Bókasafnið - 01.05.2012, Page 36

Bókasafnið - 01.05.2012, Page 36
36 bókasafnið 36. árg. 2012 Í stefnuyfirlýsingu UNESCO og IFLA um skólasöfn er lýst stefnu starfsemi skólasafnanna og tekið er fram að starfsfólk bókasafnanna eigi að styðja við notkun bóka og annars upplýsingaefnis. Lögð er áhersla á að safnkosturinn sé mikilvæg viðbót við námsbækur og kennslu nemenda og tryggja þurfi nemendum gott aðgengi að safninu. Í stefnuyfirlýsingunni eru ennfremur sett fram rök sem sýna fram á að þegar bókasafns- og upplýsingafræðingar og kennarar vinna saman, nái nemendur betri tökum á læsi, upplýsinga- og samskiptatækni og námi almennt (Stefnuyfirlýsing UNESCO/IFLA um skólasöfn, 2003). Kjarni samvinnunnar er námskráin segir Bruce (2003) en að henni koma kennarinn, forstöðumaður skólasafns og fagaðili á sviði upplýsingatækni. Samvinnan verður að vera innan þess ytri ramma sem lagaákvæði tilgreina og einnig verklagsreglur um upplýsingalæsi og rannsóknir. Mikilvægi samvinnunnar kemur líka fram í viðmiðunar- reglum bandarísku skólasafnssamtakanna um upplýsingalæsi. Með því að auka getu hvers og eins til að vinna sjálfstætt hefur nemandinn kunnáttu og færni til að afla upplýsinga, meta þær og miðla þeim í takt við kröfur um siðferði og þær reglur sem við eiga. Þannig má með velvilja og skilningi þeirra sem stýra skólamálum vinna að bættu námi þegar til framtíðar er litið bæði fyrir nemandann, skólann og samfélagið í heild (American Library Association of School Librarians, 2007). Mikilvægt er að hver nemandi fái kennslu við hæfi hverju sinni en ekki sé einungis miðað við nemanda sem hluta af ákveðnum hópi. Þetta hefur verið kallað einstaklingsmiðað nám. Með því að kennarar og skólasafn vinni náið saman á þverfaglegan hátt og í samræmi við námskrár, má gera ráð fyrir að enn betur megi sinna hverjum og einum nemanda. Eða eins og segir í grunnskólalögum, hlutverk grunnskóla í samvinnu við heimilin er að stuðla að alhliða þroska allra nemenda og þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi sem er í sífelldri þróun (Lög um grunnskóla nr. 91/2008). Þegar hlutverk skóla er skoðað og hvar áherslur liggja í kennslumálum er undarleg sú ákvörðun yfirvalda að fella úr lögum ákvæði um skólasöfn bæði í framhalds- og grunnskólum eins og gerðist árið 2008 (Lög um grunnskóla nr. 91/2008; Lög um framhaldsskóla nr. 92/2008). Ákvörðunin virðist hafa verið tekin án allrar faglegrar umræðu eða sýnilegra ástæðna og hafði í för með sér miklar breytingar á vinnuumhverfi safnanna. Þessi lagabreyting átti sér stað þrátt fyrir aðild Íslendinga að alþjóðlegum yfirlýsingum um upplýsingalæsi eins og Pragyfirlýsingunni, en þar segir: „Upplýsingalæsi ætti að vera órofa hluti af menntun fyrir alla“ (Pragyfirlýsingin um eflingu upplýsingalæsis í samfélaginu, 2003). Þremur árum síðar eða vorið 2011 birtust aftur ákvæði um skólasöfnin í grunnskólalögum. Þar stendur: Í öllum grunnskólum skal gera ráð fyrir skólasafni eða tryggja með öðrum hætti aðgang nemenda að þjónustu slíks safns sem skal vera upplýsingamiðstöð fyrir nemendur og kennara. Það skal búið bókum og nýsigögnum auk annars safnkosts sem tengist námsgreinum og námssviðum aðalnámskrár grunnskóla (Lög um grunnskóla nr. 91/2011). Í orðalagi lagaákvæðisins má finna þverfaglega áherslu sem kallar á að skólasöfnin sinni enn frekar eflingu upplýsingalæsis. Mætti því ætla að sá starfsmaður, sem ber ábyrgð á starfsemi safnsins, þyrfti að hafa til að bera þekkingu og hæfni á sviði bókasafns- og upplýsingafræða sem og menntun í uppeldis- og kennslufræði. Því hefði verið fengur að því að fá ákvæði um fagmenntun starfsmanns inn í lagaákvæðið. Þegar ekki er gerð krafa um fagmenntun starfmanns, sem þó er ætlað það hlutverk að sinna daglegum rekstri safnsins, styðja við kennslu og leiða kennslu í upplýsinga- og tæknimennt, er margt að óttast. Því er mikilvægt að til komi skilningur skólastjórnenda á starfsviði skólasafnsins. Með fagmenntun starfsmanna eru mun meiri líkur á að þekking sé til staðar þannig að starfið er unnið í takt við skólasamfélagið, fyrir nemendur, kennara og foreldra. Fagmenntaður starfsmaður ætti að hafa á valdi sínu þekkingu á stjórnun, hæfni í samskiptum og samvinnu, þekkingu á sviði upplýsingalæsis og tækniþekkingu á sviði ýmissa miðla. Fagmenntunin stendur einnig fyrir hæfni til að sinna samskiptum við aðrar safnaeiningar og að unnið sé samkvæmt viðmiðum um upplýsingalæsi og innan þess ramma sem lög og aðalnámskrá marka (Lög um almenningsbókasöfn nr. 36/1997). Skortur á ytri ramma skólasafnanna hefur valdið óöryggi við skipulag safnanna. Lagabreytingarnar hafa þar vissulega haft áhrif en ekki síður sú staðreynd að sveitarfélög og skólar virðast geta að stórum hluta ráðið hvernig unnið er að skipulagi kennslu í upplýsinga- og tæknimennt og hvernig skipulag safnsins kemur inn í þá vinnu. Og ljóst er að miklu getur munað. Þegar reglur um starfsemi safnanna skortir er hætta á að þjónusta við nemendur og starfsfólk séu háð geðþótta þeirra sem stjórna skólunum. Þessir þættir hafa þó ekki verið nægjanlega kannaðir hér á landi síðustu ár en hætt er við að efnahagsaðstæður geti valdið ýmsum breytingum. En í óformlegri könnun FFÁS (vor 2011) má einkum sjá þess merki eftir árið 2008 bæði á þjónustu, bókakosti, aðgengi og Mynd 1. Samþætt vinna um námskrá og viðmiðunarreglur um upplýsingalæsi (Bruce, 2003).

x

Bókasafnið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Bókasafnið
https://timarit.is/publication/245

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.