Morgunblaðið - 07.03.2015, Blaðsíða 26

FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Íslenskir vinstrimenn erufarnir ræða um samstarfflokka sinna á nýjan hátt. Ístað þess að vera uppteknir af
hugmyndinni um sameiningu allra
vinstri flokka og félagshyggjumanna
undir einum hatti, á sú skoðun nú
vaxandi fylgi að
fagna, að það geti
skilað betri ár-
angri að starfa í
mörgum flokkum
og samtökum. Að-
alatriðið sé að ná
málefnalega sam-
an um stjórn eða
andstöðu í sveit-
arstjórnum, rík-
isstjórn og á Al-
þingi. Skýrasti
vitnisburður um þessi veðrabrigði í
vinstri pólitíkinni er grein sem
þungavigtarkona í Samfylkingunni,
Margrét S. Björnsdóttir, birti í
Fréttablaðinu fyrr í þessari viku.
Margrét sagði þar að það væri ekki
nauðsynlega slæmt fyrirkomulag að
vinstri menn störfuðu í fjórum flokk-
um eins og nú væri.
Þegar horft er um öxl, horft er
til þess hve „sameiningarmálin“ hafa
verið fyrirferðarmikil í sögu vinstri
hreyfingarinnar á Íslandi áratugum
saman, má segja að hér sé um merki-
leg tímamót að ræða: ný hugsun og
ný nálgun virðist vera að leysa af
hólmi gamla hugmynd sem hefur ver-
ið svo áleitin og yfirþyrmandi í
stjórnmálunum að tala má um mein-
loku eða þráhyggju. Sjálf hafði Mar-
grét sig mjög í frammi í umræðum
um sameiningu vinstri manna fyrr á
tíð og var mjög virk og áhrifamikil í
því starfi öllu. Fullvíst má telja að
skrif hennar nú endurspegli þau við-
horf sem nú eru að ryðja sér til rúms
meðal vinstri manna.
Segja má að umræðan um nauð-
syn sameiningar vinstri manna í einn
flokk hafi byrjað þegar eftir að
kommúnistar klufu sig út úr Alþýðu-
flokknum 1930. Þá var mikið talað um
að allir jafnaðarmenn og verkalýðs-
sinnar ættu að vera í einum flokki.
Næstu áratugi voru gerðar ýmsar til-
raunir í þessa átt. Þannig urðu Sósí-
alistaflokkurinn, Alþýðubandalagið
og Samtök frjálslyndra og vinstri
manna til á landsmálavettvangi. Ekki
tókst þeim að sameina vinstri menn.
Meiri árangur varð í sveitarstjórnum
víða um land, en yfirleitt tímabund-
inn. Stærsti viðburðurinn var stofnun
Reykjavíkurlistans 1994 en sá listi
stjórnaði höfuðborginni í tólf ár. Þá
var komin þreyta í samstarfið og
óánægja með miðstýringuna og flosn-
aði framboðið upp. Á landsvettvangi
urðu stærstu tíðindin í þessum mál-
um um aldamótin þegar höfuðflokkar
vinstri manna, Alþýðuflokkurinn og
Alþýðubandalagið, drógu sig í hlé og
studdu stofnun Samfylkingarinnar.
En ekki tókst sú sameining þó betur
en svo að róttækasti hluti Alþýðu-
bandalagsins vildi ekki ganga til liðs
við nýja flokkinn og stofnaði Vinstri
hreyfinguna – grænt framboð.
Flokkshollusta á undanhaldi
Eftir skipbrot vinstri stjórnar
þessara flokka í síðustu þingkosn-
ingum og stofnun nýrra vinstri flokka
hófust aftur umræður um það að
þessir flokkar ættu allir heima undir
sama þaki. Ekkert hefur af þeirri
umræðu leitt og nú virðast ráðandi
menn í vinstri hreyfingunni vera bún-
ir að átta sig á því að sannleikurinn
býr ekki í flokkum, heldur í fólki með
einbeittan ásetning og skýr markmið.
Margrét orðar þetta svo að flokk-
arnir fjórir höfði til mismunandi, en
mikilvægra hópa vinstra megin við
miðju, eitthvað sem einn flokkur
myndi ekki gera. Flokkshollusta sé á
undanhaldi og kjósendur vilji geta
valið sér mismunandi áherslur á mis-
munandi tímum. Sú gamla hugsun að
fólk í öðrum vinstri flokki sé and-
stæðingur sé liðin undir lok. Það sýni
best nýr meirihluti í borgarstjórn
Reykjavíkur. „Ég held því að við eig-
um að horfa á þessa flokka sem
bræðra- og systraflokka, þar sem vilji
kjósenda á hverjum tíma ræður
hvaða áherslur vega þyngst,“ segir
Margrét og boðar samstarf í stað
sameiningar.
Líta nú á sameiningu
sem gamla meinloku
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sameiningin mikla Össur Skarphéðinsson ávarpar stofnfund Samfylk-
ingarinnar fyrir fimmtán árum. Vinstri menn væntu mikils af flokknum.
26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MARS 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Björgunar-sveitar-menn hafa
staðið í ströngu í
vetur enda hefur
hvert illviðrið
rekið annað. Framlag björg-
unarsveitanna til þess að
tryggja öryggi við erfiðar að-
stæður er ómetanlegt og ekki
má gleyma því að iðulega
leggja liðsmenn þeirra sig í
hættu við að bjarga þeim sem
eru hætt komnir.
Þeir sem búa á Íslandi
ættu að þekkja íslenska nátt-
úru og hafa vit á því að fara
sér ekki að voða. Það sama er
kannski ekki hægt að segja
um ferðamenn og því er
brýnt að gera þeim grein fyr-
ir þeim aðstæðum, sem hér
geta skapast nánast fyr-
irvaralaust og hversu mik-
ilvægt er að kynna sér færð
og spár um veður áður en
lagt er í hann.
Í gærmorgun var greint
frá því á mbl.is að tveir skíða-
menn hefðu haft samband við
Neyðarlínuna og óskað eftir
hjálp til að komast til byggða.
Vissulega mætti tína til
fjölda sambærilegra frétta
frá undanförnum mánuðum,
en þessi hafði þó sérstöðu.
Ferðamennirnir höfðu
nefnilega neitað að fara með
björgunarsveitarmönnum til
byggða á þriðjudag þegar fé-
lagi þeirra var sóttur veikur
á jökulinn.
Björgunarsveitarmenn-
irnir gerðu mönnunum
tveimur grein fyrir því að von
væri á illviðri og spáin væri
slæm næstu daga, en þeir
neituðu að koma niður af
jöklinum og aftóku að færa
sig neðar.
Þegar þeir sendu út neyð-
arkallið í gær höfðu þeir
misst allt ofan af sér, tjald og
annan búnað, eins og það var
orðað í fréttinni. Þessum
mönnum þurfti sem sagt að
bjarga tvisvar.
Í umsögn Slysavarna-
félagsins Landsbjargar við
frumvarp Alþingis til laga um
uppbyggingu innviða fyrir
ferðamenn til að vernda nátt-
úru og minjar kemur fram að
í fyrra sinntu björgunar-
sveitir félagsins 2.500 „atvik-
um“ þar sem ferðamenn áttu
í hlut. Kemur fram að rúm-
lega 6.000 ferðamenn hafi
komið við sögu í þessum til-
vikum. Af þessum 2.500
skiptum, sem björgunar-
sveitirnar voru kallaðar til
voru, að sögn Jóns Svanbergs
Hjartarsonar, framkvæmd-
arstjóra Landsbjargar, um
þúsund útköll boðuð með for-
gangi.
Þá má ekki
gleyma því að Ís-
lendingar ferðast
einnig meira en
áður og eru iðnari
við að ganga á fjöll og ferðast
um óbyggðir.
Oft reynast útköll léttvæg
eins og þegar erlend ferða-
kona tók þátt í leit að sjálfri
sér, en oftar er háski á ferð
jafnvel lífsháski. Lýsingin á
aðstæðum mannanna
tveggja, sem í gær biðu
björgunar á Vatnajökli, var
skelfileg.
Það eru til takmörk fyrir
því hvað hægt er að leggja á
björgunarsveitirnar. Útköll
við tvísýnar aðstæður valda
ekki bara álagi á liðsmenn
þeirra, sem ekki má gleyma
að sinna björgunarverk-
efnum í sjálfboðavinnu, held-
ur einnig fjölskyldur, sem
bíða heima í óvissu. Þá hlýtur
að reyna að þolinmæði vinnu-
veitenda gagnvart því að
leyfa starfsmönnum ítrekað
að fara úr vinnu.
Í það minnsta er ljóst að
brýnt er að hægt verði að
fækka útköllum. Annað mál
er hvernig það verður gert.
Augljóst er að meiri áherslu
þarf að leggja á að upplýsa
ferðamenn um hætturnar,
sem leynast hér á landi, sér-
staklega að vetrarlagi.
Landsbjörg og fleiri standa
að verkefni, sem nefnist
Safetravel og sér meðal ann-
ars um að koma upplýsingum
til skila í gegnum samnefnda
vefsíðu og á skjáum á áning-
arstöðum víða um landið. Á
vefsíðunni er hægt að fá upp-
lýsingar um færð og veður
hverju sinni auk þess sem
rækilega er fjallað um nauð-
synlegan búnað og mikilvægi
þess að gera ferðaáætlun og
láta vita af fyrirætlunum sín-
um.
Það er hins vegar spurning
hvort slíkar upplýsingar nái í
raun í gegn til þeirra, sem
sárasjaldan hafa verið í um-
hverfi sem ekki er af mönn-
um gert; þeim, sem alltaf
hafa haft þægindi siðmenn-
ingarinnar innan seilingar, sé
fyrirmunað að átta sig á hvað
náttúran getur verið óblíð.
Kannski er kominn tími til að
setja verðmiða á útköll og
mætti þá byrja á tilfellum
þegar ferðamenn komast í
sjálfheldu við aðstæður sem
voru fullkomlega fyrirsjáan-
legar.
Í það minnsta er ljóst að
takmörk eru fyrir því til
hvers er hægt að ætlast af
björgunarsveitunum.
Kallaðar til 2.500
sinnum í fyrra vegna
ferðamanna}
Álag á björgunarsveitir
Þ
að hefur verið forvitnilegt að fylgj-
ast með kosningabaráttunni í
Bretlandi en þingkosningar verða
haldnar þar í landi í byrjun maí.
Samkvæmt skoðanakönnunum er
ekki teljandi munur á fylgi Íhaldsflokksins og
Verkamannaflokksins, en það má vera að með
síðasta útspili sínu hafi David Cameron for-
sætisráðherra skotið sig í fótinn og þar með
fært Ed Miliband, leiðtoga Verkamanna-
flokksins, forskot á silfurfati.
Downingstræti sendi frá sér yfirlýsingu í
vikunni, þess efnis að Cameron væri reiðubú-
inn til að taka þátt í einum kappræðum, og að-
eins einum, við leiðtoga þeirra sex flokka sem
BBC hefur samþykkt til þátttöku. Í samtali
við fjölmiðla sagðist Cameron með þessu vilja
höggva á þann hnút sem hefði myndast í sam-
bandi við kappræðurnar og lagði sökina á því að ekki
hefði nást samkomulag um fyrirkomulag að fótum sjón-
varpsstöðvanna. Samstarfsnefnd sjónvarpsstöðvanna
fjögurra sem hugðust sýna frá kappræðunum; BBC,
ITV, Channel 4 og Sky News, höfðu lagt til þrennar
kappræður. Tvennar sjöleiðtogaviðræður og eitt einvígi
milli Camerons og Milibands.
Fram að þessum óvænta leik Downingstrætis hafði
manni virst sem forsætisráðherrann hefði ákveðna vigt,
gravitas, umfram Miliband. Nú hefur þetta snúist við, en
andstæðingar Camerons hafa stigið fram hver á fætur
öðrum og sakað forsætisráðherrann um frekju og kjark-
leysi. Nick Clegg, leiðtogi Frjálslyndra
demókrata, hefur lýst sig viljugan til að mæta
Miliband telji Cameron sig of upptekinn til
þess, en hann hefur jafnframt skotið á íhalds-
menn fyrir að setja mönnum afarkosti og sagt
þá hegða sér „eins og þeir séu að panta drykk
í stássstofu Downton Abbey“. Sá sem stendur
með pálmann í höndunum er hins vegar Mili-
band, sem benti á að forsætisráðherrann væri
að ganga á bak orða sinna og skoraði hann
hreinlega á hólm: „Ég skal í kappræður við
hann hvenær sem er, hvar sem er.“
Þegar þetta er ritað er óvíst um fram-
haldið. Menn halda því fram að Cameron þori
einfaldlega ekki í Miliband, en það er undir
sjónvarpsstöðvunum komið hvernig spilast úr
stöðunni. Nigel Farage, leiðtogi UKIP, er
meðal þeirra sem hafa hvatt stöðvarnar til að
halda sig við upphaflegar áætlanir, óháð þátttöku Came-
rons. Yrði þeim fram haldið þyrfti forsætisráðherrann að
gera upp við sig hvort hann játaði sig sigraðan og mætti
eða léti stól sinn standa auðan í upptökuverinu. Menn
hafa dregið í efa að ríkisfjölmiðillinn BBC muni bjóða
Íhaldsmönnum birginn með þessum hætti og þá hafa ein-
hverjir léð máls á því að það að efna til kappræðna án
þátttöku annars stóru flokkanna gæti brotið gegn
reglum um hlutleysi fjölmiðla í aðdraganda kosninga.
Eitt er víst; þessi endavitleysa er fjarri því að þjóna kjós-
endum, en það er nú það sem leiðtogarnir keppast allir
við að lofa að gera. holmfridur@mbl.is
Hólmfríður
Gísladóttir
Pistill
Farsakenndur kosningaslagur
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Veigamikill þáttur í sinnaskipt-
um vinstri manna í „sameining-
armálinu“ kann að vera sú mikla
breyting sem orðið hefur á fylgi
og stöðu tveggja höfuðflokka
landsins, Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins, ekki
síst hins síðarnefnda. Aflvaki
umræðna um sameiningu var
upphaflega að jafnaðarmenn
mættu ekki vera áhrifaminni en
framsóknar- og sjálfstæðis-
menn. Síðar mátuðu vinstri
menn sig einkum við Sjálfstæð-
isflokkinn sem hafði áratugum
saman álíka yfirburðastöðu hér
á landi, með 35-40% kjörfylgi,
og jafnaðarmannaflokkarnir á
Norðurlöndum. En þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn virðist fastur í
um 25% fylgi er hann ekki sú
viðmiðun sem áður var.
Ekki lengur
viðmiðið
HORFT VAR TIL VALHALLAR
Margrét S.
Björnsdóttir