Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Síða 27

Samhjálp eða stríð?
Bilinu milli þróaðra ríkja og þróunarríkja er ekki aðeins haldið við heldur hefur
það breikkað verulega. Hlutfallslega hefur þáttur hinna síðarnefndu í heims-
framleiðslunni dregist verulega saman á undanförnum tveimur áratugum, og
þetta hefur gert vandamál þeirra, svo sem vannæringu, ólæsi og sjúkdóma, enn
óleysanlegri.
Sumir vilja leysa þessi hörmulegu vandamál mannkynsins með því að fækka
íbúunum og nota til þess áhrifamiklar aðgerðir. Þeir minnast þess að stríð og
drepsóttir stuðluðu að því að fækka fólki á öðrum tímaskeiðum sögunnar. Og
þeir láta sér jafnvel sæma að kenna íbúafjölguninni um vanþróunina.
Ibúafjölgunin er afleiðing, ekki orsök, vanþróunar. Þróunin mun færa okkur
lausnir á vandamálum fátæktarinnar, og með aukinni menntun og menningu
mun hún hjálpa þjóðum okkar að halda fólksfjölgun innan skynsamlegra og
hæfilegra marka.
A ráðstefnunni í Havana komumst við að þeirri niðurstöðu að sá ójöfnuður í
alþjóðlegum efnahagssamskiptum, sem við höfðum skilgreint sem grundvall-
areinkenni kerfisins, hefur enn magnast ef nokkuð er. Verðlag á iðnaðarvörum,
atvinnutækjum, matvælum og þjónustu sem við flytjum inn frá þróuðu ríkj-
unum hækkar stöðugt, en sama gildir ekki um verð á hráefnunum sem við
flytjum út, og þar að auki eru þessi hráefni háð stöðugum verðsveiflum.
Viðskiptakjörin hafa versnað. Við bentum á þá staðreynd að tollverndarstefna,
sem var einn erfiðasti þátturinn í kreppunni miklu á fjórða áratugnum, hefur
verið innleidd að nýju í sumum iðnríkjunum. Ráðstefnan harmaði að þróuðu
löndin sem eru aðilar að GATT-samkomulaginu hafa ekki tekið tillit til hags-
muna þróunarlandanna, síst þeirra sem skemmst eru á veg komin, í viðræðum
sínum.
A ráðstefnunni var fjallað um dlhneigingar síðnýlendustefnunnar til að koma í
veg fyrir að þróunarlöndin fái full, stöðug og virk yfirráð yfir eigin auðlindum,
og var réttur þeirra til þessara yfirráða staðfestur. Einmitt þess vegna studdi
ráðstefnan baráttu þróunarlanda sem framleiða hráefni fyrir réttlátu verði og
hærri rauntekjum af útflutningi.
Ráðstefnan lagði ennfremur meiri áherslu en nokkru sinni áður á aukin
efnahagstengsl og samskipti á sviði tækni og vísinda milli þróunarlandanna.
Gagnkvæmur stuðningur og samstarf milli þessara ríkja fékk meiri byr í loka-
yfirlýsingu Havanaráðstefnunnar en nokkru sinni fyrr. Fyrir sitt leyti, og sem
forystuland og skipulagsaðili hreyfingarinnar, mun Kúba leggja það af mörkum
TMM 2
17