Tímarit Máls og menningar - 01.03.1978, Page 120

Tímarit Máls og menningar
hann þess í stað á flótta frá raunveru-
leikanum inn í einhvers konar drauma-
land þar sem allar stéttaandstæður eru
upphafnar, og þjóna þar með ráðandi
stétt og hugmyndafræðilegri kúgun í
hennar þágu.
Snjólaug Bragadóttir og verk hennar
Af mjög fróðlegum athugunum m. a. á
upplags- og sölutölum bóka, sem Olafur
Jónsson birti í Vísi1 2 fyrir nokkrum ár-
um, kemur í ljós, að undanfarin ár hef-
ur sölumunur hérlendis mjög skerpst á
„afþreyingarsögum" og „alvarlega stíl-
uðum bókmenntum". Niðurstöður hans
koma heim og saman við útlánaskýrslur
bókasafna þar sem meðal vinsælustu
höfunda eru Cavling, Alistair MacLean,
Sven Hazel og Snjólaug Bragadóttir.
Snjólaug hefur nú sent frá sér sex
bækur á jafnmörgum árum,- Sjálf lítur
hún á sig sem afþreyingarhöfund. í við-
tali við Morgunblaðið 19. nóv. 1972,
skömmu eftir útkomu fyrstu bókarinn-
ar, Næturstaðar, segir hún m. a.:
„Mér er alveg sama hvað verður sagt.
... En ég vona bara að ekki verði
farið út í að gagnrýna bókina mína
bókmenntafræðilega. Því hún er
hvorki hugsuð né ætluð sem bók-
menntaverk. Hún er skrifuð fyrir
venjulegt fólk á venjulegu máli og ég
tel mig ekki hafa verið að stefna að
einhverju háleitu markmiði."
1 Sjá Vísi 16. og 18. okt. 1973 og 7.,
9, 12. og 14. júní 1975.
2 Örn og Örlygur: NteturstaÖur 1972,
Ráðskona óskast í sveit 1973, Allir
eru ógiftir í verinu 1974, Holdið er
torvelt að temja 1975, Enginn veit
hver annars konu hlýtur 1976 og
Lokast inni í lyftu 1977.
í útvarpsviðtali sl. haust ítrekar hún
þessa afstöðu og bætir við að hún hafi
ekki neinn boðskap fram að færa utan
þann að lýsa venjulegu fólki. En segja
má að margur hafi nú ætlað sér minna.
Eg ætla nú að gefa lítils háttar gaum
að umfjöllun Snjólaugar á „venjulegu
fólki“ og athuga einkum tvennt:
a) hvers konar hugmyndafreeði hirtist i
söguþnsðinum,
b) hvernig hugmyndafreeði hirtist dul-
búin t. d. í afstöðu til kynja og lífs-
skilningi.
Allar eru sögur Snjólaugar skrifaðar
í hefðbundnu, epísku formi með kynn-
ingu í byrjun bókar, vandamálahnút um
miðbikið og lausn í bókarlok. Boðskap-
urinn sem felst í lausninni er ótvíræður
— lausnin er svar bókar við vandamáli
og því er hún mikilvæg fyrir heildar-
áhrif bókarinnar á lesandann. Söguþráð
bókanna má draga saman eitthvað á
þessa leið með hliðsjón af aðalpersón-
unni: ung, útivinnandi, fjárhagslega
sjálfstæð stúlka fyllist lífsleiða og ein-
manakennd. Hún kynnist karlmanni og
eftir margs konar misskilning og mót-
læti, sem að mestu leyti skapast af því
að viðkomandi aðilar tala ekki saman,
gerir hún sér grein fyrir að líf hennar
er einskis virði án hans. I bókarlok leið-
réttist misskilningurinn meira og minna
af tilviljun, þau ná saman, ákveða að
stofna heimili og allt er harla gott.
I þessu felst sú hugmynd að „venju-
legar“ stúlkur eigi aðeins við tilfinn-
ingaleg vandamál að etja, þ. e. líf þeirra
öðlast ekki tilgang fyrr en þær hafa
fundið hinn eina rétta. Fjárhagslegt
sjálfstæði og atvinnuöryggi hafa í raun-
inni aðeins tómleika í för með sér, eru
einskis virði, ef stúlkurnar fá ekki útrás
fyrir „eðli“ sitt í hinu hefðbundna hlut-
verki eiginkonu og móður.