Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2007, Qupperneq 84

Tilvitnunin hér að ofan er ein af
mörgum lýsingum úr Íslendingasögun-
um og öðrum ritum frá miðöldum sem
fjalla um íbúa Mosfellsdals. Þó svo að
það sé ekki án vandkvæða að fást við
ritaðar heimildir, þá gefa þessi miðalda-
rit okkar alþjóðlega rannsóknahóp verk-
færi til að endurskapa landslagið á Mos-
fellssvæðinu á víkingaöld.
Mosfellsdalur, með nærliggjandi heið-
arlandi og fjöru, er samsettur dalur úr
bæði náttúrulegum og manngerðum
þáttum sem ná yfir allt vistkerfi Íslands:
Fjöru, fallvötn og fjalllendi.
Eftir að Fornleifavernd ríkisins veitti
leyfi til uppgraftar, þá var grafið að
Hrísbrú í Mosfellsdal á sumrin árin
2001-2003. Þessi grein fjallar um þessar
fornleifarannsóknir þar en þær nefnast
MAP (Mosfell Archaeological Project).
Undir stjórn Jesses Byocks og Phillips
Walkers hafa annars verið stundaðar
fornleifarannsóknir í Mosfellsdal og
Mosfellssveit síðan árið 1995. Byggt er
á fornleifafræði, sagnfræði, mannfræði
og náttúruvísindum og er samvinna við
Þjóðminjasafn Íslands og Mosfellsbæ.
Markmiðið er að skapa mynd af lífi
íbúa Mosfellsdals og á svæðinu þar í
kring við upphaf landnáms Íslands á
víkingaöld og næstu aldir þar á eftir.
Fornleifarannsóknirnar hófust með vett-
vangskönnun í upphafi tíunda áratugar
tuttugustu aldar og í kjölfarið fór fram
könnunaruppgröftur árið 1995. Aðal
uppgröfturinn hófst árið 2001 og hafa
rannsóknirnar síðan þá leitt í ljós um-
fangsmiklar byggðaleifar frá víkinga-
öld.

Valdamiðstöð

Við uppgröftinn að Hrísbrú árið 2001 __________
84
Valdamiðstöð í Mosfellsdal
Rannsóknir á fornleifum frá tímum víkinga að
Hrísbrú og Mosfelli

Jesse Byock, Philip Walker, Jon Erlandson, Per
Holck, David Zori, Magnús Guðmundsson og Mark
Tveskov

„Það var sagt um haustið (ca. árið 1020) að Illugi reið heiman af Gilsbakka með þrjá
tigu manna og kom til Mosfells snemma morguns. Önundur komst í kirkju og synir hans
en Illugi tók frændur hans tvo. Hét annar Björn en annar Þorgrímur. Hann lét drepa
Björn en fóthöggva Þorgrím. Reið Illugi heim eftir það og varð þessa engi rétting af
Önundi“ (Gunnlaugs saga Ormstungu 1987, bls. 1192).