Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.05.2015, Blaðsíða 22

Heilsa og
hreyfing
AFP
*Regluleg þjálfun hjá eldra fólki hefur jafn jákvæð áhrifá lífslíkur og það að hætta að reykja, samkvæmt nýrrirannsókn Háskólasjúkrahússins í Osló. Rannsókninnáði til 5.700 eldri manna í Noregi og leiddi það íljós að þeir sem stunduðu líkamsrækt í þrjár klukku-stundir á viku lifðu um fimm árum lengur en kyrr-setufólkið. Um var að ræða bæði rólegar og erfiðar
æfingar. Rannsóknin var birt í British Journal of
Sports Medicine.
Eldra fólk á að stunda líkamsrækt
S
koðaðu saltið er samnorrænt verkefni sem
Embætti landlæknis stendur fyrir hér á landi.
Því er ætlað að vekja fólk til umhugsunar
um saltneyslu sína og hvetja fólk um leið til
að skoða saltið í þeim mat sem það borðar.
Af hverju er mikilvægt að ráðast í þetta verkefni
nú?
„Embætti landlæknis hefur nýlega
kynnt nýjar ráðleggingar um matar-
æði og er þar einn af áherslupunkt-
unum að minnka saltneyslu. Ráð-
leggingarnar byggjast á norrænum
næringarráðleggingum sem gefnar
voru út árið 2013. Í framhaldi af
því var farið af stað með sam-
norrænt verkefni með það að mark-
miði að auka þekkingu fólks á áhrif-
um mikillar saltneyslu á heilsu og koma með tillögur
að leiðum til að draga úr henni. Við köllum þetta
„Skoðaðu saltið“ þar sem Embætti landlæknis hvetur
fólk til að lesa á umbúðir matvæla, skoða saltmagnið
og velja saltminni kostinn. Einnig hvetjum við fólk
til að velja óunnar vörur sem oftast og nota annað
krydd og kryddjurtir en salt,“ segir Elva Gísladóttir,
verkefnisstjóri næringar hjá Embætti landlæknis.
Borðar fólk meira salt en það heldur?
„Já, samkvæmt nýlegri viðhorfskönnun á salti þá
kom í ljós að margir telja sig neyta minna salts en
ráðlagt er, en rannsóknir á mataræði sýna annað.
Þetta kemur ekki á óvart þar sem stærsti hluti salts
í fæðu er dulinn í tilbúnum matvörum, til dæmis
unnum kjötvörum og kjötáleggi, brauði, osti, til-
búnum súpum og sósum, skyndibita og snakki,“ segir
Elva en þetta gerir það að verkum að fólk er ekki
nógu meðvitað um saltneyslu sína. Samkvæmt ráð-
leggingum um mataræði er mælt með að fullorðnir
neyti ekki meira en sem nemur sex grömmum af
salti á dag.
Heilsufarslegur ávinningur
Áhrif þess að draga úr saltneyslu eru mest hjá
þeim sem eru með of háan blóðþrýsting og hjá
þeim sem eru yfir kjörþyngd en einnig má vinna
gegn þeirri blóðþrýstingshækkun sem yfirleitt fylgir
hækkandi aldri. Þá tengist mikil saltneysla einnig
auknum líkum á krabbameini í maga.
Það má segja að það þurfi að venja sig af salt-
inu á þremur stöðum, í búðinni (með því að velja
ekki unnar vörur með miklu salti), við eldavélina
(með því að gaumgæfa uppskriftir) og loks við
matarborðið (grípa ekki hugsunarlaust í saltstauk-
inn).
Það tekur stuttan tíma að venja sig á minna
salt, aðeins um það bil mánuð. En strax eftir
nokkra daga er hægt að finna mun á bragði.
Minnkaðu saltneysluna smám saman, þá nær
bragðskynið að stilla sig af, ráðleggur emb-
ættið. Svo má ekki gleyma því að smakka mat-
inn áður en hann er saltaður en margir salta
aukalega af gömlum vana.
Nánari upplýsingar eru á Facebook-síðunni
Skoðaðu saltið og á www.landlaeknir.is/
skodadusaltid.
Samkvæmt ráðleggingum um
mataræði er mælt með að
fullorðnir neyti ekki meira
en sem nemur sex grömm-
um af salti á dag.
SAMNORRÆNT VERKEFNI TIL AÐ VEKJA FÓLK TIL UMHUGSUNAR UM SALTNEYSLU SÍNA
Skoðaðu
saltið
FÓLK BORÐAR MEIRA SALT EN ÞAÐ HELD-
UR OG FULL ÁSTÆÐA ER TIL AÐ PASSA SIG.
FÓLK ÞARF AÐ VENJA SIG AF SALTINU Á
ÞREMUR STÖÐUM, Í BÚÐINNI, VIÐ ELDA-
VÉLINA OG LOKS VIÐ MATARBORÐIÐ.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
 Stærsti hluti salts í fæðu er dulinn í matvörum sem þú berð heim úr versluninni.
 Hversu mikið salt við notum er vani.
 Það tekur stuttan tíma að venja sig á að borða minna salt. Minnkaðu saltneysluna
smám saman, það er auðveldara.
 Minnkaðu saltið, ekki bragðið. Það eru margir aðrir valkostir, til dæmis kryddjurtir,
chili, sítróna, engifer og hvítlaukur.
 Matvörur sem merktar eru með Skráargatinu innihalda yfirleitt minna salt.
 Með því að minnka saltneyslu má draga úr hækkun blóðþrýstings, en háþrýstingur
er áhættuþáttur hjarta- og æðasjúkdóma.
 Íslendingar neyta meira af salti en mælt er með.
Elva Gísladóttir
Getty Images/iStockphoto
7 staðreyndir um salt7