Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 12

512 LÆKNAblaðið 2015/101
um rannsóknina og undirrituðu upplýst samþykki. Ekki var um
að ræða viðmiðunarhóp sem ekki kom í þjálfun í þessari rannsókn.
Forskoðun
Í forskoðun var framkvæmt hámarksáreynslupróf á þrekhjóli
(Cardioline, Milano, Italy). Þrektala (W/kg) var reiknuð út frá not-
uðu hámarksafli (Wött) sem hlutfall af líkamsþyngd (kg). Í próf-
inu var blóðþrýstingur (max/min slagbils- og þanbilsþrýstingur)
mældur í upphafi, á mínútu fresti meðan á prófinu stóð og svo í
lokin. Púls og hjartalínurit var mælt allan tímann með 12 leiðslu
hjartalínuriti (Quinton, Bothell, WA, USA). Sjúklingar áttu helst að
fara upp í 20 á Borg-kvarðanum og var miðað við að prófið tæki
8-12 mínútur.17 Tilgangurinn með þessu prófi var þríþættur, a)
ganga úr skugga um að í lagi væri að hefja þjálfun, b) komast að
því hvort sérstök ástæða væri til varúðar við þjálfun og c) meta
afkastagetu til að nota við gerð þjálfunaráætlunar, en mælingar
úr þessu prófi voru notaðar til að ákvarða þjálfunarálag (Wött)
og þjálfunarpúls sjúklings. Þjálfunarpúls er púls sem sjúklingur
átti að miða við að halda á mismunandi stigum þjálfunar. Karvo-
nen-formúla var notuð ((PúlsMAX – PúlsMIN) x álagsprósenta +
PúlsMIN = þjálfunarpúls), þar sem álagsprósenta er prósenta af
hámarksálagi á þolprófi í upphafi rannsóknar. Ef þátttakandi/
sjúklingur átti að hjóla á 60% álagi, var með 130 í hámarkspúls
og 63 í lágmarkspúls átti að miða við að púlsinn væri í (130-63)
x 60%+63=103. Í forskoðun voru einnig skráðar upplýsingar um
lyfjanotkun sjúklings, sjúkdóma, hvort hann væri með bjargráð/
gangráð og önnur atriði sem máli skiptu. Sjúklingum var raðað í
æfingahópa eftir getu samkvæmt þrektölu úr áreynsluprófi, aldri
og fleiri þáttum (sjá nánar í lýsingu á þjálfun).
Mælingar
Auk hámarksáreynsluprófs og mælinga á blóðþrýstings- og púls-
svörun voru eftirfarandi mælingar framkvæmdar:
Líkamsþyngd var mæld með 0,1 kg nákvæmni með viður-
kenndum þyngdarmæli og hæð með 0,1 cm nákvæmni með við-
urkenndum hæðarmæli. Líkamsþyngdarstuðull (body mass index,
BMI) var reiknaður með því að deila hæð í öðru veldi í líkams-
þyngd (kg/m²).
Til að meta heilsutengd lífsgæði var lagður fyrir SF-36v2 lífs-
gæðakvarðinn, en hann er sjálfsmat á andlegri og líkamlegri líð-
an.18 Andleg og líkamleg líðan skiptist í 8 undirþætti samkvæmt
þessum kvarða. Líkamleg líðan skiptist í færni, virkni, verki og
almenna líðan, en andleg í þrótt og félagslega, tilfinningalega og
andlega líðan.
Þær breytur sem notaðar voru í rannsókninni til að meta ár-
angur hjartaendurhæfingarinnar voru þrektala, líkamsþyngdar-
stuðull, blóðþrýstings- og púlssvörun og heilsutengd lífsgæði.
Allar mælingar voru gerðar bæði við upphaf og lok þjálfunar-
tímabilsins.
Lýsing á Stig II þjálfun HL-stöðvarinnar
Sjúklingar mæta í þjálfun að meðaltali þrisvar í viku í fjórar til átta
vikur. Hver tími er 45-50 mínútur. Skiptist hann þannig að fyrst
er 25 mínútna þjálfun á hjóli eða göngubretti sem skiptist í a) upp-
hitun, 7 mínútur á 30-35% álagi, b) álag, 15 mínútur á 40/45-75%
álagi, c) kæling, 3 mínútur á 30-35% álagi. Fylgst er með púlsi, blóð-
þrýstingssvörun og almennri líðan á mismunandi tímapunktum, í
upphafi, í miðjum álagskafla og í lokin. Fyrstu þrjú skiptin er púls
og hjartsláttur mæld með einnar leiðslu hjartalínuriti (Quinton)
og ef engin hjartsláttaróregla kemur fram er skipt yfir á Polar-
púlsmæli (Polar Electro, Kempele, Finland). Miða skal við álag
R A N N S Ó K N
Tafla I. Grunnupplýsingar um þátttakendur.
Lægsta gildi Hæsta gildi Meðaltal
Fjöldi vikna í þjálfun 5,0 20,9 8,4
Fjöldi skipta (á viku) 0,4 3,0 2,1
Aldur (ár) 32 86 65
Hæð (cm) 160 192 177
Þyngd (kg) (Mæling 1) 54 141 89,8
Þyngd (kg) (Mæling 2) 54 140 89,5
Líkamsþyngdarstuðull (kg/m2)
(Mæling 1)
21 44 29
Wött (Mæling 1) 75 250 149
Wött (Mæling 2) 90 288 169
konur karlar Samtals
kynjaskipting þátttakenda (%) 6 (13) 42 (87) 48
Mynd 1. Rannsóknarferlið