Tímarit Máls og menningar - 01.05.1980, Blaðsíða 116

Tímarit Máls og menningar
Makbeða með kórónunni „söguleg nauðsyn“. Hann gerði konunga að jafn-
ingjum venjulegra manna og sýndi fram á að hross getur verið meira virði en
kóngsríki.
A eyðieyjunni hefur veraldarsagan verið leikin. Sýningu er lokið; sagan hefst
að nýju. Alonsó mun snúa aftur til Napólí, Prosperó til Mílanóar, Kaliban mun
aftur verða herra eyjarinnar. Prosperó varpar frá sér staf sínum og verður að nýju
varnarlaus. Hefði hann haldið stafnum, væri Ofviðrió ekkert annað en venjulegt
ævintýri. Veraldarsagan er vitfirring, en tónlistin læknar mannlegar sálir af
vitfirringu. Það eina, sem unnt er að tefla fram gegn sögunni, er bitur vizka.
Sagan verður ekki um flúin. Allir hafa lent í ofviðrinu, og allir eru að vitrari.
Jafnvel Kalíban. Hann öllum fremur. Það þarf að byrja aftur frá upphafi, alveg
frá upphafi. Prosperó fellst á að snúa áftur til Mílanóar. I því einu felst hin
torvelda og tvísýna bjartsýni Ofviðrisins.
IV
Aríel erengill og böðull sem fylgir fram skipunum Prosperós. Hann sjálfur á sér
aðeins tvær sýnur: þegar hann gerir uppreisn í fyrsta þætti, og þegar hann kemur
Prosperó til að vorkenna fjandmönnum sínum í fjórða þætti. Það sem veldur
árekstrum hans, er ekki annað en þrá hans eftir frelsi. Ymsir skýrendur hafa litið
á Aríel sem tákn sálar, hugsunar, vits, skáldskapar, lofts, rafmagns, og jafnvel
— í katólskri túlkun — tákn náðar gegn náttúru. En á sviðinu er Aríel
einungis leikari, eða leikkona, í búningi, eða aðfellu, stundum með grímu.
Ariel klæddur tímasettum búningi verður hluti tímasettrar sýningar, skjald-
sveinn Prosperós þegar bezt lætur. Ariel í afhverfum búningi gæti vel líkzt
verkhús-hjálparmanni að störfum með kjarnorku-tæki. Ariel i aðfellu breytist i
ballet-dansara. Aríel með grímu, sem hann ber allt frá upphafi leiks, getur ekki
átt heima i leikhúsi Shakespeares. Og hvers konar grímu ætti Aríel þá að hafa?
Leikarar sem leika anda, verða að vera mannlegir. Hvenær sem ég hugsa til
Ariels, sé ég fyrir mér grannvaxinn pilt, mjög dapran á svip. Búningur hans ætti
að vera mjög hversdagslegur og lítilmótlegur. Hann getur verið i dökkum
buxum og hvitri skyrtu með heilkraga. Aríel fer hraðar en hugurinn. Hann ætti
að koma á svið og hverfa af sviði án þess greint yrði. En hann má ekki dansa eða
hlaupa. Hann ætti að hreyfa sig mjög hægt. Hann ætti að standa kyrr sem oftast.
Einungis þá getur hann orðið hraðari en hugurinn.
Skýrendum Ofviðrisins er mjög annt um að gera Ariel að andstæðu Kalibans.
Sá skilningur er að mínum dómi litilsigld heimspeki og innantóm leiklist. í
106