Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.05.2015, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.5. 2015
F
yrir rúmum fjörutíu árum lásu íslenskir
laganemar um sifjarétt í námi sínu og
studdust við ógleymanlega bók sem
var fjölrituð í bland á dönsku og ís-
lensku. Meðal þess sem ætlast var til
að þeir lærðu út í hörgul voru „festar“
– trulovelse. Þau heit höfðu nefnilega áhrif að lögum.
Festar leystar
En það gat reynst snúið álitaefni að skera úr um
hvort festar hefðu stofnast, ef ekki var tryggilega frá
því fengið. Þá fór fram mat. Í þessari hálfdönsku bók,
Familieretten, voru tekin dæmi úr dönskum dómum.
Eftir minni mátti af þeim ráða að þótt parið hefði sest
á bekk í almenningsgarði, haldist í hendur og sagt
„Nu er vi to“ þá væri óvarlegt að álykta að festar
hefðu stofnast. Og jafnvel þótt herrann á bekknum
hefði notað tækifærið og gefið dömunni eintak af
þeirri miklu bók Den Gyldne Danske Kogebog myndi
það ekki duga til, þótt nærri stappaði. En hefði piltur
í framhaldinu mætt í útför móður kærustunnar þyrfti
ekki lengur að efast. Parið var trúlofað, festar höfðu
stofnast og þýddi ekki fyrir herrann að reyna að
komast skaðlaus frá því. Laganemarnir þurftu að
hafa hraðar hendur við að setja sig vel inn í þennan
dularheim lögfræðinnar því á Alþingi lá fyrir frum-
varp, sem gert var ráð fyrir að yrði samþykkt, þar
sem áhrif festa voru þurrkuð út úr lagasafninu. Ís-
lendingar heyra sjaldan um festar núorðið. Það er
helst þegar rifjað er upp að Ingibjörg, kona Jóns for-
seta, sat í 12 ár í festum heima á Íslandi og beið
hjónabandsins. Hætt er við því, að þeir sem lengst
eru komnir í tölvuleikjunum gangi út frá því, að
blessunin hún Ingibjörg hafi verið hlekkjuð við staur
á Íslandi á meðan Jón naut lífsins í Kaupmannahöfn.
Samkynhneigðir ekki til
Aldrei var minnst á réttindi samkynhneigðra í þess-
ari yfirferð um sifjaréttinn. Um þær mundir var loks
verið að fella burtu refsinæmi fyrir samkynhneigð í
Bretlandi. Að vísu var samkynhneigð karlmanna ein
bönnuð að viðlagðri refsingu í Bretlandi, en ekki
kvenna. Ástæðan var sú, að þegar frumvarpið var
borið fyrir Viktoríu drottningu, rúmlega 100 árum
áður, hafði hún bent forsætisráðherranum sínum á,
að í því fælist broslegur misskilningur. Samkyn-
hneigð ætti sér eingöngu stað á milli karlmanna,
enda væri augljóst að eitt og annað vantaði upp á að
verknaðurinn gæti átt sér stað þegar konur ættu í
hlut.
Málinu var frestað og haldinn fundur í ríkisstjórn-
inni. En niðurstaðan varð sú að enginn karlanna þar
treysti sér til að útskýra tæknilega þætti málsins
frekar fyrir hennar hátign og var frumvarpið „lag-
Hleypidómarar leita í fordóma
til að tryggja að þeir komist
örugglega að rangri niðurstöðu
* En dettur nokkrum í hug í fullrialvöru, að hjón sem eru að fávígslu, vilji láta trúarlegt yfirvald
framkvæma hana, ef vitað er eða
grunsemdir eru um að það gerði það
óljúft, þvingað og með sár í sálinni?
Reykjavíkurbréf 15.05.15