Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Síða 38

Tímarit Máls og menningar
er fylgdu Auguste Blanqui að málum, eða Proudhon, sem talinn er einn af
höfundum stjórnleysisstefnunnar. Meðal nafnkunnra manna átti Proudhon án
efa mestu fylgi að fagna í verkalýðsstétt Frakklands. Snemma árs var frönsk
deild Alþjóðasambandsins stofnuð í París. Félagar deildarinnar hófu nú
eirðarlausa starfsemi í nýstofnuðum verkalýðsfélögum, og var þar fremstur í
flokki Eugéne Varlin. Og nú hófst verkfallsalda í Frakklandi, sem ekki átti
sér sinn líka í sögunni. Vefarar og klæðskerar Parísar lögðu út í mikið verk-
fall, en upp úr spruttu mikil málaferli gegn leiðtogum Alþjóðasambandsins.
Árið 1869 hrast á í Creuzot geysivíðtækt námamannaverkfall, sem var brotið
á hak aftur með hervaldi og sama ár er reynt að stofna allsherj arsamtök
franskra verkamanna. En í pólitískum efnum höfðu þeir ekki enn sem komið
var megnað að mynda sjálfstæð flokkssamtök. í kosningum 1857 höfðu
verkamenn kosið fulltrúa lýðveldissinna og tryggt þeim mikinn sigur, sama
máli gegndi í kosningunum 1863 og 1869. Að svo miklu leyti sem hægt er að
tala um pólitísk samtök verkamanna þá áttu proudhonistar og blankistar í
heiftúðlegri rimmu um stefnumál, en þeir fyrrnefndu máttu sín mest í deild
Alþj óðasambandsins.
Á síðustu misserum keisaradæmisins fór ólgan í landinu sívaxandi, æ oftar
var hernum beitt til þess að bæla niður verkföll, á einum stað voru 14 menn
drepnir í þessum átökum, á öðrum 13. í maímánuði var deild Alþjóðasam-
bandsins bönnuð og margir félaga þess dæmdir í þunga fangelsisvist. Það
var sýnt, að stoðir keisaradæmisins voru að bila. Og þegar styrjöldin við
Prússland og önnur þýzk ríki brast á, þá var dauðadómurinn kveðinn upp
yfir keisaraveldi Napóleons 3.
Frakkland hafði síðan á 16. öld lagt sig fram til að afstýra því, að hin
þýzku ríki sameinuðust í eina heild. Napóleon mátti horfa á það bólgnum
augum, er Bismarck tyllti saman Norðurþýzka sambandinu undir forustu
Prússlands í tveimur styrjöldum, fyrst við Dani, síðar við Austurríki. Þetta
var persónulegur og pólitískur ósigur, sem Napóleon varð að sætta sig við,
en hann þoldi ekki einn slíkan ósigur í viðbót ef hann átti að halda kórón-
unni. Tilefni styrj aldarinnar var ofur ómerkilegt. Leopold prinsi af Hohen-
zollern hafði verið boðin spánska krúnan. Franska stjórnin ætlaði vitlaus að
verða, ef maður af prússnesku konungsættinni tæki konungdóm í landi, sem
lá við suðurlandamæri Frakklands. Raunar afþakkaði prinsinn boðið að
undirlagi Vilhjálms Prússakonungs. Konungur skýrði Bismarck frá viðræðum
sínum og franska sendiherrans í símskeyti, sem kennt er við borgina Ems í
Þýzkalandi. Bismarck falsaði skeytið og afhenti það blöðunum svo lagað, að
28