Tímarit Máls og menningar - 01.03.1996, Blaðsíða 105

sögnum sem aumir menn eru nú farnir að endursegja sjálfum sér til minnk-
unar. Yfir þorpinu gnæfðu fjöll þau sem heita Dyrfjöll, og ágætasti listmálari
landsins, barnfæddur á staðnum, hafði málað frá ýmsum hliðum (ég þori
ekki að segja öllum!). Ég las Shakespeare; í íbúðinni íyrir ofan mig bjó
sóknarpresturinn, sem kunni best við sig í láréttri stellingu; hann messaði
þrisvar á ári, kannski fjórum sinnum. Hann hafði misst trú á allt, nema
kannski Guð. En ég hætti ekki við Shakespeare fyrr en ég gat lokað bókinni
með sæmilega góðri samvisku. Hvað tók það marga mánuði? Bágast átti ég
með sonnetturnar: að hverju beindist öll þessi ást? Að þessu loknu var ég
óttalega umkomulaus, vissi í raun ekkert hvað ég átti af mér að gera. Eina
hljóðið sem ég heyrði var brakið í sóffanum prestsins þegar hann bylti sér í
guðdómleika sínum.
Þrautalendingin var sú að ganga á Dyrfjöll. En það mátti ég ekki gera að
degi til; það mátti ekki sjást, ímyndaði ég mér, því ég vissi ekki til að neinn í
plássinu hefði klifið fjallið, og mér hefði verið ólíft á staðnum eftir þvílíka
flónsku, ef ekki helgispjöll. Ég lagði á stað eftir að allir væru sofnaðir. Þetta
var hálfgildings huldu-ganga, hvað hún tók langan tíma man ég ekki, en hún
var býsna erfið. Ég mátti bíta á jaxlinn áður en ég komst upp í skarðið á milli
hinna tveggja háu tinda (af þeim dregur fjallið nafnið?), og þurfti ég nú að
velja milli þess sem lægri var og hins sem var hærri. Ég hefði vel getað valið
þann lægri, og logið svo til um að hafa gengið á þann hærri. En ég kaus heldur
að geta sagt satt (er það ekki hollast!). Að endingu sat ég á kollóttum steini
uppi á tindinum. Ég leit yfir þetta litla pláss, þessi sælu hús þar sem mennirnir
önduðu, yfir álfaborgirnar sem kraumuðu af ósýnilegu lífi, og út á hafið,
endalaust, úfið hafið, djúpt og kalt, og ég tautaði fýrir munni mér sonnettu
Baudelaires: Maður og haf.
Dulir í skapi þið eruð og eðlið torrætt:
IV
Heimkominn, eftir þessa endurskírn, og langan svefn, var Fyrsta bókin af
stórvirki Rabelais komin sjálfkrafa upp á borðið mitt. Ég var lengi að þýða
formálann; ekki síst upphafsorðin. Vitaskuld er fullkominn ógerningur „að
þýða“ bók, eins og það er ekki unnt að „gagnrýna“ bók án þess að umskapa
hana. Mín aðferð var sú að ég reyndi að setja mig í spor höfundarins og finna
samsvaranir í samtíð minni. Hata það í samtíð minni sem hann hafði hatað,
TMM 1996:1
95