Dagrenning - 01.04.1946, Blaðsíða 36

Ólaf feilan, föður Þórðar gellis. Eftir að Þor-
steinn konungur var veginn, flýði Auður
djúpúðga, móðir hans, burt úr Skotlandi og
með henni Ólafur feilan. Fór hún fyrst til
Orkneyja, þá til Færeyja og loks til íslands
og nam land við Breiðafjörð. Þar fæddist
Þórður gellir, sonur Ólafs feilans, er varð
einn merkasti höfðingi sögualdarinnar.
Móðurætt Þórðar gellis er og mjög merk.
Ólafur feilan átti Álfdísi hina bareysku, dótt-
ur Konáls Steinmóðarsonar, en sá Steinmóð-
ur var sonur Ölvis barnakarls.
Sést af þessu að þessir þrír höfðingjar,
sem nú eru nefndir, Eyjólfur Valgerðarson,
Þóroddur goði og Þórður gellir eru allir ná-
frændur og allir afkomendur Bjöms Hrólfs-
sonar frá Ám á Gautlandi, en sá Bjöm átti
Hlíf Ingjaldsdóttur Fróða sonar konungs í
Danmörku. Voru þeir Fyjólfur Valgerðarson
og Þórður gellir afkomendur Evvindar aust-
manns, en Þóroddur goði kominn frá Þrándi
mjögsiglanda, bróður Fyvindar, eins og hér
er rakið, samkvæmt ættartölum Landnámu
og Njáls sögu. Þessir þrír höfðingjar eiga
ættir sínar upphaflega í Suður-Svíþjóð og á
Bretlandseyjum, en eins og svnt var fram á
áður, var það einmitt á þeim sldðum, sem
afkomendur hinna fornu fsraeísmanna sett-
ust að. Það er og athvglisvert, að einmitt
landvættir þær, sem við þessa höfðingja eru
tengdar, risinn, sem virðist vera tengdur Þór-
oddi goða, fuglinn, sem virðist tengdur
Fyjólfi Valgerðarsyni, og nautið, sem virðist
tengt Þórði gelli, eru nákvæmlega sömu ver-
umar eða merkin og í Biblíunni greinir frá.
Viðurnefni Þórðai, „gcllir", sem merkir naut
eða griðungur, talar og sínu máli í þessu
sambandi. Er ekki að efa, að ætt lians hefur
talið nautsmerkið sér nátengt og nantið ætt-
arfylgju sína. í landvættasögu sinni orðar
Snorri það þannig, er hann segir frá heim-
sókn hvalsins á Breiðafjörð:
„Þar fór móti honum griðungur mikill
ok óð á sæinn út og tók at geíía ógur-
liga.“
Er ekki að efa, að með þessu orðalagi vill
Snorri minna á sambandið milli Þórðar gellis
og landvættarinnar við Breiðafjörð.
Brodd-Helgi úr Vopnafirði, sá sem er full-
trúi „drekans“ eða ormsins í sögu Snorra,
kemur þá að lokum til athugunar. Brodd-
Helgi var sonur Þorgils sonar Þorsteins hvíta
landnámsmanns, en afi Þorsteins livíta var
Öxna-Þórir, sem talinn er verið hafa bróðir
Ölvis barnakarls. Er þetta sama ættin ogstend-
ur í annan legg að Þóroddi goði í Ölfusi og
Þórði gelli. En móðurætt Brodd-Helga er enn
athyglisverðari með tilliti til þeirrar tilgátu,
sem verið er að reyna að færa nokkrar líkur
að í þessari ritsmíð. Móðir Brodd-Helga var
Ásvör Þórisdóttir úr Atlavík við Lagarfljót,
en Þórir var sonur Gaut-Atla landnáms-
manns, er nam syðri strönd Lagarfljóts og
bjó í Atlavík. Gegnt honum við fljótið nam
land Ketill þrymur, bróðir hans, og bjó á
Arnheiðarstöðum. Bræður þessir voru synir
Þóris þiðranda í Veradal í Noregi. Drop-
laugarsona-saga segir frá þessum bræðrum.
Þar segir, að þeir „váru fémenn miklir; fóru
jafnan til annara landa með kaupeyri ok
gerðust stórríkir."
Frá einni ferð þeirra segir Droplaugarsona
saga á þessa leið:
„Þeir váru úti lengi ok tóku Konunga-
hellu um haustit og settu þar upp skip
sitt; en síðan keypti hann (þ. e. Ketill
þrymur) sér hesta ok reið austr í Jamta-
land við tólfta mann til þess manns, er
Veðormr hét. Hann var höfðingi mikill,
en vinátta góð va'r með þeim Katli. Veð-
ormr var llögnvaldsson, Ketils sonar
' raums. Veðormr átti þrjá bræðr; hét einn
Grímr, annar Guttormr, þriði Ormarr.“
Barði Guðmundsson þjóðskjalavörður hef-
ur tekið þessa grein af ætt Brodd-Helga til
rækilegrar athugunar — í sambandi við Grím
26 DAGRENNING