Tímarit Máls og menningar - 01.03.1996, Blaðsíða 110

I
Ég var eitthvað að gæla við að fara út í kvikmyndir. Skorti svo
auðvitað ffamtak... en gekk með þennan draum og [var] reyndar
ekki einn um það á þessum árum. Dagur spyrðir þrjá af okkur, mig,
Þorgeir Þorgeirson og Mikael Mikaelsson saman í ágætu kvæði...
og segir þar frá hugsjónamanninum í íslenskri kvikmyndagerð,
sem endar með gat á skeifúgörninni í staðinn fyrir djörfu/hug-
ljúfu/stórbrotnu tímamótakvikmyndina, sem hann hafði gengið
með í maganum.
Nú væri mér ekki nema heiður að því að skilgreinast í hóp með Geirlaugi
Magnússyni og Mikael Mikaelssyni, sem virðast hafa fórnað magahreysti
sinni fyrir þá hugsjón að gera ímyndaðar tímamótakvikmyndir.
En sannindanna vegna hlýt ég að frábiðja mér heiðurinn. Ekki síst þar sem
kvikmyndasaga okkar er að mestu óskráð, fyrir utan svona Molbúaspeki,
vitaskuld.
Og mín þátttaka í kvikmyndagerð var aldrei nein hugsjónaræpa.
Sannleikurinn er sá, að áratuginn 1962-72 hafði ég kvikmyndagerð að
aðalatvinnu, trúlega fyrstur manna hér á íslandi, enda hafði ég lært til þeirra
verka, fyrst hjá franska sjónvarpinu og síðar í kvikmyndaakademíunni í Prag.
Ekki man ég til þess, að kvikmyndagerð mín færi fram á neinu ímynduðu
hugsjónaplani heldur var hún öll í veruleikanum. Fólst í því að rísa á fætur
morgun hvern og vinna fram á kvöld við það að rífa upp fjármagn til
kvikmyndagerðar og útvega frambærileg nútímatæki til þeirra verka, sem
fjármagn aflaðist til. Þvílík störf útheimtu fyrst og fremst raunsæi, enda hefur
mér aldrei verið mikið um slepjulegar hugsjónir gefið, hvorki í þessum
efnum né öðrum. Þær leiða bara til munnræpu.
Jafnvel mannréttindamál hafa ekki verið mér hugsjón, heldur fram-
kvæmd.
Og á þessum árum var einmitt gaman að vera niðri á jörðinni. Hver
smámynd, sem þá tókst að setja saman með sæmilega frambærilegri atvinnu-
mannstækni var, eðli sínu samkvæmt, tímamótaverk. Sá sem nennti á fætur
á morgnana þurfti ekki að láta sig dreyma um neitt. Prófessjónal vinnubrögð
voru nýlunda.
Þetta var nú engin stóriðja hjá mér. Þennan áratug hef ég þó líklega velt
fjármagni sem gæti svarað til þrennra eða fernra ævilauna venjulegs gagn-
fræðaskólakennara, enda var ég einyrki í þessu lengst af. Enginn Kvikmynda-
sjóður var til og nær óþekkt að einkakapítal styddi slíka starfsemi (að
Flugfélagi íslands og Loftleiðum undanteknum). Bæjarfélög studdu mann
einstöku sinnum (en þó aldrei til fullkomlega sjálfstæðara verka) eins og ég

100
TMM 1996:1