Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Síða 16

Friðrik Þórðarson
HJalað við Medeu1
Flæmskur klerkur, Paul Peeters að nafni, einn hinn lærðasti maður í heilagra
manna fræðum og guðs dýrlinga, hefur einhvers staðar borið sig upp undan
þeirri fávísi sem vestrænir vísindamenn sýni einatt af sér um bókmenntir
Georgíumanna, Ermlendinga og annarra kristinna þjóða í austurlöndum, og
kallar hana — og víkur hér orðum sínum sér í lagi að grískum málfræðingum
— hið mesta hneyksli. Nú má að vísu virða oss þetta tómlæti til vorkunnar;
hlutur kristnu smáþjóðanna í grískri menningu á miðöldum hefur ef til vill
ekki verið svo stórvægilegur að hana megi öngvan veginn iðka án kunnáttu
í tungumálum þeirra og bókmenntum; oftast nær hafa Grikkir líklega veitt
fleira en þeir þágu. En allt fyrir það hafa smáþjóðirnar á jöðrum býzanska
ríkisins lagt svo margt af mörkum til sameiginlegra mennta kristinna austur-
landamanna, og látið víða svo að sér kveða, að ég get ekki annað en tekið
undir við hinn bókvísa klerk: það er ekki andskotalaust hve fátt grískir
vísindaiðkendur gefa sér um austræn fræði; og þetta á reyndar ekki við
1 Spjall þetta var fyrir öndverðu flutt á samkundu grískustúdenta viS háskólann í Osló
og þá vitaskuld samiS á þarlenda tungu; og verSur ekki hjá því komizt aS þaS gjaldi
þessa uppruna síns. Höfundurinn gerir sér t. a. m. íviS títt um andlegar bókmenntir
Georgíumanna á miSöldum, af því aS þær vita sér í lagi aS býzönskum fræSum og þótti
því líklegt aS gríska fræSaiSkendur munaSi í þær einna helzt; aftur eru veraldlegu bók-
menntirnar látnar sitja á hakanum, og mundi þó flestum mönnum vera meiri forvitni
aS heyra eitthvaS frá þeim; auk þess hefur nýi tíminn orSiS alveg út undan. Og eru
Iesendurnir beSnir aS virSa höfundinum þetta til vorkunnar.
Georgisk orS hef ég reynt aS rita meS latneskum bókstöfum svo alþýSlega sem mér
var unnt, og er georgiskum hljóSum jafnaS til þeirra íslenzkra sem þeim eru líkust
í framburSi; en fremur er þetta ónákvæmur ritháttur, því mikill munur er á hljóSafari
málanna. Þess skal getiS aS tvennskonar s-hljóS georgiskunnar (annaS tannmælt, hitt
gómmælt og hvorttveggja ýmist raddaS eSa raddlaust) eru hér skrifuS meS s-i (hin
raddlausu) og z-u (raddarhljóSin); og er meS því brugSiS frá þeirri venju aS skrifa
sj, zj fyrir gómmælt s-hljóS. Stafirnir ch eru hafSir um raddarlaust önghljóS uppgóm-
mælt, ekki ólíkt því sem íslendingar hafa í orSum eins og lax og lagt.
HöfuSstaS Georgíu, Tbílísf eSa Tpílísi (Tíflis á serbnesku), hef ég aS siS fyrri höf-
unda nefnt á íslenzku Tvílýsi.
6