Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.02.2015, Blaðsíða 55

Það er augljóst að þessir listamenn sem
eiga verk hér velja málverkið vegna þess að
það talar til kynslóðar þeirra.“
Mikill áhugi nú á málverki
– Forstöðumenn myndlistarstofnana hafa
fengið að heyra að þeir sinni málverkinu lít-
ið. Nú síðast fagnaði Einar Hákonarson því
að vera boðið að sýna á Kjarvalsstöðum eftir
langt hlé og sagði málverkinu hafa verið
haldið utan safnanna.
„Við höfum sýnt mikið af málverki á Kjar-
valsstöðum og því hef ég verið nokkuð laus
við þá gagnrýni. Þessar deilur um málverkið
hafa staðið lengi; ég er af þeirri kynslóð að
þegar ég var upp úr tvítugu voru vinir mínir
í myndlist í miðju deilnanna um nýlistadeild-
ina í MHÍ og málverkið. Það er orðið svo
feikilega langt síðan að mér finnst vera kom-
inn tími til að taka nýjan pól í hæðina.“
Talið berst að áherslum kynjanna og í ljós
kemur að um fjörutíu prósent sýnenda á báð-
um hlutum Nýmálað eru konur. Því er eng-
inn sláandi munur.
„Hins vegar eru aðeins sjö af 27 lista-
mönnum á þessum fyrri hluta sýningarinnar
konur, hér í Hafnarhúsinu. Kynjaskiptingin
er nokkuð jöfn á Kjarvalsstöðum, á seinni
hluta sýningarinnar. Við vitum ekki enn hvað
við getum lært á þessari sýningu en ég tel að
ýmislegt forvitnilegt eigi eftir að koma í ljós.
Fyrir nokkrum árum settum við hér upp
sýninguna Ljóslitlífun, með verkum ungra
listamanna sem nálguðust málverkið á per-
sónulegan hátt, og hún var mjög vinsæl og
höfðaði til ungs fólks. Með þeirri kynslóð
held ég að aldursdreifing þeirra sem hafa
áhuga á málverki hafi orðið miklu breiðari.
Það er athyglisvert sem ég hef heyrt utan
að mér, að það er mikill áhugi nú í Lista-
háskólanum á málverki, miklu meiri en fyrir
nokkrum árum …“
Hafþór nefnir dæmi um málverkasýningar
um þessar mundir í mörgum helstu söfnum
Vesturlanda. „Söfnin eru að bregðast við
áhuga fólks,“ segir hann.
245 sýningar á vaktinni
Í haust eru tíu ár síðan Hafþór tók við stöðu
forstöðumanns Listasafns Reykjavíkur. Sam-
kvæmt reglum borgarinnar var hann þá ráð-
inn til fimm ára og einungis mátti framlengja
ráðningartímann einu sinni. Hann lætur því
af störfum í haust. Er þetta síðasta sýningin
sem hann setur saman í safninu?
„Nei, sú síðasta verður sýning á verkum
Richards Serra sem verður opnuð hér í
Hafnarhúsi í maí og tengist 25 ára afmæli
Áfanga, hins mikla verks hans í Viðey. Við
sýnum grafísk verk og teikningar sem Serra
gerði í tengslum við það. Grafísku verkin eru
í eigu Landsbankans en teikningarnar í eigu
Listasafns Íslands.“
Ef horft er út um gluggann á skrifstofu
Hafþórs, þar sem við sitjum nú, má sjá glitta
í stuðlabergspörin voldugu sem Serra kom
fyrir í Viðey. Verður þá fljótlega auðlýst eftir
nýjum forstöðumanni?
„Ég læt af störfum 31. ágúst – það er eins
gott að það er 31 dagur í þeim mánuði því ég
á eftir að gera svo mikið,“ segir Hafþór og
brosir. „Ný manneskja mun taka við 1. sept-
ember. Ég geri ráð fyrir að staðan verði aug-
lýst í mars.
Þetta eru spennandi tímar. Nú eru nýir
safnstjórar í Gerðarsafni og á Akureyri, fyrir
ekki svo löngu var skipt um í Hafnarborg,
svo er nýtt fólk í leikhhúsunum. Það er
spennandi endurnýjun í þessum menning-
arstofnunum.“
– Þessi tíu ár hljóta að hafa verið mikill
annatími. Er ekki eins með þessa menning-
arstofnun og aðrar hér á landi: of fátt fólk að
sinna mörgu? Hér eru margir salir og sífellt
nýjar sýningar; Hafnarhús, Kjarvalsstaðir,
Ásmundarsafn, þið sjáið líka um opinber
listaverk borgarinnar.
Hafþór kinkar kolli. „Það er mjög margt
undir. 245 sýningar hafa verið settar upp hér
á minni vakt. Við munum hafa gefið út 25
bækur, sjálf og í samstarfi við aðra. En við
gerum ekki bara sýningar heldur er það líka
öll þessi vinna sem fer fram hér bak við
tjöldin og fólk gerir sér ekki grein fyrir. Til
dæmis hefur feikilega mikil vinna verið und-
anfarin fimm eða sex ár með safneignina. Við
settum um 9.000 verk úr safneigninni á vef-
síðu okkar, hvert verk hefur verið ljós-
myndað faglega, síðan er það öll skráning-
arvinnan, það þarf að mæla verkin og setja
saman upplýsingar um þau. Þessi faglega
vinna á sér öll stað innan safnsins.
Á næstu vikum munum við síðan opna
nýja vefsíðu með upplýsingum um allar sýn-
ingar safnsins frá 1973. Þær eru hátt í eitt
þúsund talsins.“ Og hann sýnir blaðamanni
efnismikinn vefinn. Meðal annars mun fólk
nú hafa þar aðgang að um 900 sýningar-
skrám sem hafa verið skannaðar inn.
Maður verður að finna leiðir
– Snýst stór hluti starfsins ekki um glímu
um peninga, til að halda þessari miklu menn-
ingarstofnun í borginni gangandi?
„Jú, vissulega. Ég var búinn að vera hér í
þrjú ár þegar hrunið skall á okkur. Ég ákvað
þá að fagdeildirnar héldu sínu striki, enda
var ekki hægt að minnka þær, en við þurft-
um að skera féð til sýningahalds niður um
fjörutíu prósent. Samt að halda dampi.“
Hann hristir höfuðið við endurminninguna.
„Ef maður nær ekki að halda úti góðri sýn-
ingadagskrá þá þarf að finna einhvern annan
í verkið, maður verður einfaldlega að finna
leiðir. Það var ekki bara að framlögin frá
borginni minnkuðu, heldur drógust allar sér-
tekjur saman, af vörusölu, útleigu á húsnæði
og svo framvegis. En við höfum getað haldið
áfram að sýna, innlenda sem erlenda lista-
menn, með því að fara til dæmis út í meiri
samvinu við erlend söfn. Við höfum fundið
leiðir og reynt að fara þangað sem pening-
arnir eru. Okkur hefur tekist að fjármagna
flutning á sýningum, sem er stór kostn-
aðarliður, til að mynda með því að fara í
samvinnu við réttu aðilana.
Svo tókum við upp aðgangseyri að nýju en
hann hafði verið felldur niður í góðærinu,
sem var jákvætt enda hafði aðsóknin aukist
um áttatíu prósent. Aðsókn dróst saman þeg-
ar við tókum aðgangseyrinn aftur upp en er
að aukast aftur; nú heimsækja yfir 200.000
manns safnið árlega. Við fáum töluverðar
tekjur af því.“
Varðandi sýningar á erlendri myndlist í
sölum safnsins segir Hafþór að Listasafn
Reykjavíkur sé langstærsta myndlistarsafn á
landinu og hann telji það vera eitt hlutverka
þess að kynna fyrir gestum hvað sé að ger-
ast erlendis á þessu sviði. Listasafn Íslands
sinni einnig þessu mikilvæga hlutverki.
„Íslendingar þurfa að geta fylgst með,“
segir hann. „Ekki síst eftir hrunið, þegar
fólk hafði minni tækifæri til að fylgjast með
erlendis. Okkur vantar ekki áhugaverða ís-
lenska listamenn, við höfum nóg að sýna, en
við þurfum að hafa safnið opið fyrir heim-
inum. Við það verða líka til alls kyns tengsl
sem koma íslenskum listamönnum líka til
góða.
Ég er hreykinn af mörgu sem við höfum
gert hér á undanförnum árum og eitt af því
er Talks eða Umræðuþræðir, sem er sam-
vinnuverkefni með Kynningarmiðstöð ís-
lenskrar myndlistar og Listaháskólanum. Við
fáum toppfólk að utan til að koma inn í um-
ræðuna hérna, til að halda opinn fyrirlestur,
ræða við nemendur LHÍ og þá er farið með
gestina í vinnustofuheimsóknir til listamanna
út um allan bæ til að listamenn geti átt við
þá samtal.
Stór og afar mikilvægur hluti af starfi
fólks í safni sem þessu er að vera í sam-
skiptum við fólk erlendis. Því er líka mik-
ilvægt að þeir sem eru í starfi sem þessu séu
talsvert á faraldsfæti. Það hefur dregist
mjög saman eftir hrunið en ég vona að hver
sá sem tekur við af mér muni halda áfram að
vinna í því að styrkja tengslanet safnsins.“
Mörg og spennandi tækifæri
Hafþór segir að ekkert sé ákveðið um það
hvað taki við eftir 31. ágúst þegar hann
kveður Listasafn Reykjavíkur.
„Ég er meira að hugsa um allt það sem ég
þarf að gera hér áður en ég hverf af vett-
vangi. Tækifærin hér í safninu eru svo mörg
og spennandi,“ segir hann.
„Vissulega eru ýmsir spennandi mögu-
leikar fyrir mig í framhaldinu, til dæmis
áfram í safnstjórnun og þá erlendis. Mig
langar að vinna að ýmiskonar verkefnum,
sýningum og rannsóknum sem ég er kominn
af stað með og langar að vinna áfram úr og
koma á prent. Nú standa mörg verkefni opin
og það er lúxus að geta haldið þeim opnum.“
Áður en Hafþór var ráðinn að Listasafni
Reykjavíkur starfaði hann hjá Listráði Cam-
bridgeborgar í nágrenni Boston. Þá flutti
hann heim ásamt Söruh Brownsberger eig-
inkonu sinni en þau eiga tvær tvær dætur.
Kemur til greina að snúa til Bandaríkjanna?
„Það er allt opið, við fylgjumst með hvað
er að gerast vestanhafs og annars staðar á
Norðurlöndum. Það flækir málin að nú eig-
um við barnabörn á Íslandi. Það var lúxus að
koma heim þegar báðir foreldrar mínir voru
á lífi og geta verið nálægt þeim. Nú eru þau
bæði látin en barnabörnin komin í heiminn.
Það vaxa ný blóm, nýjar jurtir skjóta rótum.
Hvað sem verður viljum við Sarah vera ná-
lægt íslenskri flugleið,“ segir Hafþór.
„Peacock, Self portrait with strap on,“ eftir Guðnýju Kristmannsdóttur.
Nokkur verkanna á sýningunni Nýmálað I í Hafnarhúsinu. „Módernismi“ eftir Kjartan Ólason. „Marlboro“ eftir Magnús Helgason.
Ein portrettmynda Guðrúnar Pálínu Guðmundsdóttur.
* Ég var búinn aðvera hér í þrjú árþegar hrunið skall á okk-
ur. Ég ákvað þá að fag-
deildirnar héldu sínu
striki, enda var ekki hægt
að minnka þær, en við
þurftum að skera féð til
sýningahalds niður um
fjörutíu prósent. Samt að
halda dampi.
8.2. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 55