Læknablaðið - 01.11.2015, Blaðsíða 23

LÆKNAblaðið 2015/101 523
hreyfingar, val um hóp- og einkatíma og að fá leiðsögní hvert
skipti, hafi skilað þessari auknu hreyfingu. Samkvæmt Ussher og
félögum27 telja sjúklingar með geðklofa og aðrar geðraskanir að ein
aðalhindrunin fyrir því að stunda hreyfingu sé að þeir kunni ekki
að framkvæma æfingar rétt, viti ekki hvernig best sé að hreyfa
sig og finnist erfitt að byrja á eigin vegum. Einnig töldu sjúkling-
arnir í þeirri rannsókn að einkenni sjúkdómsins valdi því að þá
skorti drifkraft til að hreyfa sig. Mikilvægt var því að hreyfingin
hafi verið skipulögð og sérsniðin að hverjum og einum sjúklingi
ásamt því að vera undir handleiðslu fagaðila.27 Fram kom hjá þátt-
takendum í þessari rannsókn að þeim þótti ánægjulegt og gagn-
legt að stunda hreyfingu, hvort sem var í líkamsrækt eða göngu.
Einnig þótti þeim hvetjandi að fá félagsskap frá leiðbeinanda og/
eða öðrum þátttakendum. Niðurstöður einstaklingsviðtala sýndu
að hvatning og hrós frá leiðbeinendum og fjölskyldumeðlimum
hafði mikil áhrif á áhuga þeirra á stunda reglubundna hreyfingu.
Einnig kom fram í viðtölum að þátttakendum fannst gott að hafa
alltaf æfingaáætlun til þess að fara eftir, vita nákvæmlega hvað
þeir voru að fara að gera og skrá niður jafn óðum. Með þessu móti
gátu þátttakendur sett sér markmið og fylgst með framförum sem
virkaði hvetjandi. Erlendar rannsóknir á einstaklingum sem þjást
af geðsjúkdómum hafa sýnt fram á að hreyfing í hóptímum gefi
góða raun, þátttakendur séu ánægðari og minna brottfall.10,13,14
Líkamlegar mælingar
Í viðtölum lýstu þátttakendur betri líkamlegri líðan, minni þreytu
og auknu úthaldi. Einnig sýndu niðurstöður að hvíldarpúls þátt-
takenda lækkaði eftir íhlutun. Fyrri rannsóknir sem skoðað hafa
áhrif hreyfingar á sjúklinga með geðklofa, hafa ekki sýnt mikinn
árangur í breytingum á holdafari.7,28,29 Þær niðurstöður má þá helst
rekja til þess að einstaklingar með geðklofa eru í flestum tilfellum
á geðrofslyfjum sem geta valdið þyngdaraukningu og truflun
á efnaskiptum.7,28 Íhlutanir vöruðu ekki nógu lengi og ef til vill
höfðuðu þær ekki nógu vel til þessa hóps.29 Niðurstöður þessarar
rannsóknar sýndu að engin breyting varð á flestum líkamlegum
mælingum. Það er sérstaklega jákvæð niðurstaða fyrir einstak-
linga sem taka geðrofslyf að engin þyngdaraukning átti sér stað á
rannsóknartímabilinu.
Rannsóknir benda til að íhlutanir sem miða að því að auka
fræðslu um góðar matarvenjur og aukna hreyfingu, sýni bestan ár-
angur hvað varðar þyngdartap og bættan lífsstíl hjá einstaklingum
með geðklofa.30
Í framhaldi af þessari rannsókn væri áhugavert að gera stærri
íhlutunarrannsókn á þessum hópi einstaklinga. Ákjósanlegt væri
að hafa úrtakið stærra, hafa samanburðarhóp og skoða hvernig
mismunandi tegundir líkamsþjálfunar hafa áhrif á líkamlegt og
andlegt heilsufar einstaklinga með alvarlega geðsjúkdóma. Einnig
væri áhugavert að rannsaka hvaða þættir stuðla að óheilbrigðum
lífsstíl þessara einstaklinga og skoða hvað einkennir þann lífs-
stíl. Þá væri líka mögulegt að nota samskonar íhlutun og í þessari
rannsókn og auka vægi fræðslu um næringu og skráningu mat-
aræðis. Þá væri fróðlegt að auka tímalengd íhlutunar ásamt því
að kanna hvort að aukning hreyfingar haldi áfram eftir að rann-
sóknartímabili lýkur. Að lokum væri einnig áhugavert að skoða
hvort munur sé á áhugahvöt sjúklinga varðandi hreyfingu, bæði
almennt og eftir að meðferð með geðrofslyfjum hefst.
Styrkleikar og veikleikar
Fáar sambærilegar rannsóknir hafa verið gerðar hér á landi og er-
lendis. Þátttökuhlutfall var ásættanlegt miðað við fjölda sjúklinga
á endurhæfingardeildinni þar sem rannsóknin fór fram. Brottfall
var lítið og niðurstöður voru heilsufarslega jákvæðar fyrir þátttak-
endur. Hreyfingin var einstaklingsmiðuð og var bæði boðið upp á
hóp- og einkaþjálfun. Einnig var íhlutunartímabilið nokkuð langt
miðað við rannsóknir sem hafa verið framkvæmdar á þessum hóp.
Aðeins 17 einstaklingar samþykktu að taka þátt í rannsókninni
og því var úrtakið frekar lítið, sem leiðir til skorts á afköstum í
öllum greiningum gagnanna. Endurhæfingardeildin sinnti mjög
fámennum skjólstæðingahópi á þeim tíma sem rannsóknin fór
fram, sem gerði erfitt um vik að hafa samanburðarhóp og því
erfitt að fullyrða hvort íhlutunin hafi skilað þeim árangri sem hér
hefur verið greint frá. Eins höfðu rannsakendur ekki vitneskju
um hreyfingarmynstur þátttakenda áður en íhlutun hófst, slíkar
upplýsingar hefðu auðveldað rannsakendum að draga ályktanir
af íhlutuninni. Einnig má nefna að ekki varð hjá því komist að
gera lyfjabreytingar á íhlutunartímabilinu í einstaka tilfellum,
sem gætu litað niðurstöður rannsóknarinnar. Allir þátttakendur
í rannsókninni héldu einnig áfram í sinni hefðbundnu meðferð
sem gæti á einhvern hátt litað niðurstöður. Það að sá aðili sem
framkvæmdi rannsókn og íhlutun tók jafnframt einstaklingsvið-
töl gæti mögulega hafa haft áhrif á svör þátttakenda.
Ályktun
Niðurstöður benda til þess að íhlutun sem þessi sé æskileg fyrir
unga einstaklinga með geðklofa. Þátttakendur hreyfðu sig meira,
þeir þyngdust ekki og leið betur andlega að lokinni íhlutun.
Regluleg hreyfing og leiðsögn um heilbrigðan lífsstíl virðast vera
áhrifarík viðbót við meðferð einstaklinga með alvarlega geðsjúk-
dóma.
Þakkir
Rannsóknin var styrkt af vísindasjóði Landspítalans. Rann-
sakendur standa í þakkarskuld við alla þá sem tóku þátt í rann-
sókninni og starfsfólk á geðsviði Landspítalans sem gaf sér tíma
og þolinmæði í þágu verkefnisins. Eins fá eigendur World Class
þakkir fyrir að leyfa þátttakendum að æfa án endurgjalds meðan
á rannsókn stóð.
R A N N S Ó K N