Bókasafnið - 01.05.2012, Síða 35

35
bókasafnið 36. árg. 2012
kennarar sem tekið höfðu viðbótarnám í bókasafnsfræðum,
nokkur skólasöfn voru mönnuð bókasafns- og upplýsinga-
fræðingum og á enn öðrum var mönnun leyst með öðrum
hætti. En þrátt fyrir ólíkan faglegan bakgrunn þótti ljóst að það
var fleira sem sameinaði starfsmenn safnanna en aðskildi og
því var ákveðið að stuðla að stofnun sameiginlegs fagfélags.
Vorið 2007 var boðað til fundar þar sem tekin var sú
ákvörðun að stofna nýtt félag með það að markmiði að stefna
að uppbyggingu skólasafnanna á landsvísu og að skólasöfnin
yrðu vettvangur fræðslu (Félag fagfólks á skólasöfnum,
[án árs]). Félaginu var ætlað að styðja við fagmenntun og
fagvitund félagsmanna auk þess að stuðla að samvinnu milli
skólasafna og standa vörð um hag þeirra á einn eða annan
hátt. Á aðalfundi Félags skólasafnakennara 15. mars 2007 var
stofnað Félag fagfólks á skólasöfnum, skammstafað FFÁS.
Fyrsta stjórn félagsins var þannig skipuð:
Formaður :  Pia Viinikka, Húsaskóla, Reykjavík.
Varaformaður: Guðný Ísleifsdóttir, Ingunnarskóla,
Reykjavík.
Ritari: Hallbera Jóhannesdóttir, Brekkubæjarskóla,
Akranesi.
Gjaldkeri: Þóra Sjöfn Guðmundsdóttir, Langholtsskóla,
Reykjavík.
Meðstjórnandi: Árný Jóhannesdóttir, Foldaskóla,
Reykjavík.
Varamenn: Guðbjörg Garðarsdóttir, Breiðagerðisskóla,
Reykjavík. Guðríður Kristjánsdóttir, Réttarholtsskóla,
Reykjavík.
Í lögum Félags fagfólks á skólasöfnum er kveðið á um
að félagið sé félag fagmenntaðs starfsfólks á skólasöfnum.
Þeir sem eru kennaramenntaðir og hafa viðbótarmenntun í
bókasafns- og upplýsingafræðum geta orðið félagar sem og
þeir sem hafa lokið námi í bókasafns- og upplýsingafræði.
Um hlutverk félagsins segir:
• að efla starf á skólasöfnum og stuðla að viðurkenningu
starfsins sem sérhæfðrar starfsgreinar.
• að gæta hagsmuna félagsmanna við gerð
kjarasamninga í þeim stéttarfélögum sem þar á við.
• að efla samheldni, tengsl og stéttarvitund
félagsmanna.
• að gæta faglegra og félagslegra hagsmuna
félagsmanna gagnvart innlendum og erlendum
aðilum.
• að efla faglegt starf meðal félagsmanna og vinna að
því að allir sem starfa á skólasöfnum hafi menntun við
hæfi.
• að stuðla að endurmenntun félagsmanna.
• að efla rannsókna- og fræðistörf sem varða skólasöfn.
• að efla samstarf við sambærileg erlend félög (Félag
fagfólks á skólasöfnum, 2007).
Félagsmenn hafa lagt áherslu á að tekið verði upp
starfsheitið forstöðumaður skólasafns en það er í samræmi
við starfsheiti bókasafns- og upplýsingafræðinga í framhalds-
skólunum sem kallast forstöðumenn bókasafna.
Þróun og starfsemi skólasafna í grunnskólum
Saga skólasafna á Íslandi spannar orðið allmörg ár. Óljóst er
hvenær fyrsta safnið var stofnað en flestir tengja uppruna
þeirra lesstofum sem nokkrir skólar opnuðu í Reykjavík.
Tilgangurinn var einkum að skapa nemendum hæfileg
viðfangsefni og kenna þeim að nota safn (Sigrún Klara
Hannesdóttir, 1997).
Saga lesstofanna, sem og skólasafnanna, er líka nátengd
því framsýna fólki sem barðist fyrir bættu aðgengi barna að
bókum. Í byrjun virðast helstu baráttumálin hafa verið bætt
aðgengi, en staðsetning safnanna var oft á tíðum mjög
óheppileg, sem og almennt bættur hagur safnanna. Á fundi
fræðsluráðs Reykjavíkur árið 1970 voru lagðar fram reglur
um bókasöfn í skólum. Þessar umræður leiddu til þess að
ráðinn var skólabókafulltrúi sem hafði eftirlit og umsjón með
skólabókasöfnum í Reykjavík og var jafnframt starfsmaður
Fræðsluskrifstofu Reykjavíkur. Þessi vinna leiddi svo af
sér Skólasafnamiðstöð Reykjavíkur sem þjónar nú öllum
grunnskólum borgarinnar (Sigrún Klara Hannesdóttir, 1997).
Það var stórt skref að starfsemi skólasafna var tilgreind
í lögum um grunnskóla árið 1974. Þar var talað um að
skólasafnið væri hjarta skólans og eitt af meginhjálpartækjum
í skólastarfinu (nr. 63/1974). Stuðningur við starfsemi
skólasafnanna og breytt viðhorf um hlutverk þeirra gáfu nýja
möguleika á fjölbreyttu og þverfaglegu starfi með tilliti til
samþættingar og sjálfstæðrar vinnu nemenda. Skólasafnið
átti að koma inn í það samstarf sem eins konar þungamiðja.
Til að styðja við lögin stóð til að setja reglugerð um starfsemi
skólasafna. Hún kom þó aldrei út þrátt fyrir að kveðið væri á um
setningu slíkrar reglugerðar í eldri grunnskólalögum bæði frá
1974 og 1991 (nr. 49/1991). Því hefur verið erfitt að vísa í ákvæði
um hvernig mennta- og menningarmálamálaráðuneyti og
síðar sveitarfélög hygðust þróa söfnin. Við yfirtöku skólanna
hafa sveitarfélögin því aldrei fengið eða sett ákveðnar reglur
um starfsemi skólasafna í grunnskólum (Friðrik G. Olgeirsson,
2004).
Á síðustu árum hefur krafan um aukna samvinnu milli
landa og einnig milli hinna ýmsu sviða samfélagsins orðið
nokkuð áberandi í Evrópu. Innan menntakerfisins hefur krafan
um að hver nemandi hafi meira um nám sitt að segja orðið æ
háværari, ekki bara til að auka áhuga hans á náminu heldur
einnig til að búa hann betur undir að fást við hin ýmsu verkefni
sem bíða hans í lífinu. Þessar kröfur þekkingarsamfélagsins
kalla á breytingar innan menntasamfélagsins (Kerr, 2004).
Krafan um bætta menntun og símenntun færist í vöxt hjá
nágrannaþjóðum okkar og einnig krafan um meiri samvinnu
milli skóla og skólasafns sem og almenningssafna. Þar er
samfélagið að bregðast við stefnuyfirlýsingum IFLA/UNESCO
(Marquardt, 2008).