Bókasafnið - 01.05.2012, Síða 34

34
Útdráttur
Hér verður fjallað um skólasöfn grunnskólanna, þróun
þeirra og starfsemi. Lög og námskrár mynda ytri ramma
safnanna en hinn mannlegi þáttur er einnig áhrifavaldur í
starfseminni. Skólasöfn hafa þróast í takt við breytta tíma
og þarfir en hindranir eru í veginum. Mikilvægt er að marka
skýra stefnu bæði varðandi fagmenntun starfmanna sem
og hvaða gæðakröfur má gera til skólasafns í metnaðarfullu
skólasamfélagi sem vinnur að upplýsingalæsi. Sagt er frá
stofnun nýs fagfélags, Félags fagfólks á skólasöfnum, sem
er ætlað að tengja betur allt fagfólk á skólasöfnum og efla
samvinnu þeirra á milli. Félaginu er einnig ætlað að vera
vettvangur þeirra sem vilja stuðla að bættri umgjörð um
starfsemi skólasafna.
Inngangur
Hér verður farið lauslega yfir sögu skólasafna grunnskólanna
og hvernig þau hafa breyst á síðustu árum. Sagt er frá
þróun skólasafnanna hér á landi en einnig er aðeins litið
út fyrir landssteinana. Samfara þeim breytingum sem
hafa orðið hefur margt áunnist á undanförnum árum. En
stefna stjórnvalda virðist enn nokkuð óljós sem og stefna
Kennarasambands Íslands, sem heldur utan um stóran hóp
starfsmanna skólasafnanna. Nýtt fagfélag, Félag fagfólks á
skólasöfnum, var stofnað á rótum Félags skólasafnskennara.
Sagt er frá stofnun félagsins í tengslum við breytt starfssvið
Hugleiðingar um skólasöfn grunnskólanna og
Félag fagfólks á skólasöfnum
Siggerður Ólöf Sigurðardóttir og Anna Björg Sveinsdóttir
og hlutverk skólasafnanna. Farið verður yfir stefnumótun
félagsins til framtíðar og helstu baráttumál.
Í áranna rás hafa orðið breytingar á skólasöfnunum
bæði hvað varðar mönnun þeirra og starfsemi (Sigrún Klara
Hannesdóttir, 1997). Í upphafi voru söfnin lesstofur og svo
virðist sem enn í dag hafi söfnin sterk tengsl við lestur í
hugum margra. Í rannsókn Siggerðar Ólafar Sigurðardóttur
(2011) er að finna vísbendingar um að margir skólastjórar
tengi starfsemi skólasafnanna mun meira við lestur
og bókaútlán en að þeir líti á þau sem upplýsingaver
eða upplýsingamiðstöðvar. Á undanförnum árum hafa
skólasöfnin mátt þola tímana tvenna, bæði hvað varðar
minnkandi fjárveitingar en einnig breytingar á lögum og
reglugerðum. Því er mikilvægt, sérstaklega nú á tímum erfiðra
efnahagsaðstæðna og aukins samdráttar, að standa vörð um
fagleg störf og vert er að minna á að það sem getur verið
sparnaður í dag getur valdið miklum skaða þegar til lengri
tíma er litið. Í rannsókn Siggerðar (2011) má sjá vísbendingar
um þetta en þar má greina merki um varanlegan skaða ef ekki
verður brugðist hratt og örugglega við.
Stofnun félagsins og uppruni
Þegar skólasöfnin voru stofnuð í grunnskólunum má gera ráð
fyrir að í flestum tilfellum hafi þar starfað almennir kennarar. Þeir
voru félagsmenn Kennarasambands Ísland og gjarnan kallaðir
skólasafnskennarar. Félag þeirra, Félag skólasafnskennara, var
rekið innan vébanda Kennarasambandsins og starfsheitið,
sem hefur þó aldrei verið formlega viðurkennt eða löggilt á
Íslandi, var mjög kennaramiðað.
Þegar fór að færast í vöxt að ráða starfsfólk með
mismunandi bakgrunn á skólasöfnin höfðu aðeins kennarar
aðgang að Félagi skólasafnskennara, sem gerði allt samstarf
erfiðara í framkvæmd. Þrátt fyrir að ekki hafði farið fram
nákvæm rannsókn á menntun starfsmanna skólasafnanna
síðan Sigrún Klara Hannesdóttir gerði sína rannsókn 1997
er ljóst að þar starfaði fólk með mismunandi faglegan
bakgrunn (Sigrún Klara Hannesdóttir, 1997). Einhver söfn
höfðu kennaramenntaðan starfsmann, á öðrum söfnum voru