem safnazt
höfðu erlendis á stríðsárunum. En
verzlunarauðvaldið ágirntist innstæð-
ur þessar í hömlulaust brask og stillti
sér í stjórnarandstöðu. En ári síðar
taka þessir armar auðstéttarvaldsins
að nálgast hvor annan fyrir þrýsting
hins alþjóðlega auðvalds. Síðla árs
1945 fara Bandaríkin fram á her-
stöðvar hér á landi til 99 ára. Þá sam-
einaðist auðstéttin um að vilja verða
við þeirri ósk, en varð að rifa seglin
um sinn vegna einbeittrar andstöðu
alþýðustéttanna, og sú andstaða hreif
með sér öfl innan auðstéttarflokksins.
Þá varð fræg andstaða þeirra Gunn-
ars Thoroddsens og Sigurðar Bjarna-
sonar. En sumarið 1946, þegar her-
stöðvakröfur Bandaríkjanna eru
bornar fram í gervi Keflavíkursamn-
364